Lögberg - 15.07.1954, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 15. JÚLÍ 1954
Lögberg
Ritstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Gefið 4t hvern fimtudag af
THE COLUMBIA PRESS LIMITED
695 SARGENT AVENXTE, WINNIPEG, MANITOBA
J. T. BECK, Manager
Utan&skrift ritstjörana:
EDITOR LÖGBERG, 695 SARGENT AVENUE, WINNIPEG, MAN.
PHONE 743-411
Verð $5.0U um árið — Borgist fyrirfram
The ''Lögberg” ia printed and published by The Oolumbia Presa Ltd.
695 Sargent Avenue, Winnipeg, Manitoba, Canada
Authorized as Second Class Mail, Post Offlce Department, Ottawa
Skemtilegfr og fræðondi lesmól
L
Ekki alls fyrir löngu barst Lögbergi til umsagnar
sumarhefti The American Scandinavian Review, vandað
hið bezta að ytri frágangi og harla fróðlegt að efnisvali.
Efni ritsins að þessu sinni hefst með ágætri tvídálka
mynd af forseta íslands, herra Asgeiri Asgeirssyni, en um
fjölþætt ævistörf þessa mikilhæfa forustumanns skrifar
Benedikt Gröndal ritstjóri skilmerkilega grein á vönduðu
máli, þar sem lýst er í megindráttum sérkennum og sér-
kostum forsetans, en frásögn öll er drengileg og hlut-
drægnislaus; það er engin smáræðis landkynning, sem í því
felst fyrir Island og íslenzku þjóðina, að skipa öndvegi í
slíku tímariti sem hér um ræðir og á þann hátt, sem það er
gert; hefir Benedikt Gröndal unnið með ritgerð sinni hið
þarfasta verk, er vonandi verður að makleikum metið.
Eins og vitað er, stjórnaði herra Ásgeir Ásgeirsson
hinni víðfrægu þúsund' ára hátíð Alþingis á Þingvöllum við
öxará árið 1930, en þá var hann forseti Sameinaðs þings; í
enskri þýðingu Benedikts ritstjóra, hljóðuðu inngangsorð
hans á þessa leið:
“Here is the heart of our country, the shrine of the
people to remind us of great events and a long history.
The waves of the centuries rush upon us and a thousand
years flow together into one day.”
Auk myndar forsetans prýðir áminsta ritgerð mynd
forsetafrúarinnar, Dóru Þórhallsdóttur, þessarar prúðu og
tígulegu konu, þar sem hún brosir við áhorfendum í hinum
glæsilega, íslenzka skautbúningi; þá gefur og að líta mynd
af Thor Thors sendiherra, Asgeiri núverandi forseta og
Hermanni Jónassyni fyrrum forsætisráðherra ,er þeir fyrir
Islands hönd sátu þing sameinuðu þjóðanna í New York
1947. Þá er og á bls. 113 mynd af Ásgeiri forseta, þar sem
hann leggur blómsveig að minnisvarða Jóns Sigurðssonar
hinn 17. júní s.l.
Svo sem vitað er, fóru forsetahjónin í opinbera heim-
sókn til Norðurlandaþjóðanna, er hófst í öndverðum apríl-
mánuði síðastliðnum; var þar um að ræða óslitna sigurför,
er mjög jók á samúð og samstarf meðal fólks af norrænum
stofni, og varð íslenzku þjóðinni til ómetanlegs gagns og
sæmdar. Er Gullfoss kom til Kaupmannahafnar 'með for-
setahjónin innanborðs, var skipið í herskipafylgd og voru
viðtökurnar í höfuðborg Danaveldis um alt hinar virðu-
legustu. Forsetinn kom, sá og sigraði.
Á bls. 114 er óvenjulega falleg og vel tekin mynd af
dönsku konungshjónunum og forseta íslands og frú í Krist-
jánsborgarhöll í Kaupmannahöfn í apríl 1954.
Áminst Sumarhefti prýðir að mun hvaða bókaskáp
sem er, og ætti að ná til sem allra flestra lesenda af ís-
lenzkum uppruna.
II.
Ritstjóra þessa blaðs var alveg nýverið send frábær-
lega vönduð bók, sem hefir merkilegt sögulegt gildi til
brunns að bera; á ensku heitir bókin The History of
Pharmacy in Manitoba — Saga lyfjafræðinnar í Manitoba;
ræðir hún um þróun lyfjafræðinnar í þessu fylki á tíma-
bilinu 1878—1953. Sérstök nefnd, The Historial Committee
úr lyfjafræðingafélagi Manitobafylkis, hefir safnað efnivið
bókarinnar, en formaður nefndarinnar er prófessor D. Mc-
Dongoll.
Þróunarsaga lyfjafræðinnar í fylkinu er nú ekki eldri
en það, að enn eru hér á lífi margir menn og margar konur,
sem fædd voru nokkrum árum áður, en samtök lyfjafræð-
inga voru sett á fót; menn eru og enn á lífi, sem eldri eru
en Winnipegborg. Vesturfylkin eiga sér ekki langa sögu
að baki þótt lærdómsrík og litbrigðarík sé hún eigi að síður.
Núverandi formaður lyfjafræðingafélagsins hér í fylk-
inu, er maður, sem Islendingum hér í borg er að góðu
kunnur og átt hefir með þeim langa samleið og er sá Mr.
Harman, forstjóri Harmans Drug Store, að Sherbrook og
Portage; birtir ritið mynd af honum ásamt nokkrum ávarps-
orðum; þá eru og í ritinu vel valin hlýyrði í garð áminsts
félagsskapar frá heilbrigðis- og velferðarmálaráðherra
fylkisstjórnarinnar, Mr. F. C. Bell, ásamt mynd.
Þó ekki verði sagt að íslendingar komi miírið við lyfja-
fræðisögu fylkisins, er þeirra þó að nokkru minst í bók-
inni, ber þá fyrst að telja Dr. S. E. Björnsson, er stofnsetti
og starfrækti um langt skeið lyfjabúð í Árborg, og nú síðar
í Miniota; svo og Dr. S. O. Thompson þingmann Gimli kjör-
dæmis, er kom á fót og rekur enn Riverton Drug Store og
H. B. Tergesen eiganda og forstjóra lyfjabúðarinnar á Gimli.
Fróðleikur mikill felst í því, að skýrt er frá hvernig
nöfn bæja og þorpa innan vébanda fylkisins eru til komin,
og eykur slíkt að sjálfsögðu allmjög á sögulegt gildi
bókarinnar.
Fyrst er vísirinn en svo er berið. Lyfjafræðingafélag
Manitobafylkis var fáment og umkomulítið til að byrja með,
en á tiltölulega skömmum ,tíma hefir því svo vaxið fiskur
um hrygg, að það er orðið að stórveldi í sögu heilbrigðis-
málanna hér um slóðir, er nýtur hvarvetna virðingar og
trausts.
Bókina prýðir fjöldi mynda, auk þess sem hún flytur
skrá yfir nöfn þeirra allra, er frá upphafi vega hafa lokið
fullnaðarprófi í lyfjafræði í þessu fylki.
Fréttir fró ríkisútvarpi ísiands
Framháld af bls. 1
kaupum á 16 til 19 þúsund lesta
olíuskipi, en það leyfi hefði ekki
fengizt enn. Sambandið mim
halda áfram þessum tilraunum.
Fundurinn heimilaði stjórn sam-
bandsins að láta smíða tvö vöru-
flutningaskip í viðbót. — Þá var
frá því skýrt á fundinum, að
sambandið hefði í hyggju að
gera tilraunir með nýjungar í
húsbyggingum í því skyni að
stuðla þannig að betri og ódýr-
ari húsakosti í landinu. Verk-
efni þetta hefur verið falið fé-
lagi, sem heitir Reginn, og verð-
ur á þess vegum komið upp
verksmiðju til framleiðslu högg-
steypu hér á landi. Hollenzka
fyrirtækið Schockbeton hefur
lofað tæknilegri aðstoð við að
koma höggsteypuverksmiðjunni
upp, og tveir íslendingar eru nú
ií Hollandi að kynna sér fram-
leiðsluna. — Sigurður Kristins-
son var endurkjörinn formaður
sambandsstjómar, og þeir Skúli
Guðmundsson fjármálaráðherra
og Þórður Pálmason kaupfélags-
stjóri voru báðir endurkosnir í
stjórnina.
Aðalfundur Samvinnutrygg-
inga var haldinn að loknum
sambandsfundi. Sjóðir félagsins
námu í árslok 21 miljón króna,
iðgjöld á árinu voru 17,2 miljón-
dr og tæplega 10.000 trygginga-
skírteini voru gefin út. Á þessu
ári endurgreiðir félagið til
þeirra, sem hjá því tryggja,
rösklega hálfa þriðju miljón
króna.
,☆
Búnaðarmót Islandsdeildar
norræna búfræðifélagsins hófst
í Reykjavík á fimmtudaginn.
Erlendu gestirnir, sem mótið
sækja,, eru 35 að tölu og frá
Norðurlöndum öllum, Norð-
menn eru flestir eða 20 samtals.
Islenzkir þátttakendur í mótinu
eru um 50. Setningin fór fram í
hátíðasal háskólans. Páll Zop-
honíasson búnaðarmálastjóri
bauð gesti velkomna og setti
mótið, en því næst flutti Stein-
grímur Steinþórsson landbún-
aðarráðherra ávarp. Fundar-
menn fóru í gær austur í Árnes-
og Rangárvallasýslu, þeir fara
að Gullfossi og Geysi í dag og
leggja af stað á morgun norður í
land, en ætlunin er að gefa þeim
kost á að sjá sem mest af land-
inu og íslenzkum búnaðarhátt-
um á meðan þeir dveljast hér.
☆
Á s.l leikári voru sýningar á
vegum Þjóðleikhússins samtals
221, og sýningargestir voru rúm-
lega 101.000. Sýnd voru ellefu
leikrit, en auk þess var óper-
etta, ballettsýningar og hljóm-
leikar, og samtals komu um 140
manns fram á svið Þjóðleikhúss-
ins á leikárinu. Flestar sýningar
urðu á sjónleiknum Pilti og
stúiku, en hann var sýndur 50
sinnum.
☆
í s.l mánuði fluttu flugvélar
Loftleiða h. f. fleiri farþega og
meiri varning og póst en nokkru
sinni áður á einum mánuði
milli landa. Fluttir voru 1344
farþegar, 11 lestir af vörum og
nær því hálf þriðja lest af pósti.
Loftleiðir halda uppi þremur
ferðum yfir Atlantshaf á viku
fram til 1. október. Fullskipað
hefur verið í öllum ferðum fé-
lagsins austur um haf að undan-
förnu.
☆
íslandsmót í skák hófst í
Reykjavík í fyrrakvöld og keppa
þar um 20 skákmenn í fjórum
flokkum.
☆
Kvikmyndafélag í Dusseldorf
í Þýzkalandi hefur ákveðið að
kvikmynda skáldsöguna —
Morgunn lífsins — eftir Krist-
mann Guðmundsson. Myndin
verður gerð í Norður-Þýzka-
landi, byrjað verður á henni í
ágúst og gert er ráð fyrir að hún
verði fullbúin til sýninga fyrir
jól. Þýzkir leikarar fara með öll
hlutverkin.
Stjórn Slysavarnafélags ís-
lands ákvað nýlega á aðalfundi
sínum að gefa slysavarnadeild-
unum á Akureyri hina gömlu
sjúkraflugvél félagsins. — Var
henni flogið til Akureyrar í fyrra
kvöld og afhent þar fulltrúum
slysavarnadeildanna.
☆
Það slys varð á Breiðafirði
fyrra föstudag, að vélbáturimv
Oddur fórst þar og með honum
fimm manns. Báturinn var á leið
írá Flatey til Svínaness og Kolla-
fjarðar, fór að morgni föstudags-
ins og spurðist ekki til hans síð-
an, þar til brak fannst úr bátn-
um við Skáleyjar daginn efíir.
Norðan stinnings kaldi var og
gekk á með hryðjum. — Þessir
menn voru á Oddi: Gestur Gísla
son formaður og Lárus Jakobs-
son háseti, báðir úr Flatey, —
Guðrún Einarsdóttir húsfreyja á
Selskerjum og dóttir hennar
Hrefna Guðmundsdóttir, og
Óskar Arinbjörnsson frá Eyri í
Kollafirði.
it
Á Patreksfirði varð það slys í
fyrradag, að þrjú böm urðu
fyrir bifreið og biðu tvö þeirra
bana, Gunnsteinn Guðmunds-
son, 6 ára, og Guðjón Magnússon,
8 ára.
☆
Svifflugfélag Islands hefur á-
kveðið að starfrækja alþjóðleg-
an flugskóla í sumar. Það hefur
Nýlokið er athyglisverði tilraun
með nýja gerð kassa í veiðiferð
Ingólfs Arnarsonar
Nýlokið er hér mjög athyglis
verðri tilraun með að geyma
fisk í ís í alumínkössum í
togurum, sem eru á ísfisk-
veiðum. Leiddi tilraunin í
ljós, að fiskurinn er miklu
betri vara en þegar hann er
geymdur í stíum í lest skips-
ins, eins og tíðkazt hefir. Er
ekki ólíklegt, að hér sé um
að ræða nýjung, sem bætt
geti mjög meðferð fisksins
og tryggt betri markaðsvöru.
I fyrra mun Bersveinn Á.
Bergsveinsson, fiskimatsstjóri,
hafa skrifað Pétri Eggerz, ræðis-
manni íslands í Bremenhaven í
Þýzkalandi og beðið hann að
reyna að útvega aluminkassa,
sem hæfir væru til fiskgeymslu
i togurum. Blaðið átti tal við
Pétur í gær, og sagði hann, að
ekki hefði verið um margar
gerðir slíkra kassa að ræða, og
þeir kassar, sem framleiddir
voru, reyndust bæði of þungir
og eins með þeim ágalla, að vatn
rann niður um botn þeirra í
næsta kassa. Fékk hann þá verk-
smiðju til að smíða nýja gerð
kassa, er bæði væru léttari í með
förum og með klömpum á horn-
um, sem þeir sætu á á næstu
kössum fyrir neðan. Einnig var
svo um búið, að vatn rann út um
göt á hornum kassanna og niður
í botn skipsins.
Góðfiski skemmist
Blaðið átti einnig tal við Berg-
svein Á. Bergsveinsson, fiski-
matsstjóra í gær, kvað hann það
einkum hafa verið mikið vanda-
mál undanfarið hve góðfiski,
svo sem ýsa og flatfiskur
skemmdist í ísstíunum, svo að
þessi verðmæta vara væri oft
hálfónýt, er á land kæmi úr tog-
urunum. — Þegar hann hefði
verið í Bremerhaven í fyrra
hefði hann farið að athuga um
heppilega aluminkassa, sem þar
væru á boðstólum en ekki
líkað gerð þeirra. Hefði hann
því hlutazt til um, að smíðuð
væri ný gerð með götum og
hornum til að veita blóðvatni
úr fiskinum niður, án þess að
það rynni niður í næsta kassa
fyrir neðan, og einnig með
aukið vélakost sinn allverulega,
keypt tvær svifflugur frá Þýzka-
landi og smíðað sjálft tvær
renniflugur, og samtals á svif-
flugfélagið nú 10 svifflugur og
tvær vélflugur, sem notaðar eru
til að draga svifflugurnar á loft.
Námskeið verða þrjú í sumar,
og stendur hvert hálfan mánuð.
Rösklega 20.000 íslendingar
hafa nú synt 200 metrana í sam-
norrænu sundkeppninni. Ýmsir
kaupstaðir og hreppar keppa sín
á milli um mesta þátttöku í
þessari sundkeppni.
☆
I kvöld heyja íslendingar 10.
landsleik sinn í knattspymu og
að þessu sinni við Norðmenn.
Leikurinn fer fram í Reykjavík.
íslenzkir knattspyrnumenn hafa
þrisvar áður keppt við Norð-
menn í landsleik og tapað í öll
skiptin. Islendingar hafa sigrað
aðeins tvisvar í landsleik í knatt-
spyrnu. Þeir unnu Finna 1949,
og Svía 1951. I íslenzka landslið-
inu eru sjö knattspyrnumenn frá
Akranési, og fjórir úr tveimur
félögum í Reykjavík. Norð-
mennirnir leika hér tvo leiki auk
landsleiksins, — á miðvikudag-
inn við Akurnesinga og á föstu-
daginn við úrval Reykjavíkur-
félaganna.
íslendingar unnu landsleikinn
með 1 — 0.
☆
Sextánda iðnþing Islendinga
var haldið á Akureyri í vikunni,
sem leið, og var Björgvin Frede-
riksen endurkjörinn forseti
Landssambands iðnaðarmanna.
stýringum á hornum, svo að
þeir stöðvuðust á næstu kössum
iyrir neðan og mynduðu lok yfir
þá. Nú eru kassar þessir, sem
voru 30 að tölu, komnir, og
greiddi fiskimatssjóður þá. Bæj-
arútgerð Reykjavíkur létti undir
með því að flytja kassana ó-
keypis til landsins.
Tilraun gerð
Fékk nú Bergsveinn í samráði
við forstjóra Bæjarútgerðar
Reykjavíkur skipstjórann á tog-
aranum Ingólfi Arnarsyni til
þess að taka tíu kassa í tilrauna-
skyni á þorskveiðar. Var nú tek-
inn þorskur úr sama togi og
nokkuð af honum látið í kass-
ana en nokkuð ísað með venju-
legum hætti í stíu. Þegar togar-
inn kom til lands var fiskur
þessi 10 daga gamall.
Reyndist miklu betri
I fyrradag var fiskurinn at-
hugaður að viðstöddum, meðal
annarra auk fiskimatsstjóra,
yfirmatsmönnum, forstjórum
bæjarútgerðarinnar o. fl. Voru
menn yfirleitt samdóma um það,
að fiskurinn úr kössunum væri
miklu betri en úr stíunum. Leit
kassafiskurinn út sem nýr en
hinn var marinn og slæptur.
Það virðist því engum vafa
undirorpið, að geymsla ísfisks í
slíkum kössum tryggir miklu
meiri gæði fisksins. Hann er lát-
inn í kassana um leið og hann
deyr og verður ekki fyrir neinu
hnjaski, því að hann er ekki
hreyfður fyrr en hann er settur
í þvottavélina í frystihúsinu.
Þetta gerir uppskipun fisksins
líka miklu auðveldari og ver
hann fyrir öllu því hnjaski, sem
annars verður á honum við það,
en það fer oft verst með fiskinn.
Allt blóðvatn rennur og burt um
götin á hornum kassanna.
Það er brýn nauðsyn að bæta
meðferð togarafisksins og auka
gæði vörunnar, ef við eigum að
halda þeim mörkuðum, sem við
höfum nú og auka þá. Það er
einnig ekki svo lítið atriði fyrir
togara að geta komið heim með
allan afla sinn af ísfiskveiðum
fyrsta flokks en ekki mjög
skemmdan eins og nú er oft. —
Tilraunum með þessa kassa
verður haldið áfram.
—TÍMINN, 17. júní
Biskupsvígslan
Biskupinn kjörinn heiðursdoktor
Ásmundur Guðmundsson
var vígður biskup Islands í
Dómkirkjunni á sunnudag-
inn var. Framkvæmdi séra
Bjarni Jónsson vígsluna, en
viðstaddir voru auk þess
fjórir prófastar, einn úr
hverjum landsfjórðungi. Var
vígsluathöfnin hin virðu-
legasta og hátíðlegasta í
alla staði.
Athöfnin hófst með því, að
séra Friðrik Friðriksson las upp
úr heilagri ritningu. Dr. Magnús
Jónsson lýsti vígslu. Vígsluvott-
ar voru prófastarnir séra Frið-
rik J. Rafnar, Akureyri, séra
Jakob Einarsson, Hofi í Vopna-
firði, séra Jón Auðuns dóm-
prófastur og Þorsteinn Jóhannes
son, Vatnsfirði.
Mikið fjölmenni var viðstatt
biskupsvígsluna. Meðal við-
staddra voru forsetahjónin, ráð-
herrar, sendimenn erlendra ríkja
og fulltrúar erlendra trúfélaga.
Um kvöldið hafði Steingrímur
Steinþórsson, kirkjumálaráð-
herra boð inni fyrir biskups-
hjónin og fleiri gesti.
Áður en Ásmundur Guðmunds
son var vígður biskup, hafði guð-
fræðideild Háskóla íslands kjör-
ið hann heiðursdoktor.
I gær hófst prestastefnan með
guðsþjónustu. Vígði Ásmundur
Guðmundsson biskup 6 nýja
presta á guðsþjónustunni. Að
guðsþjónustunni lokinni hófust
þingstörf. Minntist biskupinn
hins látna biskups dr. Sigurgeirs
Sigurðssonar með hlýjum orð-
um, en prestar risu úr sætum
til að heiðra minningu hans og
þakka störf hans fyrir kirkju og
þjóð. — Þá gerði biskup grein
fyrir störfum og hag kirkjunnar
á liðnu sýnodusári.
—Alþbl., 22. júní
Söngskemmfrun
Thoru Mafrfrhíasson
í Gamla Bío
Frú Thora Matthíasson hélt
söngskemmtun föstudaginn
annan eð var í Gamla Bíó og að-
stoðaði frú Jórunn Viðar hana.
Á söngskránni voru aríur eftir
Handel og gamla ítalska meist-
ara, Torelle og Durante, söng-
ljóð eftir Frakkana Debussy,
Gounod og Bachelet og Ameríku
mennina Vittoria Giannini,
Powell Weaver, Ernest Charles
og Amy Worth og laks Drauma-
landið eftir Sigfús, Vögguljóð
eftir Sigurð Þórðarson og Norsk
fjellsang eftir W. Thrane. Var
söngskráin mjög skemmtilega
valin.
Frú Thora hefur undurfagra
sópranrödd, þýða, litríka og vel
þjálfaða. Hún flytur lögin af
mikilli smekkvísi og fullkominni
stílvitund. — Textaframburður
hennar er einnig ágætur. Fram-
koma hennar á söngpallinum er
ákaflega falleg og aðlaðandi.
Verður vart öðru trúað en að
hún standi mjög framarlega í
hópi amerískra tónlistarmanna.
Fyrir oss Islendingum verður
söngur hennar enn unaðslegri
fyrir þá sök, að hún er alís-
lenzk að ætterni og auk þess
sonardóttir hins mikla skálds
Matthíasar Jochumssonar. En
meðal afkomenda hans ber mikið
á tónlistargáfum. Það var þvi
ekki að undra, þótt þessari hug-
Ijúfu söngkonu væri hlýtt og
ínnilega fagnað og söngskemmt-
un hennar væri vel sótt, þrátt/
fyrir mikið framboð á tónlist um
þessar mundir.
Undirleikur frú Jórunnar var
svo vandaður og samstilltur söng
konunni sem frekast varð á kos-
ið og vakti aðdáun í nútímalÖg-
unum, sem leggja talsverðar
þrautir fyrir píanóleikarann-
Atti hún sinn góða þátt í ljúfri
og eftirminnilegri skemmtun.
B. G-
—VÍSIR, 22. júní
Nýjung, sem bæfrir meðferð fisksins og
frryggir befrri markaðsvöru
i