Lögberg - 28.10.1954, Blaðsíða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 28. OKTÓBER 1954
5
V+WWVWV'
wwwww
AHL6AHAL
IWENNA
Ritstj&ri: INGIBJÖRG JÓNSSON
ÁRDÍS
Ársrit Bandalags lúterskra kvenna, XXII. heíti, 1954
Mér þótti vænt um þegar mér
barst nýlega í hendur tuttug-
asta og annað hefti þessa vin-
sæla kvennarits. Hefi ég haldið
saman öllum heftunum frá byrj-
un og tel þau dýrmæta eign. I
þeim hefir verið safnað saman
niiklum fróðleik um vestur-
íslenzkar konur um hugsjónir
þeirra, trúarlíf og störf. I ritinu,
eiga fjöldi vestur-íslenzkra
kvenna ágætar ritgerðir, smá-
sögur og ljóð. Myndirnar, sem
jafnan prýða ritið hafa aukið
gildi þess að mun. Karlmenn
hafa líka ritað talsvert í ritið,
einkum prestar lúterska kirkju-
félagsins, en konur hafa alger
lega séð um útgáfu þess og
meginhluta efnisins, og er ritið
þeim til sóma.
Oft fletti ég upp eldri árgöng-
unum og hefi jafnan ánægju og
gagn af því. Samkvæmt skýrslu
skrifara Bandalagsins ber Árdís
sig vel fjárhagslega og er það
vel, enda er Bandalagið öflug-
ustu samtök íslenzkra ' kvenna
vestan hafs og munu meðlimir
þess ekki liggja á liði sínu að
útbreiða það í byggðum sínum.
Vei fer á því, að um helmingur
ritsins er á íslenzku máli, og
naun þjið mælast bezt fyrir enn
um hríð, enda ekki ástæða til
annars þar sem margar kon-
urnar eru vel ritfærar á ís-
lenzku eins og ritið ber með sér,
°g flest-allar félagskonur munu
hafa fult gagn af lestri íslenzks
niáls. Þó verður jafnan að gæta
þess að afskipta ekki minni
hlutann, og hafa ritstjórarnir
greitt vel úr því vandamáli með
því að birta allar skýrslur em-
bættismanna á ensku og nokkrar
greinanna.
Ritstjórar Árdísar eru Ingi-
björg J. ólafsson, Selkirk, Man.;
Ingibjörg S. Bjarnason, Winni-
Peg, og Hrund Skúlason, Geysir,
Man. — Verð ritsins er 75 cents
°g fæst það hjá forstjórum út-
gáfunnar, Mrs. J. S. Gillies, 680
Banning Street og Mrs. B. S.
Benson, 695 Sargent Ave. Win-
nipeg.
Hér fer á eftir efnisskrá þessa
heftis, er gefur til kynna hve
fjölbreytt og fróðlegt efni það
hefir að bjóða.
EFNISSKRÁ:
Christ, the Hope of the World,
S. Olafson 3
Martin Luther,
Lilia Eylands ............. 6
Vandamál æskunnar,
Sella Johnson ........... 12
Helen Swinburne ........... 17
Blöð úr gamalli bók,
Guðlaug Jóhannesson 24
Iceland,
Kristín S. Ólafsson ... 29
Islenzkt lýðveldi tíu ára,
Hrund Skúlason ........... 34
Pioneer Days in Camping,
Ingibjörg J. Ólafsson 37
Sólskin,
Ingibjörg S. Bjarnason ...* 44
What Camp Means to Me,
Joan Erickson 46
Hvítir göngustafir,
Ingibjörg J. Ólafsson 51
How Much Do I Give
My Church,
Elizabeth H. Bjarnason 53
Thoughts on Prayer,
Laufey Olson 58
^fadame President,
Ingibjörg S. Bjarnason 61
Jóhanna Thordarson, 64
The Fiftieth Milestone,
Mrs. S. Olafson .......
Handritamálið
Oddný Ásgeirsdóttir Johnson 73
Valgerður Johnston ........ 76
Solveig Nielsen ........... 77
Anna Paulson .............. 78
Sigríður Hall ............. 80
Kristbjörg Jóna Sigurgeirsson 82
Guðrún Sveinson 83
Elin Thompson ............. 85
REPORTS—
President’s ............... 86
Temperance Alliance ....... 88
Secretary’s ............... 90
Starfi lokið í Sumarbúðum
Bandalags lút. kvenna .... 96
Sundurlausir þankar ....... 98
☆
Framhald af bls. 4
Óneitanlega virðist þetta dá-
lítið mótsagnakennt!
Vísindalega séð stendur
Reykjavík miklum mun framar,
þegar um er að ræða rannsókn
handritanna, og útgáfa þeirra er
svo að segja orðin íslenzk
sérgrein. Síðan Island fékk sjálf-
stæði sitt árið 1918, hefir aðeins
einn íslenzkur stúdent tekið próf
í norrænum fræðum við Kaup-
mannahafnarháskóla, þar sem
aftur á móti 19 manns hafa lært
til meistaraprófs og 46 til kandi-
datsprófs í þessum fræðum í
Reykjavík. Níu af þeim hafa tek-
ið doktorspróf og prófessors-
embættin í þessari fræðigrein
hafa aukizt frá tveimur og upp í
sjö. 1 Kaupmannahöfn er aðeins
einn prófessor í þessum fræðum,
íslendingurinn Jón Helgason,
sem hefir alla umsjón með Árna
Magnússonarsafninu. Enginn nú
lifandi maður þekkir handritin
betur en hann, og hann heldur
því fram, að flestar útgáfurnar
séu orðnar úreltar og þurfi
☆ ☆
MlNNINGAR: —
Steinunn Elizabet Bainter
Áðalbjörg Brandson .....
Helga Margrét Helgason
Áúrora Fredrickson Johnson
65
67
69
71
72
HEIMSÓKNIR
Þegar sjúklingar eru farnir að
hressast hafa þeir ánægju af
heimsóknum vina sinna, en þeir
geta líka haft ilt af þeim, ef
gesturinn talar og hagar sér ó-
gætilega. Læknar og hjúkrunar-
konur segja, að það komi alt of
oft fyrir, að sjúklingurinn
verði máttfarinn og þreyttur
eftir að gestir hans hafi lokið
heimsókn sinni; hann skilji ekki
orsökina sjálfur og haldi að það
sé annaðhvort meðulunum eða
hjúkruninni að kenna; honum
þyki gaman að komu vina sinna
og detti 'því ekki í hug að það
sé þeim að kenna, að hann
hafi ekki þolað vel heimsókn
þeirra. En læknarnir og hjúkr-
unarkonurnar vita orsökina og
þess vegna hafa sumir spítalar
gefið út bæklinga með leiðbein-
ingum um hvernig gestir sjúkl-
inganna eigi og eigi ekki að haga
sér.
Reyndu ekki að bera saman
sjúkdómseinkenni þín, þegar
þú varst veik, við sjúkdómsein-
kenni sjúklingsins eða láta í
ljósi undrun yfir því hvers
vegna læknir hans noti ekki
sömu meðul og lækningaaðferð-
ir og þinn læknir; ekki bætir
það fyrir sjúklingnum að veikja
traust hans á lækninum.
Sumir gestir koma inn til
sjúklingsins dansandi af lífsfjöri
og reyna að vera svo uppörf-
andi og skemmtilegir, að áber-
andi verður hve heilsufar þeirra
stingur í stúf við ástand sjúkl-
ingsins, og þetta verður til þess
að hann finnur enn meir til þess
hve hann er máttvana og illa á
sig kominn. Hins vegar ætti þó
enginn að setja upp sorgar- og
meðaumkunarsvip; hægt er að
sýna sjúklingnum samúð án
þess.
Reglan, sem flestir brjóta, er
sú að stanza of lengi hjá sjúkl-
ingnum. Tíu til fimmtán mínút-
ur í senn er nægur tími, en koma
þá því oftar. — Flestir senda
vinum sínum blóm, þegar þeir
verða veikir, en oft fyllast her-
bergi þeirra blómum fyrstu vik-
una, en síðan ekki söguna
meir. Betra er að senda lítinn
blómvönd í hvert skipti, en
senda þau vikulega.
Gesturinn á að sitja við fóta-
gaflinn á rúminu svo að sjúkl
ingurinn eigi hægt með að sjá
hann, án þess að snúa höfðinu,
og ef tveir gestir koma, ættu
þeir að sitja sömu megin við
rúmið svo sjúklingurinn þurfi
ekki að snúa höfðinu sitt á hvað
til að tala við þá. Enginn ætti
að setjast á rúmið né koma við
það óþyrmilega.
Allan óþarfa hávaða skyldi
varazt og börn, sem eiga það til
að ólrítast, eiga ekkert erindi
sjúkrastofuna. Engin þörf er
því að tala við sjúklinginn
háum róm; hann hefir ekki
tapað heyrn þótt hann sé veikur;
TIL SJÚKRA
því síður ætti að tala í svo lág-
um róm að hann verði að leggja
sig allan fram til að heyra.
Margir gestir í einu ofþyngja
sjúklingnum. Einn eða tveir 1
senn er nægilegt og ættu því
vinir sjúklingsins að reyna að
skipta með sér heimsóknum,
þannig að þær beri ekki upp á
sama dag, og svo komi enginn í
marga daga. Tal við sjúklinginn
ætti að vera létt og glaðlegt, og
forðast skyldi alt umtalsefni er
eykur honum áhyggjur.
Annars er hægt að gera ýmis-
legt fyrir sjúklinga sem kemur
þeim oft betur en heimsóknir
til þess að þeir finni til að þeir
njóti samúðar og umhyggju vina
sinna. Senda þeim bréf og smá-
gjafir og hjálpa til við ýmis-
legt á heimili þeirra. Góðum
vini verður sjaldan skotaskuld
úr því að finna eitthvað sem
léttir undir með vini hans, þegar
hann á við sjúkdóm að stríða,
ef hann notar ímyndunarafl sitt.
endurskoðunar við, þar sem
„útgáfustörfin hafi verið of
skipulagslaus og tilviljanakennd,
og ekki notið nógu góðrar hand-
leiðslu né verið nógu kerfis-
bundin. En ísland og aðeins ís-
land getur lagt til þá fræðimenn.
sem þarf til slíks".
Norræna ekki kennd lil
stúdentsprófs
Einnig má benda á, að á síð-
ustu áratugum hefir „norræna“
(sem raunverulega ætti að heita
,'forníslenzka“) verið afnumin
sem námsgrein til stúdentsprófs
í Danmörku, og því sýnir það
sig, að nákvæm þekking á þeim
bókmenntum, er handritin hafa
að geyma, er ekki álitin nauð-
synlegur þáttur í svokallaðri
„æðri“ menntun hérlendis.
Danir hafa oft haldið því
fram, að afsal handritanna geti
haft í för með sér ófyrirsjáan-
legar afleiðingar, t. d. í sambanai
við indversk og írönsk handrit,
sem Rasmus Kr. Rask og N. L.
Westergaard söfnuðu. Hins veg-
ar virðist mér, að Bjarni Gísla-
son bendi réttilega á, að þessi
lönd hafi ekki á neinn hátt lotið
stjórn danska ríkisins, og danski
einvaldskonungurinn hafi því
ekki getað skipað afsal handrita
þarlendis.
----0-----
Mér virðist það vera einkum
tvö aðalatriði, sem verða niður-
staða Bjarna Gíslasonar eftir
heildaryfirvegun hans um hand-
ritamálið:
1) Handritasafnið samanstend
ur ekki aðeins af einkaskjölum
Árna Magnússonar heldur eru
það gersemar heillar þjóðar.
Það hefir á liðnum öldum oft
aukizt af arfleifð íslenzkra
manna, er gefið hafa bæði hand-
rit og eignir til þess, þar sem
þeir litu á það sem nokkurs
konar íslenzkt landsbókasafn í
Kaupmannahöfn.
Þetta sjónarmið á sér greini-
lega stoð í tveim staðreyndum:
a) í Bartholin og Grams afrit-
unum af erfðaskrá Árna Magn-
ússonar (frumritið finnst ekki)
var svo mælt fyrir, að gefa ætti
út skipulagsskrá Árna Magnús-
sonarsafnsins í þrem samhljóð-
andi frumritum, eitt átti að
senda til Islands, gera það kunn-
ugt Alþingi og geyma það síðan
í „kistu biskupsdæmisins að
Skálholti" (en þessi fyrirmæli
voru ekki tekin upp í skipulags-
skrána).
b) Hins vegar stendur í skipu-
lagsskránni, að veraldleg og
klerkleg yfirvöld á Islandi geti
kært til háskólans, ef fyrirmæl-
um skipulagskrárinnar væri
ekki fylgt.
Þetta ber þess vitni, að há-
skólinn í Kaupmannahöfn var
þá álitinn íslenzk menningar
stofnun, er væri ábyrg gagnvart
íslenzkum yfirvöldum.
2) Að mínum dómi er mikils-
verðasta atriði málsins það sam-
norræna sjónarmið, sem Bjarni
Gíslason leggur sem grundvöll
að bók sinni. Hann ritar með
réttu, að handritadeilan hafi
ekki eingöngu spillt sambúð Is-
lendinga og Dana, nokkru hefir
það einnig valdið um að tengja
Dani og íslendinga einlægari
böndum en tekizt hefir nokkru
sinni áður.
Handriiin eiga heima á íslandi
Þetta er að þakka þjóðlegri
mönnum í Danmörku, sem hefir
skilizt, að handritadeilan.verður
að hverfa úr sögunni sem síðasta
merki danskrar undirokunar á
íslandi. Það hefir verið aðals-
merki norrænna þjóða, að skiln-
aður hefir átt sér stað með þess-
um þjóðum árin 1905, 1918 og
1944 án nokkurrar beiskju að
ráði og — mjög almennt — með
skilningi á rétti hinna minni
norrænu þjóða til sjálfstæðs
þjóðarlífs. Það er þessi skilning-
ur, sem áreiðanlega á sér mjög
djúpar rætur meðal mikils hluta
dönsku þjóðarinnar, er nú þarf
að skírskota' til. Þetta gerir
Bjarni Gíslason vel og rækilega
í bók sinni. En fyrst og fremst
sæmir það okkur sjálfum að
vekja samvizku dönsku þjóðar-
innar, svo að lyfzt geti raust
frá félagssamtökum og alþýðu-
skólum: Við skulum koma hand-
ritunum þangað, sem þau eiga
heima! Við skulum rétta ís-
lenzku þjóðinni bróðurhönd!
—Mbl., 23. sept.
Tip Top klæðskerar veita
persðnulega þjðnuetu.
pér veljið efnið.
Pér veljið snið.
pér veljið lit.
Föt sniðin persðnulega
við yðar hæfi eftir máli.
Beztu
föt
í Canada
sem
fáanleg
eru.
Avalt
Tip Top búö
1 grendinni.
r 3<»
Tip
Top
tailors
THE
Calvert
##
Ég sakna ýmislegs af því gamla
##
Samtal við
FRÚ SIGRÍÐI MADSLUND
eftir 40 ára dvöl í Danmörku
Frú Sigríður Sigurðardóttir
Mandslund hefir verið í
heimsókn hér í sumar um
nokkurra vikna skeið og
kom hún hingað ásamt syni
sínum skáldinu Sigurði
Madslund og Helgu konu
hans, með ,,Gullfossi“' frá
Danmörku 22. júlí.
Sigríður Mandslund er dóttir
hjónanna Sigurðar Eiríkssonar
regluboða og Svanhildar Sig-
urðardóttur. Hún er fædd á
Eyrarbakka, en fluttist með for-
eldrum sínum til Reykjavíkur
1905. Systkini Sigríðar voru þau:
Sigurgeir biskup, Sigrún, Sig-
urður og Elizabeth, sem öll eru
dáin, og Ólöf, sem nú er for-
stöðukona barnaheimilisins á
Hlíðarenda hér í Reykjavík.
5. maí 1917 giftist Sigríður
ágætum dönskum manni að
nafni Hans Adolf Madslund,
verkfræðingi. Var hann um 10
ára skeið forstjóri fyrir postu-
línsverksmiðjunum Bing og
Gröndal og Norden. Seinna varð
hann yfirverkfræðingur við
konunglegu postulínsverksmiðj-
una í Kaupmannahöfn og hélt
því starfi til dauðadags. Hans
Madslund var viðurkenndur
sem mikilhæfasti verkfræðingur
í sinni grein í Evrópu og fann
hann upp ýmsar merkilegar að-
ferðir á sviði postulínsgerðar.
— Hvenær fluttist þú frá
Eyrarbakka?
— Ég var um tvítugt þegar ég
fluttist með foreldrum mínum,
sem þá fóru alfarin frá Eyrar-
bakka til Reykjavíkur og fór ég
þá í Kvennaskólann. — Við
Katrín sál. Pálsdóttir, bæjar-
fulltrúi, áttum þá heima í sama
húsi, gengum við saman í skól-
ann og bundumst þá strax vin-
áttuböndum, sem héldust óslitin
æ síðan.
Nokkru eftir að við fluttum
til Reykjavíkur byggði faðir
minn húsið nr. 59 B. við Grettis-
götu og bjuggu foreldrar mínir
þar alla tíð eftir það.
Efrir nám mitt í Kvennaskól-
anum for ég til hjúkrunarnáms
að Vífilsstöðum og var þar frá
því hælið tók til starfa 1910 til
ársins 1913.
Frá Vífilsstöðum á ég margar
minningar og vil ég sérstaklega
geta Sigríðar J. Magnússon, sem
þá var ung stúlka með mér við
hjúkrunarnámið, hún giftist
seinna yfirlækninum á Vífils-
stöðum.Við höfum alltaf síðan
haldið kunningsskap og hefir
hún reynzt mér góður vinur á
Framhald á bls. 8
ÞeUa cr ein þeirra greina,
innílytjendum til Caniida.
Canadíska vasabókin
Nr. 14 upplýsingaflokki M
sem sérstaklega em ætlaðar nýjum ;
Haíið þér hús í hyggju?
ÞaS rekur venjulega aS þvl fyr en síðar, að menn fari a8 hugsa
alvarlega um aS eignast heimili. ÞaS þarf ekki endilega að vera stórt
eSa íburéarmikiS hús, heldur þægilegt til afnota fjölskyldunni og meiS
það stórri lóð, að börnin geti leikiS sér þaV; heimili sem menn
eiga sjálfir.
Væri þetta ekki Canada gæti þetta aeins orði8 hugboð, sem
aldrei kæmist I framkvæmd. Bn þetta er Canada, og hér eru slík
skilyrSi fyrir hendi, aS góðar lfkur eru 4, a8 4 stnum tíma geti
venjuleg innflytjenda fjölskylda eignast sitt eigifi heimili. Undir
venjulegum kringumstæ8um getur þa8 lánast a8 spara svo sem nemur
þriggja mánaSa kaupi til fyrstu ni8urgrei8slu I heimili.
En eins og gefur a8 skilja fara ni8urgrei8slurnar eftir ver8i
heimilanna og gerð þeirra, aldri og sta8setningu. En þaS er fleira
en verBið, sem kemur til greina, svo sem nálæg8 skóla, kirkna og
sölubúða. Þá veltur a8 sjálfsög8u miki8 á hvernig til hagar um
rafleiðslu, síma og neyzluvatn og þar fram eftir götunum; viShald og
skattar koma einnig alvarlega til greina; en vi8hald, skattar og
greiðslur veðláns, ætti ekki a8 fara fram úr þeirri húsaleigu, er þér
áSur greiddu8.
Er innflytjendur fara a8 skygna st um eftir nýju heimili, gæti
komið a8 haldi, aS ráðgast vi8 umboðsmann Federal Government’s
Central Mortage and Housing Sorporation I bygSarlagi yðar; meS
slíkum hætti fái8 þér hagkvæmustu lánssóilmálana.
ÞaS kemur sér oft vel a8 skipta vIS vi8urkent fasteignafélag og
varast hylliboS þeirra, sem fyrst og fremst hugsa um umbo8slaunin;
getur oft veriS holt, a8 leita upplýsinga hjá Better Business Bureau I
umhverfi y8ar.
Fasteignasalar eru venjulega sérfræ8ingar, sem leiBbeina yBur
af fremsta megni; þá getur komi8 sér vel, a8 leita álits bygginga-
meistara um eitt og anna8 varBandi kosti eSa vankosti hússins, sem
þér hafið auga,sta8 á.
ÞaS er líka til þess gild ástæ8a aS kynna sér umhverfiS þar,
sem húsi8 stendur því þar kemur margt til greina, sem væntanlegir
lcaupendur mega ekki láta fram hjá sér fara.
Er þér kaupi8 hús búi8 þér sennilega I þvl árum saman og þar
alast börn yðar upp. Þess vegna er þaS mikils um vert, aS velja hið
rétta um hverfi, hinn rétta sta8.
Me8 stofnun nýs heimilis hefir hin nýcanadiska innflytjenda
fjölskylda stigiS mikilvægt spor I þróunarsögu þessa glæsilega lands.
Calvett
DISTILLERS
AMHEKSTBURG, ONTARIO
LIMITED
imiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiK ............................................
Vegna Gilda - Hæfni - Fullnægingar
** C-C-M-
C.C.M. JOYCYCLES
C C.M BIKE-WAGONS
26J
C.C.M. MATCHEO
SKATING SETS
C.C.M. BICYCLES