Lögberg - 23.09.1954, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 23. SEPTEMBER 1954
J —....... ..—
GUÐRÚN FRÁ LUNDI:
DA LALÍF
^-------------— -----------r
Borghildur kom fram með gestinum. Þær settust við borðið.
Sigþrúður dáðist að prjónavélinni. „Það er nú meiri munurinn
eða þegar maður er að prjóna í höndunum. En þetta hlýtur að
vera erfitt. Alltof erfitt fyrir Borghildi, því að náttúrlega koma
verkefni bæði frá mér og öðrum“.
„O, ég hef vit fyrir mér“, sagði Borghildur. „Ég er farin að
koma því á Línu svona öðru hverju“.
„Hún er náttúrlega bráðlagin í höndunum eins og hún móðir
hennar. Ég spyr svo sem ekki að því. Sú kona hefði getað mikið,
ef hún hefði fengið nokkra tilsögn, en um það var nú lítið á þeim
árum“, sagði Sigþrúður.
Þá reisti Anna höfuðið dálítið þóttalega og sagði með kaldri
lítilsvirðingu: „Það þarf víst ekki neina sérstaka handlægni til
þess að geta lært verk, þegar staðið er yfir manneskjunni, eins og
Borghildur gerir“.
Þá varð henni ljóst, að augu allra horfðu á hana, og henni
fundust þau öll segja hið sama: „Þetta er ólíkt henni Lísibetu.
Hún hefði ekki talað svona, hún Lísibet“.
Hún breytti því um málróm og sagði hlýlega: „Jú, náttúrlega
er Lína bráðlagin stúlka í höndunum. Góða Sigþrúður, gjörðu svo
vel að nota brauðið. Þú kemur alltof sjaldan til að skrafa við
okkur. Þú ættir nú að koma fram eftir og baka til jólanna, eins og
þú gerðir meðan mamma sáluga lifði“.
„Þakka þér fyrir, góða“, sagði Sigþrúður. „Ég fer alltaf að
Hvammi síðan Þóra fékk eldavél með ofni. Það er styttra. En þú
færð líklega að sjá mig með band nokkrum sinnum hér eftir“.
„Komdu með band svo oft sem þú þarft; Lína verður ekki
lengi að prjóna það“.
Næsti dagur var framúrskarandi erfiður fyrir Línu. Strax um
morguninn, þegar hún að vanda var að þvo sér og laga sig fyrir
framan spegilinn, kom Ketilríður þrammandi innan úr baðstofu
og var á útleið. Hún kastaði fram vísuhendingu um leið og hún
gekk fyrir búrdyrnar: „Um leið og þu fægir líkamann, líttu á
hagi sálar“. Þetta var alvanlegt fyrir henni, og gat stundum verið
eins og hnífsstunga í viðkvæmt kýli; svo reyndist það í þetta sinn.
Lína fékk megnan hjartslátt og gleymdi algerlega rjómaþvottinum
í það skipti. Samt gat hún ekki fundið, að húr\ þyrfti neitt að
athuga sálarástand sitt. Hún var víst bara að verða eitthvað
velluleg fyrir hjartanu. Þessi ólukku rekistefna í húsmóðurinni
daginn áður varð ekki misskilin. En nú var hún orðin svo elskuleg
og góð aftur. Hún hafði sjálfsagt iðrazt eftir þetta uppþot. En
samt var Lína kvíðandi fyrir því, að eitthvað kynni að koma fyrir.
Ekki var það betra, sem seinni hluti dagsins hafði upp á að
bjóða. Þórður hafði farið fram að Seli til þess að gæta að úti-
gangshrossum og kom ekki heim aftur, fyrr en allir voru fyrir
löngu komnir inn. Hann var þreyttur, því að færðin var svo
slæm, að ekki var hægt að koma við skíðum. Lína tók við vos-
klæðum hans og lét hann fá heitan mat. Jón kom fram og spurði
hann um hvernig hrossin hefðu það; hvort hann héldi, að það
þyrfti ekki að taka eitthvað af þeim inn fyrir jólin. Þórður bjóst
við, að þess þyrfti ekki.
Anna kom fram og settist á hné manni sínum og skrafaði
einnig við Þórð. Hann var fátalaður að vanda.
„Auðvitað ertu óskaplega þreyttur, að ganga alla þessa leið í
ófærðinni sem nú er komin“, sagði Anna.
„Já, það er ill færð“, sagði hann.
„Þú hefur líklega kaffisopa þarna, Lína, til þess að hressa
hann með eftir matinn“, sagði Jón.
„Ónei, það er nú ekkert á könnunni, aldrei þessu vant“,
sagði Lína.
„Þá hellirðu bara á í snatri. Þú verður að læra að verða notaleg
húsmóðir. Ég skal koma með svolítið út í kaffið“, sagði Jón og
fór fram í stofu til að sækja vínið.
Anna lítur kankvíslega til Þórðar og segir:
„Lína verður góð húsmóðir. Hefurðu ekki tekið eftir því,
Þórður, að hún er fyrirmyndar konuefni?“
„Jú, fyrir löngu“, svaraði Þórður og leit út undan sér til Línu.
Lína var fljót að hella á könnuna. Eftir dágóða stund var kaffið
komið í bollana, og þeir fengu sér vél út í og spjölluðu saman,
fengu sér aftur í bollana og töluðu ennþá meira. Þórður hresstist
við kaffið. Lína flýtti sér svo sem hún gat að ljúka við það, seiji
hún þurfti að gera, svo að hún kæmist sem fyrst inn til að prjóna.
En Jón fór inn á undan henni, svo að Lína og Þórður, sem fyrir
nokkrum vikum voru hjónaefni, urðu ein eftir. Þá fékk Lína allt í
einu hjartslátt og flýtti sér svo mikið ,að hún missti niður einn
bollann og braut hann.
„Hamingjan góða“, sagði hún.
Þá sagði Þórður: „Sjaldan brýtur lánsmaður leir, Lína litla“,
Það var hvorki gremja né ásökun í málróm hans, þegar hann
bætti við: „Hugsarðu aldrei til blessaðrar konunnar. Hún hefur
víst ekki verið þér slæm, sú góða kona“.
Svo fór hann inn. Hún tíndi glerbrotin upp af gólfinu með
óstyrkum höndum. Fátt hefði hann getað sagt, sem kom verr við
hana en þetta: „Blessuð konan“ var venjulegt nafn á önnu af
hennar ástríka eiginmanni. Og hún hafði verið Línu indæl mann-
eskja, eins og öllum, sem hún kynntist. En hvað myndi koma upp á
teningnum, ef hún kæmist að því, sem enginn mátti vita? Hún
sá fyrir sér svipinn á Borghildi. Hún var heldur óvægin í dómum og
ströng á svip, þegar eitthvað kom fyrir í sveitinni, sem hún taldi
brot á velsæmi.
Ketilríður sagði, að hún hefði verið trúlofuð manni, sem hefði
brugðizt henni, og síðan væri hún svona örg út í alla, sem ekki
pipruðu eins og hún ætlaði að gera. Hitt var svo sem auðvitað,
að heimilið færi á annan endann, ef þetta kæmist upp. En það
gerði það ekki. Þórður vissi ekkert, bara ímyndaði sér einhverja
vitleysu, af því að hann hafði séð þetta einu sinni, sællar minn-
ingar. En hvað svo sem kom honum það við? Það var allt búið,
sem áður var á milli þeirra, og honum lá það víst í léttu rúmi, þó
að svo hefði farið. En hvað framundan væri fyrir henni hugsaði
hún ekkert um. Hún var lögð út á glerhálan ís og gat ekki snúið
aftur og vildi það heldur ekki.
JÓLANÓTTIN
Jólanóttin var komin. Allir á heimilinu höfðu skipt um föt.
Húsmóðirin var í upphlut, en vinnukonurnar voru í fallegum
dagtreyjum með skúfhúfu við. Lína hafði saumað sér bláa flauels-
treyju fyrir jólin, og prýddi hana með litlum silfurlitum hnöppum
á brjóstinu. Þórður hafði gefið henni þá fyrir löngu. Verst var, ef
hann skyldi þekkja þá. Henni var lítið gefið um það, að hann
veitti henni athygli. Nálægð hans var henni kvalræði. Hún skoðaði
sig í speglinum. Hann sýndi henni laglega stúlku, með lítinn
munn, rauðar varir og hrokkið hár, sem allar stúlkur á hennar
aldri öfunduðu hana af. Hún brosti ánægjulega til spegil-
myndarinnar.
Helgihaldið byrjaði með því, að allt heimilisfólkið fór inn í
hjónahúsið til að hlýða á jólalesturinn. Anna spilaði á orgelið, en
Jón las lesturinn. Allt heimilisfólkið söng, nema Ketilríður og Dísa.
Lína blaðaði í sálmabókinni allan tímann og leit ekki upp. Hún
fann, að Ketilríður horfði á sig, og hana sveið undan augnaráði
hennar. Hún gat ímyndað sér, að fleiri gæfu sér auga. Um leið
og búið var að bjóða „góðar stundir11, var Dísa komin upp í fangið
á Línu, til að skoða hnappana á treyjunni.
„Ósköp eru þetta fallegir hnappar. Ég vildi óska, að svona
fallegir hnappar hefðu verið látnir á kjólinn minn. Hver keypti
þessa hnappa fyrir þig?“ spurði hún forvitin.
„Ég er búin að eiga þá lengi“, sagði Lína og leit flóttalega til
Þórðar. En hann gaf því víst engar gætur, sem fram fór.
„Á meyjunni skartar skírlífið bezt“, sagði Ketilríður glottandi
og kleip Línu í kinnina, náttúrlega í gamni, en hana dauðkenndi
til undan þessum stóru og hörðu fingrum.
„Skírlífið er í þessum silfurhnöppum“, sagði Siggi. „Þeir eru
þó nokkuð margir. Merkja þeir svona marga kærasta? Hvern á ég,
og hvern á hann, þarna strákurinn utan af Ströndinni, sem þú
varst svo glennt framan í síðastliðið haust, þegar hann gisti hér?“
„Þú ert alltaf jafn leiðinlegur, hvort sem það eru jólin eða
aðrir dagar“, sagði Lína og hraðaði sér fram á eftir Borghildi, því
að nú þurfti að fara að hugsa um kaffið.
Litlu seinna sátu allir við dúkað borð í eldhúsinu og drukku
súkkulaði og kaffi með margs konar gómsætu brauði. Ekki hafði
Jón gleymt að setja flöskuna góðu á mitt borðið, svo að hægt væri
að fá sér út' í kaffið. Annað fannst hbnum engin hátíð. Þegar búið
var að drekka fór fólkið inn, nema Borghildur og Lína, sem voril
að taka af borðinu og þvo bollapörin. Lína sagðist geta lokið því
ein, svo að Borghildur gæti lagt sig út af; hún var ekki vel frísk.
Hún tók boðinu fegins hendi og fór inn. Þá var það, að Þórður
kom aftur fram og settist á stólinn, sem húsbóndinn var vanur
að sitja á.
„Hvað var hann svo sem að gera með að koma fram?“
hugsaði Lína.
Hún hafði tekið eftir því, að hann lét vel út í kaffið, svo að nú
færi hann sjálfsagt að rausa eitthvað eins og um daginn, eitthvað,
sem særði hana. En hann ætlaði sér víst að sitja þarna á meðan
hún væri að þvo öll þessi bollapör. Það yrði kveljandi tími. Hún
reyndi að hraða sér. Það var eins og hann læsi í hug hennar.
„Þér er líklega ekki vel við það, að ég sitji hérna, en ég ætla
samt að gera það“, sagði hann með kaldri glettni. „Það er svo
gaman að horfa á þig í þessari nýju treyju. En hvað það var heppi-
legt, að ég skyldi gefa þér þessa hnappa, svo að þú gætir haldið
þér til fyrir „honum“ með þeim“.
Hún kafroðnaði, en svaraði engu. Hann hélt áfram, en í
breyttum málrómi, og glettnin var horfin:
„Öðruvísi áttu þessi jól að verða, Lína. Við vorum víst búin
að ákveða að setja upp hringana einmitt á þessum jólum. Ertu
búin að gleyma því?“
„Það er líklega þú sjálfur, sem mest og bezt hefur eyðilagt þá
ráðagerð“, sagði hún gremjulega.
„Já, ég veit það, að ég lét eins og asni“, sagði hann. „Ég er
alltaf svo seinn að átta mig á hlutunum. Ég skal hlusta á þig núna,
og ég skal lesa það, sem þú skrifar mér. Ég sé, að ég hef komið
illa fram við þig“.
„En ég hef ekkert að segja þér framar — alls ekkert“.
„Hvers vegna geturðu ekki sagt mér það núna, sem þú ætlaðir
að segja mér þá?“
„Vegna þess, að þú sagðir að þú hefðir ekkert við mig að tala
framar. Ég kem þér ekkert við og þú ekki mér. Svo langar mig til
að þú farir inn. Ég hef enga ánægju af návist þinni; ég vil vera ein“.
„Nei, ég fer ekki inn“, sagði hann þráalega. „Ég ætla að tala
við þig, þó að þú viljir ekki tala við mig“.
„En þá hlusta ég ekki á þig“, sagði hún gremjulega og óskaði
þess af heilum hug, að eitthvað af heimilisfólkinu kæmi fram. En
innan úr hjónahúsinu barst ómur af orgelspili og söng. Anna
spilaði sálmasöng. Jakob söng einsöng. Allir voru hrifnir af því,
hvað hann söng vel. Jafnvel þau í eldhúsinu hlustuðu, og voru
þau þó um annað að hugsa.
„Finnst þér hann ekki syngja yndislega, Lína?“ spurði Þórður.
„Jú, auðvitað“, sagði hún, ánægð yfir því að bollunum fækkaði
óðum og fjósatíminn nálgaðist.
„Viltu ekki þiggja það, að ég gefi kúnum fyrir þig í kvöld?“
spurði hann því næst.
„Nei, ég vil ekkert af þér þiggja, hvorki það né annað“.
„Ertu svona reið við mig? Fyrir hvað?“
„Mest fyrir það, að þú situr þarna á stólnum. Það, sem áður
hefur komið fyrir, ætla ég ekki að rifja upp“.
„Þú ert líka óvenju rauð í andlitinu. Er það af því, að þér er
svona illa við mig?“ sagði hann.
„Hún vissi, að svona barnalega talaði hann af því, að vínið
hafði stigið honum til höfuðs. Hann var óvanur því að bragða vín.
„En þú, að fara að svolgra í þig vín, aldrei þessu vant“, sagði
hún til þess að reyna að tefja fyrir honum með að bera það í mál,
sem hún óttaðist að hún ætti eftir að heyra.
„Ég gerði það vegna þess, að ég er eyðilagður maður út af því,
hvernig komið er fyrir þér, Lína. Ég get ekki lifað þessu lífi lengur,
að sjá þig á hverjum degi, en eiga þig þó ekki lengur“.
„Þú verður nú samt að sætta þig við það. Það er ótrúlegt, að
þú takir það ákaflega nærri þér. Ekki varstu svo lengi að hrinda
mér frá þér. Þetta hefur líklega verið það bezta. Við hefðum víst
aldrei orðið hamingjusöm. Það hefur víst vantað ástina í trú-
lofunina okkar. Þess vegna vorum við — var ég — aldrei fullkom-
lega sæl“.
Hún ætlaði að segja eitthvað fleira, en hikaði, og hló vand-
ræðalega. Þetta var allt svo erfitt.
„Einmitt það. Þú heldur þetta“, sagði hann. „Þú skalt bara
hlæja. Sá hlær bezt, sem seinast hlær. Heldurðu að þú verðir
hamingjusamari í þessu nýja ástalífi þínu?“
Lína roðnaði enn meira.
„Ég skil þig ekki. Þú hefur víst fengið þér helzt til mikið út í
kaffið. Líklega væri ráðlgeast fyrir þig, að hafa þig inn og halla
þér út af stundarkorn“, sagði hún og þóttist hafa komið vel fyrir
sig orði í þetta skipti.
„Þú losnar ekki svo auðveldlega við mig, að ég hlýði þér um-
svifalaust eins og krakki og fari að leggja mig út af“, sagði hann
með sama þráahreimnum í röddinni. „Það, sem ég meinti, var
ástalífið í hesthúshlöðunni. Þú skalt ekki vera að hafa neitt á móti
því, sem ég segi; það þýðir ekkert fyrir þig. Hættu bara við þessa
vitleysu, og ég skal hjálpa þér til að komast í burtu, áður en það er
um seinan“.
„Hvernig svo sem dettur þér annað eins í hug, að fara í burtu
á miðju ári, af öðru eins heimili og þessu, án allra orsaka. Það er
meiri endaleysan í þér í kvöld. Það er varla hægt að segja, að þu
talir orð af viti“, sagði hún loðmælt af geðshræringu.
„Ég skal fá þig lausa“, sagði hann. „Ég skal tala við Önnu“,
sagði hann.
„Þetta tekur ekki svörum. Ég fer ekki eitt fet. Þú skalt ekkert
vera að skipta þér af mér, heyrirðu það! Ég vil ekki hafa það!
sagði hún reið.
„Jæja, bíddu þá eftir því sem kemur fyrr eða síðar“, sagði
hann. „Leiktu þér að eldinum þangað til allt logar upp. Það verður
varla langt að bíða þess. Sannleikurinn verður alltaf að komast i
dagsljósið. Hann þolir ekki myrkrið“.
Sjaldan kom það fyrir, að Lína yrði glöð við að heyra til
Ketilríðar. En nú lét skóhljóð hennar í eyrum Línu eins og engla-
söngur, svo fegin varð hún, að geta slitið þessum kveljandi
samræðum.
„Ja, svona“, sagði Ketilríður glottandi. „En hvað þið eruð
jólaleg“.
„Nú er friður á jörðu", sagði Þórður, „og allir í jólaskapi, eða
svo er tilætlazt".
„En hvað hún Lína er rauð í vöngunum", hélt Ketilríður áfram.
„Það er því líkast, sem þú hafir lagt hana undir vanga þinn eða
þá slegið hana utanundir“.
„En ég gerði nú samt hvorugt“, sagði Þórður, stóð upp og
gekk til baðstofu.
Dagarnir liðnu, án þess að neitt bæri til tíðinda. — Anna var
orðin þess fullvís, að Ketilríði hefði algerlega skjátlazt. Hún reyndi
að hafa sem allra minnst saman við hana að sælda. Hún vissi, að
hún var illgjörn kona, sem tortryggði alla og vildi helzt koma af
stað ófriði og úlfúð á hverjum degi, ef hægt væri að koma því við.
En flestum var svo illa við hana, að þeir tóku ekki orð hennar
trúanleg. En samt var hún ólíkt betri nú en hún hafði áður verið.
Það hafði aldrei verjð talað um, að hún yrði þar á heimilinu nema
fram að Jólum. En hún sýndi ekkert fararsnið á sér, og var heldur
hvergi búin að útvega sér samastað. Líklega yrði hún til vorsins, ■—
enda alveg árekstrarlaust af hennar völdum.
Gamla árið endaði með balli á Hjalla. Hjónin, Siggi og Lína
fóru þangað. En Þórður sagðist hafa rekið nagla upp í fótinn á sér.
Samt var hann ekki haltur, en hann bjóst við að hann þyldi ekki
að dansa. Hann sagðist ætla að spila við Jakob, svo að honum
leiddist ekki. Það leit út fyrir, að sama þunglyndið hefði gripið
hann aftur. Síðan á jólum hafði hann ekki komið heim úr húsunum
fyrr en í vökulok, og þá oftast farið að hátta. Sjaldan var mögulegt
að fá hann til að spila.
Anna var ekki vel ánægð yfir ballinu. Samt reyndi hún að láta
ekki á neinu bera. Henni fannst maður sinn dansa allt of mikið við
Línu. Hún var líka ágæt „dama“.
ÞRETTÁND AKV ÖLDIÐ
Á þrettándakvöldið var alltaf drukkið kaffi og súkkulaði eins
og á jólunum. Þar að auki voru alltaf heitar lummur á borðinu.
Lína var í niðri-verkunum þann dag. Borghildur þurfti að prjóna
peysu með útprjóni, en það kunni Lína ekki ennþá.
Jón hafði riðið ofan í kaupstað til að sækja póstinn, — fyrsta
póst ársins, — og var ókominn um það bil, sem átti að fara að
drekka kaffið.
* Lína var búin að sykra feiknin öll af lummum og dekka borðið.
Anna var að taka fínu postulínspörin ofan úr búrskápnum, þegar
heyrðist til húsbóndans frammi í göngunum.
Það hefur löngum verið sagt, að köld væru kvennaráð. Svo
vildi verða í þetta sinn. Anna lagði engum ráð öðrum en sjálfri sér.
Hún slökkti ljósið í snatri, hallaði aftur hurðinni til hálfs og færði
sig bak við hana. Þetta var dálítil snara, sem hún ætlaði að vita,
hvort maður sinn gæti varazt. •
Jón kom inn með tösku í annari hendinni, en svipuna í hinni.
„Sæl, elskan“, sagði hann um leið og hann kom inn og sá að
Lína var í eldhúsinu. „Það er ekki leiðinlegt að koma heim til
þín, allt flóandi í lummum, og kaffið heitt á könnunni“.
Lína hafði ekki orðið þess vör, að ljósið var slökkt inni i
búrinu, og varð hverft við þessar kveðjur í áheyrn húsmóðurinnar.
Hún reyndi að gefa honum bendingu um, að hætta væri á næstu
grösum, en hann tók ekkert eftir því. Annað hvort var sjón hans
hálfdauf, af því að hann hafði bragðað vín, eða þá af ljósbirtunni,
sem sker óþægilega í augun, þegar komið er inn úr myrkri. Þá
ætlaði Lína að gera það skynsamlegasta, sem hægt var, og flýta
sér til baðstofu. En hann tók hana í faðfn sér og kyssti hana, áður
en hún kom því í framkvæmd. Henni varð svo mikið um, að hún
bað Guð almáttugan að hjálpa sér, og horfði á ljóslausar búrdyrnar,
eins og hún mundi hafa horft í opna gröf, sem draugur hefði verið
væntanlegur upp úr. Það birtist líka fljótlega kvenvofa í dyrununfi,
náföl, og studdist við dyrastafinn, eins og henni lægi við að detta.
Hún hló tryllingslegum, skjálfandi hlátri.
„En hvað þetta tókst vel“, sagði hún og kom varla upp orðunum
fyrir óstyrk. „Þú ert svona góður við Línu, en hvað þú hlýtur að
hafa kysst hana fast, hún er svo rauð í framan!“
Faðmlögin leystust fljótlega í sundur. Jón hló, konu sinm
til samlætis.
„Þú ert þá þarna, góða. Ég er hissa á því, að Ketilríður skuli
ekki vera búin að svæfa þig“, sagði hann og lét .sér hvergi bregða.
„Þá hefur þú ætlað að nota tækifærið og kyssa Línu. Það ma
segja, að þú ert dásamlegur eiginmaður“, sagði hún og hló lægra
en áður.
„Já, auðvitað er ég það, elskan mín“, sagði hann blíðmáll-
„Þér dettur þó líklega ekki í hug, að þessu hafi fylgt nokkur alvara.
Ég gef þér nóga kossa, þó að þessir færu forgörðum“.