Lögberg - 23.09.1954, Blaðsíða 7

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 23. SEPTEMBER 1954
7
Við eigum að leita vina og
viðskipta alls staðar
íslendingar hafa sýnt baráttu undirokaðra þjóða gegn
nýlenduskipulaginu samúð og skilning. — Vilja að sem
fleslar þjóðir fái inngöngu í Sameinuðu þjóðirnar.
Samtal við THOR THORS, sendiherra, aðalfulltrúa íslands hjá S. Þ.
Thor Thors sendiherra, aðalfulltrúi íslands hjá S. Þ.
THOR THORS, sendiherra ís-
lands í Washington, frú
Ágústa Thors kona hans og Thor
sonur þeirra, hafa dvalið hér
heima undanfarið. Hitti Mbl.
sendiherrann að máli í fyrradag
og leitaði tíðinda hjá honum af
störfum hans og ýmsu er að
þeim lýtur.
— Ég hefi verið hér heima í
rúman mánuð ásamt konu minni
og syni, segir.sendiherrann. Höf-
um við lengstum verið uppi í
sveit, en ferðuðumst síðan nokk-
uð um landið. Á mánudaginn
kemur gerum við svo ráð fyrir,
uð fara með flugvél frá Loft-
leiðum vestur um haf til New
York og Washington.
— Hvaða verkefni verða næst
hendi þegar vestur kemur?
— Þegar maður hefir verið
þetta lengi í burtu, fer ekki hjá
því að ýms málefni bíði, enda
þótt sendiráðið hafi verið í ágæt-
um höndum, þar sem Pétur
Eggertz sendiráðunautur og
annað starfsfólk sendiráðsins,
sem raunar eru aðeins stúlkur,
ungfrú Svava Vernharðs, er
verið hefir í þjónustu sendi-
ráðsins í mörg ár, og auk henn-
ar enskumælandi stúlka frá
Canada.
Skipti Islendinga við
ulþjóðabankann
Búast má við, að í haust verði
H1 athugunar ýmis málefni varð-
andi samskipti íslendinga við
Alþjóðabankann og við Alþjóða-
gjaldeyrissjóðinn. En báðar þess-
ar stofnanir hafa bækistöðvar
sínar í Washington. ísland hefir
a undanförnum árum leitað til
Alþjóðabankans um lántökur til
ýmsra helztu þjóðþrifafyrir-
taskja, svo sem til Sogs og Laxár-
virkjananna, Áburðarverksmiðj-
Unnar og til framkvæmda á sviði
iandbúnaðarins, og jafnan mætt
skilningi og velvild hjá stjórn-
ondum bankans. Það má búast
við að í framtíðinni munum við
enn leita þangað, þegar brýn
þörf er fyrir hendi.
»Til viðreisnar og framfara“
Bankinn hefir auðvitað sínar
akveðnu reglur um lánveitingar,
sem fyrst og fremst miðast við
það, hversu arðvænleg fyrir-
taekin eru að áliti hans, og
hversu líklegt er að þau séu til
þjóðþrifa. Sjálft nafn bankans
skýrir þessa aðstöðu og tilgang
stofnunarinnar bezt. En bankinn
^efnist fullu nafni „Alþjóða-
oankinn til viðreisnar og fram-
fara“ (International bank for re-
construction and development).
Allar þjóðir, sem eru meðlimir
bankans, eiga fulltrúa í yfir-
stjórn hans. Kemur hún saman
®inu sinni á ári til aðalfundar.
Fulltrúi Islands þar hefir und-
anfarih ár verið Jón Árnason
ankastjóri. En í framkvæmda-
stjórn bankans eiga sæti 18 full-
trúar frá hinum ýmsu ríkjasam-
oöndum. Hefir ísland undan-
farið kosið í þá stöðu með hinum
Horðurlöndunum. Nú er þar full-
trúi Norðurlanda maður af ís-
lenzkum ættum, hr. Erling
Sveinbjörnsson, sonur Jóns heit-
ms Sveinbjörnssonar konungs-
f^tara. Hann var kosinn sam-
kvæmt tilnefningu Dana. En
rlingur er mikill íslandsvinur
°S kann íslenzka tungu.
Líklegt að íslendingur verði
^osinn næst
í þessa stöðu er kosið á 2ja ára
resti og framkvæmdastjórarn-
lr eru fastir starfsmenn og laun-
aðir af stofnuninni sjálfri.
Líklegt má telja að hin Norð-
Orlöndin veiti íslandi nú í haust
^tuðning til þess að fá íslending
°sinn í þessa stöðu til næstu
^ja ára.
Sjálfir framkvæmdastjórar
bankans, sem berá hita og þunga
dagsins, eru Bandaríkjamenn,
enda hafa Bandaríkin lagt fram
langmest fé af mörkum til lána-
starfsemi bankans. En starfslið
hans er fólk alls staðar að úr
heiminum. Áður var þar dr.
Benjamín Eiríksson, en nú starf-
ar Jónas Haralz þar og hefir
hann verið sendur með rann-
sóknarnefndum bankans marg-
sinnis, einkum til landa í S.-
Ameríku.
Þá mun aðalfundur Alþjóða-
gjaldeyrissjóðsins einnig koma
saman seinni hluta þessa mán-
aðar. Fulltrúi okkar í aðalstjórn
sjóðsins er Björn Ólafsson fyrr-
verandi ráðherra. Gjaldeyris-
sjóðurinn hefir meðal annars það
hlutverk að leiðbeina og fylgjast
með í alþjóðlegum gjaldeyris-
málum.
Aðalframkvæmdastjóri sjóðs-
ins er nú Svíinn Ivar Rooth.
Sendiherra í mörgum ríkjum
— Þú ert líka sendiherra okkar
í öðrum ríkjum en Banda-
ríkjunum?
— Já, en sendiherrastarf mitt
í Washington er auðvitað aðal-
starf mitt. En þar að auki er ég
sendiherra íslands í Canada,
Brazilíu og Argentínu. Jafn-
framt hefir sendiráðið í Wash-
ington eftirlit með ræðismanns-
skrifstofum Islands á Kúbu og í
Mexikó.
Sendiherrastarfið í Canada er
mjög auðvelt vegna þess, hversu
lítil viðskipti við eigum við
Canada. En ég leitast þó við að
koma til Ottawa, þegar eitthvað
sérstakt er á ferðinni. En annars
eru viðskiptin rekin með aðstoð
sendiráðs Canada í Washington
og í sambandi við sendinefnd
Canada á þingum Sameinuðu
þjóðanna. Okkar aðaltengsl við
Canadamenn eru vináttu-,
menningar- og frændsemis-
tengslin við íslendingana í landi
þeirra, sem ég leitast við að hafa
samband við.
Baráttu, aðstöðu og afrekum
landa okkar í Vesturheimi hefir
svo oft verið lýst hér að alkunn-
ugt er. Ég hefi því engu við að
bæta, öðru en því, að þessir
landar okkar hafa yfirleitt gert
íslendingsnafnið að heiðursheiti.
Barátta þeirra í þjóðræknismál-
unum verður erfiðari með ári
hverju og erum við hér heima
oft of afskiptalitlir af henni.
Færi betur að við vöknuðum til
aukinna átaka og veittum aðstoð
í þessari göfugu viðleitni landa
okkar. Við getum aldrei nóg-
samlega metið og þakkað tryggð
þeirra, ást og aðdáun á gamla
landinu og þjóðinni.
Viðskiptin við’Brazilíu aukast
— Hvernig ganga viðskiptin
við Brazilíu?
— Þau hafa aukizt mjög á
undanförnum árum. Höfum við
selt þangað saltfisk s.l. tvö ár
fyrir um 20 millj. kr. árlega. Er
sá markaður okkur mjög þarfur
og nauðsynlegur vegna þess, að
þangað selzt fiskur, sem ekki
þykir nógu fallegur til að fara á
aðra markaði. Fiskurinn er harð-
þurrkaður hér heima og breytist
útlit hans við verkunina. En
þurrkunin skapar auðvitað mikla
vinnu innanlands.
í skiptum fyrir fiskinn fáum
við aðallega kaffi, og seint vildu
íslendingar vilja neita sér um
kaffisopann.
Þessi markaður gæti enn auk-
izt ef við vildum kaupa aðrar
vörur frá Brazilíu, og í þeim til-
gangi væri mjög æskilegt að ís-
lenzkir kaupsýslumenn færu til
landsins, athuguðu hvaða vörur
væru samkeppnisfærar og festu
kaup á þeim til aukinna gagn-
kvæmra viðskipta.
Við höfum ágæta ræðismenn
fyrir okkur bæði í Ríó de Janeiro
og Sao Paulo, sem standa í stöð-
ugum bréfaviðskiptum við sendi
ráðið í Washington. Reyni ég
einnig að fara þangað árlega.
0
Unnið að viðskiptatengslum
við Argentínu
Ennþá hafa lítil viðskipti verið
á milli íslands og Argentínu. En
það er unnið að því ötullega
fyrir milligöngu ræðismanns
okkar í Buenos Aires að opna að
nýju markað þar fyrir íslenzkan
saltfisk. Við höfum nú í ár ekk-
ert fiskmagn þangað að selja en
vonandi geta viðskipti hafizt á
næsta ári.
Starfið hjá Sameinuðu
þjóðunum
— Hvað viltu segja um starf
þitt hjá Sameinuðu þjóðunum?
— Það á að heita að ég sé hinn
fasti fulltrúi íslands hjá S. Þ. og
verð ég að reka það starf frá
Washington, nema þann tíma,
sem Allsherjarþingið situr að
störfum. En það stendur vana-
lega yfir þrjá síðustu mánuði árs
hvers.
Nær allar aðrar þjóðir hafa
sendinefndir, sem sitja allan árs-
ins hring í New York. Vinnur
þar fjöldi manns, einkum hjá
stórþjóðunum. En jafnvel hin
Norðurlöndin hafa þar fast og
gott starfslið.
Eins og kunnugt er koma alltaf
sérstakar sendinefndir að heim-
an á hvert Allsherjarþing. Þar
sem næsta þing á nú að hefjast
21. þ. m. mun ríkisstjórnin næstu
daga ákveða, hvaða menn verða
sendir að heiman til þessara
starfa.
Um 60 mál á dagskrá
— Hvaða mál verða efst á
baugi á næsta Allsherjarþingi?
— Það eru nú þegar komin um
60 mál á dagskrána og eru mörg
þeirra gamlir kunningjar frá
fyrri þingum. Gildir það t. d. um
Kóreumálin, þvP að enn hefir
ekki náðzt samkomulag um
endanlega skipan þeirra. Mikið
starf er framundan til viðreisnar
landinu. Reyna allar þjóðir að
leggja eitthvað af mörkum til
hennar. En hin pólitísku örlög
Kóreu eru í höndum stórveld-
anna.
Þetta sama gildir um mörg
helztu deilumál alheimsins, því
eins og kunnugt er hafa stór-
veldin hvert um sig neitunar-
vald í Öryggisráðinu. Og vitan-
lega gætir áhrifa þeirra stórkost-
lega í meðferð allra mála í Alls-
herjarþinginu.
Afstaða íslands byggist
á utanríkisstefnu þess
— Hvað um afstöðu íslands?
— Afstaða íslands hlýtur í
stærstu málunum að mótast af
utanríkisstefnu landsins, sem
byggist á þátttöku í Atlantshafs-
bandalaginu og samstöðu með
hinum vestrænu lýðræðisþjóð-
um. Það er eittig svo, að í flest-
um málum eigum við samleið
með hinum Norðurlöndunum.
Islenzka sendinefndin hefir þó
oft gengið lengra í hinum svo-
kölluðu nýlendumálum en aðrar
vestrænar þjóðir. Verður það að
teljast eðlilegt vegna sögu okkar
og sjálfstæðisbaráttu, sem hlýtur
að skapa okkur skilning á bar-
áttu annarra þjóða til að ná sjálf-
stjórn og sjálfsforræði.
íslenzka sendinefndin hefir
stöðugt verið þeirrar skoðunar
að æskilegt væri, að sem flest
lönd veraldarinnar ættu sæti hjá
Sameinuðu þjóðunum. En nú
bíða 20 ríki inntöku þar, vegna
þess að stórveldin hafa ekki get-
að komið sér saman um upptöku
þeirra. Vonandi getur einhver
breyting orðið á því á þessu
þingi.
íslendingum hefir verið sér-
staklega umhugað um það að
Evrópulönd eins og Finnland,
ítalía, írland og Portugal yrðu
tekin upp í samtökin. Við viljum
yfirleitt stuðla að því að sem
flest lönd taki þátt í samstarfinu
þar.
Alþjóðleg ráðstefna um
verndun fiskimiða
— Verða friðunar- eða land-
helgismál nokkuð til umræðu á
þessu þingi?
— Nú nýlega hefir verið lögð
fram tillaga frá nokkrum ríkjum
um það, að alþjóðleg ráðstefna
verði kölluð saman til að ræða
um fjárhagslega þróun fiskveiða
og verndun fiskimiða. Sú ráð-
stefna yrði væntanlega aðallega
skipuð fiskifræðingum og öðrum
sérfræðingum, eða matvæla-
stofnun S. Þ. í Róm yrði látin
hafa forgöngu um málið. Að
öðru leyti verður þetta mál ekki
rætt sérstaklega á Allsherjar-
þinginu.
Ennfremur hefir komið fram
tillaga um að hin alþjóðlega lög-
fræðinganefnd leggi fyrir þing
S. Þ. árið 1955 álit sitt um auð-
æfi sjálfs landgrunnsins. Þetta
mál var til umræðu á síðasta
Allsherjarþingi.
Én íslenzka sendinefndin fékk
því þá til vegar komið að tillögur
nefndarinnar um landgrunnið
yrðu ekki ræddar sérstaklega,
heldur yrði þess beðið að álit
lægí einnig fyrir um auðæfi
hafsins yfir landgrunninu og allt
málið í heild.
Okkar afstaða er óbreytt, að
æskilegast og eðlilegast sé að allt
málið verði rætt í heild. En vera
má að álit lögfræðinganefndar-
innar geti legið fyrir í öllum
atriðum árið 1955.
I greinargerð tillögunnar um
að hraða álitinu um landgrunnið
er það greinilega tekið fram að
slíkt álit feli ekki í sér neina á-
kvörðun um auðæfi hafsins ,og
að það atriði sé því óútkljáð, unz
tillögur lögfræðinganefndarinn-
ar um það liggja fyrir, og þjóð-
irnar hafi náð sameiginlegri á-
kvörðun í þeim efnum, ef hugs-
anlegt væri að svo gæti farið.
Gagnrýnin á S. Þ.
— Hvað viltu að öðru leyti
segja um starfsemi S. Þ.?
— Því verður ekki neitað að
þær eru oft mjög gagnrýndar.
Má það teljast auðvelt verk, þótt
ekki fylgi ávalt næg ábyrgðar-
tilfinning né þekking hjá þeim,
sem slíka dóma kveða upp. Það
er að vísu svo, að S. Þ. settu sér
hátt mark í öndverðu, þær voru
skapaðar í ölduróti og hörmung-
um síðustu heimsstyrjaldar.
Hugsjónirnar, sem lágu til grund
vallar samtökunum voru háleit-
ar og draumarnir innilegir. Kyn-
slóð eftir kynslóð hefir mann-
kynið dreymt um að skapa frið
á jörðu. En aldrei höfum við til
lengdar getað látið þá hugsjón
rætast.
Friður, framfarir og velmegun
eru aðalhugsjónir S. Þ. Þær hug-
sjónir munu lifa á meðan nokkur
mannssál má vera frjáls og
finna til.
Til að vernda friðinn
Við megum aldrei gleyma því,
að S. Þ. voru skapaðar til að
vernda friðinn, þegar talið var
að stórveldin myndu sjá um að
skapa hann í ófriðarlok. Svo
dapurlega og uggvænlega hefir
farið, að stórveldin eiga enn í
köldu stríði. Þess vegna hefir svo
farið að S. Þ. hefir ekki tekizt
að leysa ýmis stór deilumál
heimsins. Hin öfuga þróun hefir
orðið sú, að deilumálin hafa
leystzt á lokuðum fundum hinna
fáu og voldugu. — Samt sem
áður eru S. Þ. vettvangur heims-
átakanna í orðum — ræðustóll
alheimsins. — Þar eru rökin
framborin til sóknar og varnar
og fólkinu síðan falið að dæma,
að svo miklu leyti, sem það er
frjálst hugsana sinna og skoðana.
Því verður þó eigi neitað að
S. Þ. hafa hjálpað mannkyninu
á mörgum sviðum. Þær munu
halda því áfram á meðan friður
helzt að nafninu til, hversu
kaldur sem sá friður kann að
vera.
Barnahjálpin heldur áfram að
seðja svöng börn og hylja nekt
þeirra í ótal löndum þar sem
skortur og neyð ráða ríkjum.
Tæknihjálpin leysir vandamál í
fjölmörgum löndum og lýsir
þjóðunum fram til aukinnar vel-
megunar, aukinnar nýtingar
náttúruafla og auðlinda og gefur
aukna ávexti af lífsins trjám.
Þær veita fjármagni og þekk-
ingu þangað, sem skortir afl
þeirra hluta, sem gera skal, og
vit til verka.
Ófriðarblika á lofti
Því er ekki að neita, að ófrið-
arblika er á lofti í heiminum. Þó
má telja að líklegt sé, að eigi
komi til ófriðar. Ef til vill má
segja að óttinn við þau nær yfir-
náttúrlegu drápstæki, sem menn
irnir nú ráða yfir, muni hindra
að til ófriðar komi. En það er
ekki fögur veröld né glæsileg,
| sem á óttann að aðalvopni.
j — Hvernig kanntu við þig
vestra eftir hina löngu fjar-
vistir frá Islandi?
— Ég hef nú verið í Banda-
ríkjunum í rúmlega 14 ár. Vil
ég segja það, að ég hefi alls
staðar og ætíð orðið var við mik-
inn velvilja í garð íslands og Is-
lendinga. Stjórnarvöldin hafa á
öllum tímum sýnt framfaramál-
um okkar mikla velvild og
skilning. Almenningur þar í
landi er einnig mjög vinveittur
íslandi.
Bandaríkin eru þjóðfélag, sem
er samsett af fólki frá öllum
löndum og álfum heims. Þau eru
því í rauninni bandalag þjóð-
anna í framkvæmd. Því miður
þekkja of fáir Islendingar banda-
rísku þjóðina og allt of fáir
Bandaríkjamenn hafa raunveru-
lega þekkingu á íslendingum.
Þó er nú svo komið, að Banda-
ríkin eru eitt okkar aðalvið-
skiptaland eins og sést á því, að
undanfarin ár höfum við selt
þangað hraðfrystan fisk fyrir um
og yfir 100 milljónir kr. Fáum
við það greitt í frjálsum gjald-
eyri.
Eisenhower forseti sýndi ný-
verið mikla velvild í okkar garð,
er hann vísaði á bug tilraun út-
vegsmanna í Bandaríkjunum til
að hækka tolla á innfluttum
fiski og takmarka innflutning-
inn. Lét hann þess sérstaklega
getið, að hann hefði ísland í
huga í þeim efnum.
Leitum vina og viðskiptavina
alls staðar
— Mér þykir það annars leitt,
segir Thor Thors sendiherra, að
þess gætir nokkuð hjá okkur hér
heima, að við eigum að vingast
við eina þjóð eingöngu, en for-
dæma aðrar.
Mín skoðun er, að við eigum
auðvitað að leita vina og við-
skipta alls staðar og vera minnug
þess að fólkið í heiminum vill
hvort öðru vel, og þráir friðsam-
leg viðskipti og sambúð.
— Þið hjónin eruð á leið vestur
aftur?
— Já, við fljúgum væntanlega
á mánudaginn til heimkynna
okkar og starfa fyrir handan
hafið. Ég vil að lokum, segir
sendiherrann, biðja Mbl., að færa
öllum vinum okkar kveðju og
þakklæti fyrir auðsýnda gest-
risni og mikinn velvildarhug.
Okkur þykir leitt, að hafa ekki
getað heimsótt fleiri og farið
víðar. Það er alltaf dásamlegt,
að koma hingað heim og dvelja
heima. Landið er alltaf jafn
fagurt og frítt og fólkið gott og
elskulegt. Framfarirnar blasa við
alls staðar, bætt húsakynni og
almenn velmegun.
Það er mjög vafasamt að nokk-
ur þjóð í heiminum búi við al-
mennari velsæld en íslenzka
þjóðin. Vonandi mun það verða
þannig framvegis og alltaf bíða
ný og stór verkefni.
Við munum fara heim endur-
nærð af hinu tæra íslenzka lofti
og styrkt af vináttu og velvild,
til starfa okkar erlendis að ís-
lenzkum hagsmunum.
Hinir fjölmörgu vinir Thor
Thors og fjölskyldu hans þakka
honum fyrir komuna hingað
heim í sumar. Islenzka þjóðin
árnar þessum glæsilegu fulltrú-
um sínum gæfu og gengið í á-
byrgðarmiklum störfum þeirra
fyrir land og lýð. S. Bj.
—Mbl., 5. sept.
KAUPENDUR LÖGBERGS
Á ÍSLANDl
Gerið svo vel að senda mér sem fyrst greiðslu fyrir
yfirstandandi árgang Lögbergs, kr. 75.00. Dragið
ekki að greiða andvirðið. Það léttir innheimtuna.
Æskilegt að gjaldið sé sent í póstávísun. Þeir sem
eiga ógreidda eldri árganga, eru vinsamlega beðnir
að snúa sér til mín.
SINDRI SIGURJÓNSSON
LANGHOLTSVEGI 206 — HEYKJAVIK