Lögberg


Lögberg - 10.03.1955, Qupperneq 3

Lögberg - 10.03.1955, Qupperneq 3
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 10. MARZ 1955 3 BÚSKAPURINN 1954 Áramótahugleiðingar, eftir Árna G. Eylands Þessa stórfróðlegu ritgerð sendi hr. Árni G. Eylands, stjórnar- ráðsfulltrúi í Reykjavík með flugpósti Löghergi til birtingar og tjáir blaðið honum alúðarþakkir fyrir hugulsemina. —Ritstj. NÝTT ÁR er gengið í garð, með gjafir sínar og kröfur. Færir það oss hag og hamingju, eða tekur það ef til vill meira en það gefur. Reynir það ef til vill manndóm þeirra er sveitir landsins byggja þann veg, að þeim finnist það erfitt ár? Um þetta veit enginn. Vér búum í norðlægu harðbýlu landi, gjaf- mildu þó, en landi, sem gefur ekki, án þess að þiggjandinn þurfi fyrir því að hafa. Það er einmitt þessi háttur lífsins í landi voru, óvissan um veðurfar og fleira, sem þó er vissa um að allra veðra sé von, sem þroskar þjóðina mest til starfs og átaka, til viðbúnaðar að mæta hverju sem koma skal, sigrast á því ef það veldur erfiðleikum, og not- færa sér það til framfara og bættrar lífsafkomu, ef betur má. Hvert liðið ár færir bændum er búa sem búmenn, af þekk- ingu og fróðleik um starf sitt, nýja reynslu. Hvert einasta ár kennir þeim eitthvað. Þetta nám stunda velflestir bændur nú orðið betur en nokkru sinni fyrr. Vaxandi búvísindi, aukin tækni og aukin fræðla margvís- leg gerir þeim það kleift. Með ári hverju verða það fleiri og fleiri bændur, sem búa svo, að margt um veðurfar og í náttúru landsins, sem fyrir nokkrum árum hefði valdið þeim miklu erfið og skaða, kemur nú ekki við þá lengur. Þeir eru batnandi menn í batnandi landi. Á árinu 1954 hefir margur bóndinn margt lært. Margur bóndinn hefir reynt eitthvað misjafnt, sem hann minnist og mætir betur búinn næst. Og mörgum bóndanum hefir tekizt að vinna betur og gera sjálfum sér meira gagn heldur en áður. Á þessum framförum í garði hins einstaka bónda byggist öll framsókn bændanna sem stéttar, og öll framvinda búskaparins í sveitunum til þjóðarheilla. VeSurfar og heyskapur „Hlýr vetur, milt vor, gras- spretta mikil og sæmileg nýting heyja. Fénaður allur gekk vel fram, viðkoman mikil og því skilað góðum afurðum.“ —Þann- ig er lýsing úr einni harðbýl- ustu sveit landsins, er lengi þótti vera, Svarfaðardal. Hið fyrsta í lýsingunni, um veturinn, vorið og sprettuna á við um land allt. Einmuna gott vor, nær alls staðar og árið gras- ár mikið, samanlagt mikill og góður heyskapur um allt Suður- land, Suðvesturland og norður um land allt til Þjngeyjarsýslu. Þetta er þó ekki eingöngu að þakka sprettu og góðri tíð, ekki alls staðar, bættir búnaðarhætt- ir og úrræði við heyverkun eiga sinn mikla þátt í afkomunni. f Þingeyjarsýslum var hey- skapartíð stórum stirðari og erfið, og hið sama gilti raunar um útnes í Skagafirði og Húna- þingi. Um Austurland var hey- skapartíð misjöfn, víða góð og heyskapur víðast yfir meðallag og stórum betri en oft áður hin erfiðu ár sem þar hafa gengið yfir. En þess ber einnig að minnast, að þar er því miður minna um viðbúnað til að tryggja góðan heyskap heldur en víða annars staðar á landi hér. Þessi vetur til nýárs hefir verið nokkuð misviðrasamur. Hann gekk snemma í garð með hríðarveðri 25. september og töluverðu frosti norðanlands síðustu daga mánaðarins. Var stirð tíð lengst af í október og fram undir miðjan nóvember, en þá gerði þíðviðri og mátti kalla góðviðri til áramóta. Sem dæmi um heyskap o. fl. á nokkrum stöðum má nefna. (Svigatölur í greininni eru tölur ársins 1953): Sámsstaðir: Taða 1400 (1600) hestar. Kornuppskera um 125 tunnur (115) og kartöflur 130 tunnur (260). Spruttu kartöflur í meðallagi eftir því sem þar gerist. Úrkoma 1954 mældist 1210 mm., en meðalúrkoma þar síðustu 25 ár er 955,7 mm. Árið 1953 var úrkoma á Sámsstöðum 2177 mm., svo mikill var munur áranna 1953 og ’54. Meðalhiti ma-september var 9,9° C., sem er nákvæmlega eins og meðaltal síðustu 25 ára. Gunnarsholt: Taða 6000 hestar (6000). Sáð var grasfræi í 23 ha. á söndunum og grænfóðurakur var þar 24 ha. að stærð, er það sennilega stærsti grænfóður- akur sem sést hefir hér á landi. í Gunnarsholti eru nú um 250 nautgripir, en af þeim eru um 180 blendingar með meira eða minna Gallowayblóð í æðum. Holt í Stokkseyrarhreppi: Taða 1800 hestar (1500), úthey 200 hestar (300). Nautgripir 50, 70 fjár og 14 hross. Bessastaðir: Taða 2500 (2400). Nautgripir 60, 45 kindur og 1 hestur. Vífilsstaðir: Taða 2500 hestar (2500). 90 nautgripir. Blikastaðir: Taða 2500 hestar (2400). Nautgripir um 80. Hvánneyri: Taða og hey af flæðiengjum 4600 hestar (5000). Bústofn: 88 mjólkurkýr, 37 geld- neyti, 215 kindur, 18 hross og 70 hænsni. Hólar í Hjaltadal: Taða um 5000 hestar (4000). 62 nautgripir, 540 kindur og 60 hross. Egilsstaðir á Völlum: Taða 2650 hestar (2460). Mjólkurkýr 32, geldneyti og ungviði 55, sauð- fé 150, 6 hross og 35 svín. Garðyrkjan Garðrækt úti átti ekki við jafn hagkvæmt tíðarfar að búa eins og 1953, auk þess olli léleg söluafkoma, í sambandi við hina óvenjulega miklu kartöflu-upp- skeru 1953, að margir bændur drógu saman seglin við þá ræktun. Grænmetisverzlunin áætlar kartöflu-uppskeruna um 80 þús. tunnur, eða um helming upp- skerunnar 1953, eins og hún er áætluð, en treglega gengur víst að komast að niðurstöðu um hve uppskeran var þá. Norðan lands og austan urðu bændur allvíða fyrir nokkrum skaða á kartöfluuppskerunni vegna frosta í lok september- mánaðar. Þeir sem búnir voru að ná upp úr görðum fyrir 25. sept. sluppu, en tiltölulega fáir munu þó hafa verið búnir að ljúka uppskeru. Sölufélag garðyrkjumanna meðal annars: Tómatar 186 smál. (197). Gúrkur 16.221 kassar (12.523). Hvítkál 81,8 smál. (117,8). Rauðkál 2,3 smál. (11,9). Gulrætur 41,5 smál. (52,6). Blómkál 33.910 hausar (37.334). Rauðkálið gefur góða bend- ingu um aðstöðumun vegna veðurfars 1953 og 1954. Sölufélagið er nú að byggja sölustöð sunnan Miklatorgs við Reykjanesbraut. Er kjallarinn fullsteyptur. Gólfflötur er 560 fermetrar. Húsið verður fyrst um sinn ekki nema ein hæð og kjallari. Eru miklar vonir bundnar við að þessi starfsemi eignist sóma- samlegan samastað. Af gróðurhúsum var lítið byggt á árinu. í Hveragerði eru þó 4 hús í smíðum og 1 stórt hjá Garðyrkjuskóla ríkisins að Reykjum. Mjólkurframleiðslan Mjólkurbúin 9 tóku á 11 fyrstu ; mánuðum ársins á móti 48,40 ! (44,24) millj. kílóa af mjólk. — Seld nýmjólk þessa 11 mánuði var 22,4 millj. lítra (19,8). Seldur rjómi var 702,000 lítrar en 617,- 000 lítrar á sama tíma 1953. Framleitt var á 11 mánuðum (jan.—nóv.): 1954 kg. 1953 kg. Skyr 1,434,000 1,345,000 Smjör 607,553 624,778 Mjólkurostur 543,388 441,889 Mysuostur 59,313 69,018 Nýmjólkur- duft 52,052 31,361 Undanrennu- duft 64,340 67,180 Undanrenna notuð í kasein 2,648,8001. 3,213,000 Mjólk í niðursuðu 174,308 1. 284,400 Smjörbirgðir voru í árslok 1954 132 smál. en voru 209 í árs- lok 1953. Af osti voru fluttar út 7 smál. til reynslu og markaðsleitar í Bandaríkjunum, Italíu og Bret- landi. Líkaði varan mjög vel. — Lágt verð veldur erfiðleikum. Sauðf j árr æktin Haustið 1953 lauk hinum skipulega niðurskurði sauðfjár vegna sauðfjársjúkdóma, fjár- flutningum í sambandi við það var lokið haustið 1954. Flutt voru um 9000 lömb af Vestfjörð- um, 7200 sjóleiðis en 1800 með bílum frá Djúpinu. Af þeim fóru 7400 í Rangárvallasýslu, austan Ytri-Rangár, en um 1600 í Gullbringu- og Kjósarsýslu og Árnessýslu vestan Ölfusár. Einn- ig voru flutt í Kjósarsýslu og Grafningshrepp í Árnessýslu 1400 lömb úr sunnanverðum Borgarfirði. Úr öræfum voru flutt 600 lömb í Rangárvalla- sýslu austan Rangár. Úr Vestur- Skaftafellssýslu austan Mýrdals sands voru flutt um 2000 lömb, 1200 af þeim í Mýrdalinn og hin á svæðið milli Þjórsár og Ytri- Rangár. Nokkur hundruð lömb (ca. 300—400) voru flutt úr Þing- eyjarsýslu suður í Árnesssýslu. Alls voru flutt rúmlega 13,000 lömb á fjárskiptasvæðin. Hin skipulögðu fjárskipti hafa staðið yfir í 11 ár, og náð yfir allt svæðið frá Jökulsá á Fjöllum vestur og suður um land allt að Mýrdalssandi, að frátöldum Vestfjörðum norðan og vestan girðingar úr Berufirði*í Stein- grímsfjörð. Fjárförgun alls, auk lamba, vegna fjárskiptanna, er um 280,000 fjár, en flutt hafa verið 200,000 lömb til að endur- nýja fjárstofninn á hinum sýktu svæðum. — Sauðfjársjúkdóma- nefnd hefir staðið að flutningi um 190,000 lamba, en nokkuð hefir verið flutt á vegum ein- staklinga, án beinna afskipfa nefndarinnar. Öll eru þessi fjárskipti mikið átak, sem hefir kostað mikið fé og mikið starf, einnig mikil ó- þægindi og áhyggjur fyrir bændur þá, sem fyrir þessu hafa orðið, en því hefir þó fylgt von um betri fénaðarhöld og framtíð í fjárbúskapnum. Á árinu 1954 syrti því miður aftur í lofti, er mæðiveikin kom upp á ný á þremur stöðum, á Hrappsstöðum í Hjaltadal og á Hólum í Hvammssveit og Breiða bólsstað á Fellsströnd í Dala- sýslu. I Hjaltadal var fé lógað á ný á þremur bæjum vegna þess- ara tíðinda og í Dalasýslu öllu fé á 5 bæjum og fullorðnu fé á 2 bæjum. Er það ófrávíkjanleg krafa bænda, að þar verði staðið vel á verði. Þessir atburðir 1954 minna vel á það, að engan veg- inn er kominn tími til að slaka á neinu er varðar vörzlu og eftirlit með heilbrigði sauðfjár. Um slátrun og kjötmagn segir svo í greinargerð frá Fram- leiðsluráði landbúnaðarins: „Síðastliðið haust var slátrað 278,220 dilkum, móti 212,906 haustið áður. Mismunurinn er 65,315 eða 30,7%. Af fullorðnu fé var slátrað 14,193 kindum móti 7,625 haustið 1953. Alls var kindakjötið í haust 4,238 smál., en var 3,350 smálestir í fyrra. M’smunurinn er 888 smálestir eða 26,5%. Til viðbótar þessu kemur svo, að í sumarslátrun var slátrað rúmlega 26,000 kind- um er gáfu af sér 370 smálestir af kjöti, en það er 15,000 kindum og 205 smálestum meira en við sumarslátrunina 1953. 1 sumar- og haustslátrun þetta ár hafa því verið felldar 86,900 kindum fleira en árið áður og kiötmagnið er um 1093 smálest- um meira nú en í fyrra. Kinda- kiötsbirgðir 1. nóvember s.l. voru 900 smálestum meiri en þær voru á sama tíma í fyrra. Meðalþyngd dilka í haustslát- urtíð var 14,14 kg. s.l. haust, en var 14.93 kg. haustið 1953. Mest meðalvigt í einu sláturhúsi var 17,17 kg. Var það í Sláturhúsi Sláturfélags Suðurlands í Reykjavík. Minnst meðalvigt á dilkum var hins vegar hjá Kaup félaginu Björk, Eskifirði, 12,14 kg. — Á svæðinu frá Borðeyri austur um land allt til Horna- fjarðar ■ var fé miklu rýrara til frálags nú í haust en það var s.l. haust, en á svæðinu frá Horna- firði vestur um land til Borð- eyrar var munurinn miklu minni og á nokkrum stöðum voru dilkar vænni á þessu svæði nú í haust en þeir voru í fyrra“. Nokkuð er óljóst um fjölgun sauðfjár í landinu, en auðsætt er að því fjölgar allört. Árið 1949 var sauðfjártalan komin niður í 402,000. Nú er áætlað að sett hafi verið á í vetur um 650,000 fjár. Áætlað er að fjölgunin í haust nemi rúmlega 100,000. og annað eins haustið 1953. Er þetta mikil og ör fjölgun. Er nú alveg komið að því að flytja megi út kjöt, en á árinu 1954 skeðu þau undur og ósköp, að flutt var inn kjöt, þó eigi væri nema 60 smálestir, frá Danmörku, Jarðarbætur og framlag til þeirra Búnaðarbankinn veitti 843 lán (623) úr Ræktunarsjóði, að upp- hæð 22,753,300 krónur (14,46 millj.). En úr Byggingasjóði voru veitt 205 (174) ný lán og 188 til eldri húsa, að upphæð 10,335,500 (8,9) millj.) króna. Búnaðarbankinn fékk á árinu lán hjá Alþjóðabankanum er námu 14,5 millj. og úr ríkissjóði 8 millj. Er enn að nokkru óvíst hvort hið síðasttalda verður lán eða framlag. Áburðarverksmiðjan í Gufu- nesi tók til starfa á árinu. Fyrstu áburðarpokarnir voru fylltir 7. marz. Af tilbúnum áburði seldi Á- burðasala ríkisins, talið í óhrein- um efnum: 4,238 smál. af köfnunarefni (3,522 smál. 1953). 1,930 smál. af fosfórsýru (1708). 1,518 smál. af kalí (1,398). Af köfunarefninu voru 775 smá- lestir íslenzk framleiðsla. Nýbýlastjórn samþykkti stofn un 46 nýbýla (84) á árinu, og auk þess að byggja upp aftur á 15 (35) jörðum, sem komnar voru í eyði. Ennnfremur flutning og endurbyggingu bæjarhúsa á 9 (11) bæjum. Framlag til einstaklinga til ræktunar á nýbýlum námu um 1,8 millj. króna, sem er svipað og árið áður. Unnið var í 8 byggðahverfum, sem áður hefir verið unnið í og hið 9. bættist við, að Ketilsstöð- um á Völlum, en þar á að reisa 3 nýbýli. Skurðgröfur Nýbýlastjórnar grófu 78,67 km. (88,35) af opnum skurðum, sem mældust 363,568 rúmm. (368,938). Af þessu er þó eigi nema lítið eitt í sambandi við landnám það, sem Nýbýlastjórn hefir með höndum ,eða 4,285 lengdarm. og 17,376 rúm. Hitt er allt grafið fyrir bændur. Sáð var grasfræi í 65—70 ha., en um 90 ha. 1953, enda gengur slíkt nokkuð í öldum í nýbýla- hverfunum. Framhald á bls. 4 Business and Proíessionai Cards Phone 74-7855 ESTIMATES FREE' J. M. Ingimundson Re-Roofing — Asphalt Shingles Insul-Bric Siding Vents Installed t.o Heip Eliminat.e Condensatjon 632 Simcoe St. Winnipeg, Man. Gilbari Funeral Home Selkirk, Manitoba. J. Roy Gilbart Licensed Embalmer Phone 3271 Selkirk Dr. ROBERT BLACK SérfrœSingur I augna, eyrna, net og hálssjúkdómum. 401 MEDICAL ARTS BLDG. Graham and Kennedy St. Skrifstofusími 92-3851 Heimasími 40-3794 Dunwoody Saul Smith & Company Chartered Accountants Phone 92-2468 100 Princess St. Winnipeg, Man. And -offices at: FORT WILLIAM - KENORA FORT FRANCES - ATIKOKAN Hafið Höfn í huga Heimili sðlsetursbarníinna, Icelandic Old Folks’ Home Soc 3498 Osler St„ Vancouver, B.C. ARLINGTON PHARMACY Prescription Specialist Cor. Arlington and Sargenl Phone 3-5550 We collect light, water and phone bills. Post Office Muir's Drug Store Ltd. J. CLUBB FAMILY DRUGGIST SERVING THE WEST END FOR 27 YEARS Phone 74-4422 Elllce Sc Home Thorarinson & Appleby Barristers and Solicitors S. A. Thorarinson, B.Sc., L.L.B. W. R. Appleby. B.A., L.L.M. 701 Somerset Bldg. Winnipeg, Man. Ph. 93-8391 Phone 92-7025 H. J. H. PALMASON Chartered Acccnntant 505 Confederation Life Building WINNIPEG MANITOBA Parker, Parker and Kristjansson Barristers - Solicitors Ben C. Parker, Q.C. B. Stuart Parker, A. F. Krlstjansson 500 Canadian Bank of Commerce Chambers Wlnnlpeg, Man. Phone 92-3561 G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dir. Keystone Fisheries Limited Wholesale Distributors of FRESH AND FROZEN FISH 60 Louise Street Slmi 92-5227 EGGERTSON FUNERAL HOME Dauphin, Manitoba Elgandl ARNI EGGERTSON Jr. Dr. P. H. T. Thorlakson WINNIPEG CLINIC St. Mary’s and Vaughan. Winnipeg PHONE 92-6441 Van's Electric Ltd. 636 Sargant Ave. Authorized Home Appliance Dealers GENERAL ELECTRIC — ADMIRAL McCLARY ELECTRIC — MOFFAT Phone 3-4890 J. J. Swanson & Co. LIMITED 308 AVENUE BLDG. WINNIPEl, Fasteignasalar. Leigja hfls. Öt- vega peníngalán og eldsábyrgð, bifreiðaábyrgð o. s. frv. Phone 92-7538 SARGENT TAXI PHONE 20-4845 For i^uick. Reliable Service DR. E. JOHNSON 304 Eveline Street SELKIRK, MANITOBA Phones: Office 26 — Residence 230 Office Hours: 2.30 - 6.0t p.m. Thorvaldson, Eggerison, Baslin & Siringer Barristers and Solicitors 209 BANK OF NOVA SCOTIA Bldg. Portage og Garry St. PHONE 92-8291 CANADIAN FISH PRODUCERS LTD. J. H. PAGE. Managing Dlrector Wholesale Dlstributors of Fresh and Frozen Flsh 311 CHAMBERS STREET Offlce: 74-7451 Res.: 72-3917 Office Phone 92-4762 Res. Phone 72-6115 Dr. L. A. Sigurdson 528 MEDICAL ARTS BUILDING Office Hours: 4 p.m.—6 p.m. and by appointment. A. S. BARDAL LTD. FUNERAL HOME 843 Sherbrook Street Selur llkkistur og annast um flt- farir. Allur fltbúnaCur sá bezti. StofnaC 1894 SÍMI 74-7474 Minnist BETEL í erfðaskrám yðar. S. O. BJERRING Canadian Stamp Co. RUBBER & METAL STAMPS NOTARY & CORPORATE SEALS CELLULOID BUTTONS 324 Smith St. Winnlpeg PHONE 92-4624 Creators of Distinctive Printing Columbia Press Ltd. 695 Sargent Ave. Winnipeg PHONE 74-3411 SELKIRK METAL PRODUCTS Reykháfar, öruggasta eldsvörn, og ávalt hrelnir. Hltaeiningar- rör, ný uppfynding. Sparar eldl- vi8, heldur hita frá aC rjúka flt meB reyknum.—SkrifiB, stmiB tll KELLY SVEINSSON 825 Wall St. Wlnnlpeg Just North of Portage Ave. Slmar 3-3744 — 3-4431 J. Wilfrid Swanson & Co. Insurance ln all its branches Real Estate • Mortgages - Rentals 210 POWER BUILDING Telephone 93-7161 Res. 46-3486 LET US SERVE YOU

x

Lögberg

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg
https://timarit.is/publication/132

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.