Lögberg - 07.04.1955, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 7. APRÍL 1955
3
fjen,emia
Spámaðurinn Jeremía var uppi
á síðasta fjórðungi 7. aldar og
framan af 6. öld f. Kr. Hann átti
heima í litlu landi — ríki Júda
— sem iðkaði sín hrossakaup og
reyndi eftir föngum að sigla
beggja skauta byr í stjórnmálum
ásamt smáríkjunum, sem kring-
um það lágu, bví að þau voru öll
í úlfakreppu milli stórveldanna,
Egyptalands að vestan og Ass-
ýríu og Babýlon að norðan. Og
það stafar ekki hvað sízt af hinni
einkennilegu afstöðu, sem hann
tók til pólitískra atburða á sín-
um tíma, sem hann hefur svo
mikla þýðingu á vorum dögum,
að nú, 2500 árum eftir hans
daga, eru skrifaðar um hann
bækur. Skerfur hans til þessara
atburða er ekki stjórnmálalegs
eðlis, heldur trúarlegs. En það er
ómögulegt að skilja þessa aðild
hans og kenningar, án þess að
hafa einhverja nasasjón af stær-
stu dráttunum í stjórnmálum
samtíðar hans.
Og þar sem pólitíska jafn-
vægisstefnan, sem orðið hefur
hlutskipti litla landsins okkar
(Noregs) er nokkurnveginn sú
sama og stefna hins litla Júda-
ríkis á þeim tímum, ættum við
að hafa skilyrði til að skilja spá-
manninn og læra eitthvað af
honum, enda þótt mörgum muni
virðast sem hann sé æði þung-
yrtur.
Skömmu áður en Jeremía kem-
ur fram á sjónarsviðið, hefur
Assýría náð hátindi valda sinna
norðanvert við ríki Júda, og
nokkur ár lýtur jafnvel Egypta-
land stjórn hennar, en síðan fer
að halla undan fæti fyrir hinu
stóra ríki. Egyptaland hefur
safnað kröftum á ný, og nýtt
stórveldi, Babýlon, er að rísa upp
og taka æðstu völdin í sínar
hendur.
Jósía konungur situr á veldis-
stóli í höfuðborg Júda, Jerúsal-
em. Mönnum virðast pólitísku
kringumstæðurnar v e r a hag-
kvæmar. Stjórnmálastefna Jósía
er fjandsamleg Assýríu, og allt
virðist horfa vel við. Menn koma
ekki auga á nein ský við sjón-
deildarhringinn í norðri.
En það gerir Jeremía.
Einhver fyrsta sýnin, sem birt-
ist honum eftir að hann fær köll
un til spámennsku, sannfærir
hann um, að ógæfan muni koma
úr norðri. Og þennan boðskap
flytur hann þjóðinni. ,Frá norðri
skal ógæfunni sleppt yfir alla í-
búa landsins!" Óvinurinn skal
„setja stól sinn við inngönguhlið
Jerúsalemsborgar!“ í boðskap
spámannsins eru syndir þjóðar-
innar allt af orsök hinna dapur-
legu örlaga, sem hann sér.nálg-
ast. Og syndir þjóðarinnar eru
bæði trúarlegs og siðferðilegs
eðlis: hún hefur svikið Guð
sinn, Jahve, og kveikt öðrum
guðum fórnarbál, réttur og rétt-
læti hefur verið fótum troðið:
„Gakk um torg Jerúsalemsborg-
ar og gæt þess, hvort þar sé nokk
ur, sem gætir réttar, sem leitast
við að breyta grandvarlega! Þá
mun ég fyrirgefa það!“ Hann
lýsir drengskaparorðum manna
á þennan hátt með nístandi háði:
„Enda þótt þeir segi: „svo sann-
arlega sem Drottinn lifir“ — þá
sverja þeir samt rangan eið!“
Aann kveður upp dóm yfir sið-
gæði þjóðfélagsins, yfir réttar-
farinu, yfir því, að valdastéttirn-
ar taki ekki þjóðfélagsvanda-
málin alvarlega, „þeir kúga að-
komumanninn, föðurleysingjann
og ekkjuna“ .. . Við skulum gera
okkur ljóst, að spámenn ísraels-
manna voru róttækir í þjóðfé-
lagsmálum, þeir hófu á loft upp-
reisnarmerki gegn hinum stór-
kostlega stéttamismun, móti
þeim stéttum, sem bjuggu í höll-
um og gátu selt fátæklinga eins
og skóna sína.
Allt þetta telja spámennirnir
til synda, til brota á lögmálum
þeim, sem Jahve hafði gefið
mönnunum, varðandi sambúð
þeirra. Og lögmálsbrot þessi eru
ástæðan til þess, að ógæfan hlýt-
ur að hitta menn fyirr að lokum.
Menn geta ekki frekar sett
sjálfa sig yfir boðorð. Guðs, en
þeir geta sett sig yfir náttúru-
lögmálin án þess af refsing komi
fyrir. Þess vegna lítur spámaður-
inn á refsinguna sem „refsingu
Drottins,“ um leið og hann læt-
ur ótvírætt í ljósi, að það sé
fólkið sjálft, sem kalli yfir sig
refsinguna með lögbrotum sín-
um. En þar af leiðir einnig, að
hann tengir oft orðið „ef“ við
boðskap sinn um dóminn: Ef
réttlæti og heiðarleiki skyldi
fyrirfinnast á torgum Jerús-
alemsborgar, þá er fyrirgefning
möguleg og bjartari framtíð á
næsta leiti.
En hjá því verður aldrei kom-
izt í heiminum, að slíkar árásir
hafa hættu í för með sér fyrir
þann, sem beitir sér fyrir þeim.
Enginn þeirra spámanna, sem
við þekkjum til, hefur þjáðst
jafn mikið fyrir köllun sína sem
Jeremía Árin líða — það líða
full 20 ár — og spámaðurinn
verður fyrir háði og spotti vegna
þess að ekkert kemur fram af
skelfingum þeim, sem hann hef-
ur lýst í svo ógnþrungnum mynd
um. Hvorki leiðtogar þjóðarinn-
ar né aðrir sjá neina hættu á
ferðum. Alt lítur út fyrir að vera
öruggt og í bezta gengi. Spá-
maðurinn er hæddur og spottað-
ur. Það er vegna þessara að-
stæðna, sem Jeremía kvartar
undan byrði þeirri, sem Guð hafi
lagt á hann. Hann þolir ekki að
vera einangraður, því að hann er
ekki harðgerður að eðlisfari,
hugur hans er þvert á móti við-
kvæmur og tilfinninganæmur.
Þetta gengur svo langt, að hann
formælir þeim degi, er hann var
í heiminn borinn:
„Vei mér, móðir mín, að þú
skyldir fæða mig, mann baráttu
og deilumála fyrir landið allt!“
„Hver maður formælir mér!“ Á
öðrum stað lætur hann á sama
hátt í ljósi þjáningar þær, sem
spott þjóðarinnar hefur bakað
honum: „Bölvaður væri sá mað-
ur, er flutti föður mínum boðin:
sonur er þér fæddur!“ „Hví var
ég þá borinn í skauti móður
minnar, til þess að sjá mæðu og
harma, er ævidagar mínar líða
við svívirðu?" Vegna spámanns-
köllunar sinnar er hann orðinn
einmana og beiskur í skapi.
Árið 605 var orustan við
Karkemisj háð, þar sem Babý-
loníumenn unnu sigur á Egypt-
um. í því sér Jeremía koma fram
dóm þann, er hann hafði spáð.
En ríki Júda var enn við líði.
Samt verður konungurinn að
greiða konungi Babýloníumanna
skatt. En árið 598 ríður ógæfan
fyrst yfir. Konungurinn í Júda
hættir að greiða skattinn, Babý-
loníumenn þola auðvitað ekki
slíkt fráhvarf, heldur halda á
vettvang og herja á landið, og
konungurinn og helztu fyrir-
menn Júda eru fluttir á brott til
Babýlon.
Hinn voldugi konungur Babý-
loníumanna, Nebúkadnesar, skip
ar Sedekía konung í Júda, og
hann er auðvitað trúr yfirmanni
sínum í upphafi. En þá fara
Egyptar að bæra á sér aftur.
Reynt er að fá Sedekía til að
taka þátt í uppreins gegn Nebúk
aðnesar með nokkrum af sýr-
lenzku smáríkjunum. Og það
heppnast.
Jeremía kemur aftur fram á
sjónarsviðið. í hans augum er
kofiungur Babýloníumanna refsi
vöndur Drottins, sem þýðingar-
laust er að rísa upp á móti. Hann
er þá niðurníddur sem föður
landssvikari og liðhlaupi.
Furðulegt er að lesa um fram-
komu Jeremía, er sendimenn frá
nágrannaríkjunum koma til Jer-
úsalem, til þess að fá Sedekía til
að gerast aðili að stofnun banda-
lags gegn Babýlon; þá gengur
hann til móts við sendimennina
með bönd og ok, til merkis um,
að þjóðin eigi að flytjast burt úr
landinu í böndum og áþján og
beygja sig undir ok Babýloníu-
konungs! Hún má alls ekki reiða
sig á sáttmála sína og bandalög!
Gagnslaust er að veita viðnám!
Orð hans hljóða á þessa leið:
„Það fólk, sem ekki vill þjóna
Nebúkadnesar, konungi Babý-
loníumanna, og ekki vill taka á
sig ok konungs Babýloníumanna,
það fólk mun ég sækja heim
með sverði og með hungri og
með drepsótt, segir Drottinn!“
„Og þér megið ekki hlýða á spá-
menn yðar eða á forvitringa
yðar, draumamenn eða þýðendur
teikna, sem segja, að þér skuluð
ekki þjóna konungi Babýloníu-
manna!“ Jeremía stóð á öndverð
um meiði við „tækifærisspá-
menn“ þá og ráðgjafa, sem gáfu
valdhöfunum þau ráð, er þá
fýsti helzt að heyra.
Þegar bandalagið gegn Babý-
lon hefur verið stofnað, eru
menn auðvitað almennt bjart-
sýnir. Menn vænta frelsis. Jere-
mía stendur einn. Hann er ekki
raunsæismaður í stjórnmálum.
Hann segir, að menn verði að
sætta sig við erlend yfirráð. Þeir
sem brottnumdir voru, koma
ekki aftur.
Áskorunum Jeremía um að
sætta sig við yfirráð Babýloníu-
manna var ekki sinnt. Og síðan
hefst lokaþátturinn í sögu Júda
r í k i s. Nebúkadnesar kemur
skjótt á vettvang, til að bæla
uppreisnina niður. Þeir setjast
um Jesúsalem. Meðan á umsát-
inni stendur, leitar Sedekía kon-
ungur fundar við Jeremía. Þegar
til alvörunnar kemur, skilst kon-
unginum, að Jeremía sé meira
trausts verður en þjóðernissinn-
uðu spámennirnir. En hversu
miklum sársauka, sem það veld-
ur Jeremía, getur hann ekki gef-
ið önnur ráð en þau, að borgin
gefist upp. En á slíkt er litið sem
hugleysi, enda er það ekki tor-
skilið. Meðan Jerúsalemsbúar
neyta ýtrustu krafta til að
treysta varnir borgarinnar, talar
Jeremí um að gefa hana bardaga
laust í hendur óvinanna!
Þá gerist óvæntur atburður,
sem vekur aftur hjá fólkinu von-
ina um björgun: Nebúkadnesar
hættir umsátinni um Jerúsalem,
til þess að halda til móts við
Egypta fyrir norðan. Fólkið hef-
ur álitið, að Jerúsalem verði
ekki yfirunnin. Þar var líka
musteri Jahves! Jahve vakir
yfir þjóð sinni! Spámaðurinn
varar fólkið við að treysta því,
að Jahve muni hjálpa því.
Þegar Nebúkadnesar h e f u r
hætt umsátinni, er framið rang-
læti, sem kemur Jeremía til að
hefja eldheit mótmæli: Meðan á
umsátinni stóð, hafði konungur-
inn látið koma til framkvæmda
gömul lög, sem mæltu svo fyrir,
að þrælar skyldu látnir lausir
eftir 6 ára vinnu. Þessi lög höfðu
legið lengi í þagnargildi. Þegar
umsátinni var létt af borginni,
voru lögin aftur numin úr gildi!
Þrælarnir, sem látnir höfðu ver-
ið lausir, voru teknir aftur!
Hættan var nefnilega liðin hjá!
Þetta verður til þess, að Jeremía
reiðir refsivöndinn aftur til
höggs. Að lokum er hann tekinn
til fanga og hnepptur í fangelsi.
Lokaþáttur harmleiksins er
sá, að þegar Babýloníumenn hafa
jafnað reikningana við Egypta,
koma þeir aftur og jafna Jer-
úsalem við jörðu, og forystu-
stéttir þjóðarinnar eru fluttar
burtu í herleiðinguna til Babý-
lon.
Eftir sigurinn gaf Nebúkad-
nesar út sérstaka skipun varð-
andi Jeremía. Að vísu leit hann
á hann sem bandamann sinn. En
hinn andlegi heimur Jeremía
var báðum jafn framandi, lönd-
um hans og óvinum. Dómar
beggja snertu aðeins hið ytra.
Allt frá þeim tíma hafa hug-
tökin harmagrátur og kveinstaf-
ir verið tengd nafni Jeremía. Að
vísu er hann maður kveinstaf-
anna en það er rétt, sem sagt
hefir verið um hann, að kvein-
stafir hans eru ekki aðeins per-
sónulegar harmatölur hans sjálfs
vegna gæfusnauðra örlaga, held-
ur eru það harmatölur með sögu
lega þýðingu, harmatölur, sem
flytja boðskap, er gildi hefur allt
til vorra tíma.
Sr. Karl Hafstad
— Heimilisblaðið
Thoroddsenhjónin heimsækja
Árborg og Riverton
Mánudaginn 28. marz s.l.
komu borgarstjórahjónin, Gunn-
ar Thoroddsen og kona hans frú
Vala Ásgeirsdóttir, til Árborgar.
Þar var tekið á móti þeim á
prestsetrinu, þar sem þau'
snæddu kveldverð, ásamt öðrum
gestum, og gistu á meðan þau
dvöldu í Norður-Nýja-íslandi.
Um hádegið næsta dag sátu þau
matarboð hjá forseta Þjóðrækn-
isdeildarinnar ,Esjunnar‘, Gunn-
ari Sæmundssyni og konu hans,
frú Margréti. Að því búnu sýndi
oddviti hreppsins Bifröst, Sig-
urður Vopnfjörð, borgarstjóran-
um sveitaskrifstofuna og kynnti
hann fyrir nokkrum áhrifa-
mönnum staðarins. Á meðan var
frú Vala í kaffiboði hjá Mrs.
Magneu Sigurðsson, forseta
kvenfélagsins í Árborg, þar sem
hún talaði við nokkrar konur úr
Árborg.
Kveldverður var snæddur hjá
Guðna Sigvaldasyni og konu
hans Aðalbjörgu Sæmundsson.
Samkoman hófst í Árborgar-
kirkju kl. 8.30 s.d. fyrir troð-
fullu húsi. Sóknarpresturinn
stýrði samkomunni og kynnti
ræðumanninn, Gunnar Thor-
oddsen og konu hans. Fólkinu
þótti tilkomumikið að hlusta á
svona ræðusnilling og var mjög
hrifið af erindi hans og mynd-
unum, sem hann sýndi, bæði frá
Reykjavík og öðrum hlutum
landsins. Að erindinu loknu var
frú Vala beðin að segja nokkur
orð, sem hún gerði fólkinu til
mikillar ánægju, og hún reynd-
ist ekki síður ræðuskörungur en
maður hennar. Borgarstjóra-
hjónin lýstu aðdáun sinni og
hrifningu yfir því að kynnast
svo mörgum góðum löndum,
Business and Professional Cards
Phone 74-7855
sem enn mæla vel á tungu for-
feðra sinna og að hafa hlustað á
söng og framsögn vestur-ís-
lenzkra barna, sem skemmtu
prýðilega, eins og þau eru vön, á
samkomunni. Frú Lilja Martin
lék á hljóðfæri og Jóhannes
Pálsson stjórnaði almennum
söng.
Morguninn eftir var ekið til
Riverton, þar sem bæjarstjórnin
tók á móti borgarstjórahjónun-
um og efndi til miðdegisverðar
þeim til heiðurs á Hótel Sandy
Bar. Bæjarstjórinn, S. V. Sig-
urdson, stýrði þessu samsæti,
sem þátt tóku í 30 manns, ásamt
skáldinu Guttormi J. Guttorms-
syni. Bæjarstjórinn mælti fagur-
lega á ensku til heiðursgestanna.
Borgarstjórinn svaraði á ensku,
þakkaði ágætar móttökur og
óskaði þess, að hann myndi hafa
þá ánægju að geta einhvern tíma
tekið á móti bæjarstjóra River-
ton og öðrum bæjarbúum í
Reykjavík, sýnt þeim hitaveit-
una og fleiri mannvirki í höfuð-
stað íslands. Þá mælti borgar-
stjórinn nokkur orð á íslenzku
til skáldsins, sem þakkaði —
Bæjarstjórinn kvaðst því miður
engan lykil eiga að bænum, en
í stað hans afhenti hann Gunn-
ari Thoroddsen og frú hans bók-
ina “Taking Roots in Canada”
eftir eiganda hótelsins Sandy
Bar, sem hann sagði að myndi
gefa þeim góða hugmynd um
Riverton og byggðirnar í kring.
Allir viðstaddir skrifuðu nöfn
sín í bókina.
Lagt var af stað frá Riverton
kl. 2 e. h. í bifreið S. V. Sigurðs-
sonar áleiðis til Gimli.
Robert Jack
ESTIMATES
FREE
J. M. Ingimundson
Re-Roofing — Asphalt Shingles
Insul-Bric Siding
Vents Installed to Help Eliminate
Condensation
B32 Simcoe St.
Winnipeg, Man.
Gilbart Funeral Hoxne
Selklrk, Manitoba.
J. Roy Gilbart
Licensed Embalmer
Phone 3271 Selkirk
Dr. ROBERT BLACK
SérfræÖingur í augna, eyrna, nef
og hálssjókdómum.
401 MEDICAL ARTS BLDG.
Graham and Kennedy St.
Skrifstofusími 92-3851
Heimasími 40-3794
Dunwoody Saul Smith
& Company
Chartered Accounlanls
Phone 92-2468
100 Prlncess St. Winnlpeg, Man.
And offices at:
FORT WILLIAM - KENORA
FORT FRANCES - ATIKOKAN
Hafið
Höfn
í huga
Heimili sólsetursbarnanna.
Icelandic Old Folks’ Home Soc
3498 Osler St., Vancouver. B.C.
ARLINGTON PHARMACY
Prescription Specialist
Cor. Arlinglon and Sargent
Phone 3-5550
We collect light, water and
phone bills.
Post Office
Muir's Drug Store Ltd.
J. CLUBB
FAMILY DRUGGIST
SERVING THE WEST END FOR
27 YEARS
Phone 74-4422
Elllce & Home
Thorarinson & Appleby
Barristers and Solicitors
S. A. Thorarinson, B.Sc., L.L.B.
W. R. Appleby, B.A., L.L.M.
701 Somerset Bldg.
Winnipeg, Man. Ph. 93-8391
Phone 92-7025
H. J. H. PALMASON
Chartered Accc'intant
505 Confederation Llfe Buildlng
WINNIPEG MANITOBA
PARKER, TALLIN. KRIST-
JANSSON, PARKER AND
MARTIN
BARRISTERS — SOLICITORS
Ben C. Parker, Q.C.
(1910-1951)
B. Stuart Parker, Clive K. Tallin,
Q.C., A. F. Kristjansson, Hugh B.
Parker, W. Steward Martin.
5th fl. Canadian Bank of Commerce
Building, 389 Main Street
Wlnnipeg 2, Man. Phone 92-3561
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dlr.
Keystone Fisheries
Limited
Wholesale Distributors of
FRESH AND FROZEN FISH
60 Louise Street Slmí 92-5227
EGGERTSON
FUNERAL HOME
Dauphin, Manitoba
Eigandi ARNI EGGERTSON Jr.
Van's Eíectric Ltd.
636 Sargent Ave.
Authorized Home Appliance
Dealers
GENERAL EI iKu'l'ttlC — ADMIRAL
McCLARY ELECTRIC — MOFFAT
Phone 3-4890
Dr. P. H. T. Thorlakson
WINNIPEG CLINIC
St. Mary’s and Vaughan, Winnipeg
PHONE 92-6441
J. J. Swanson & Co.
LIMITED
108 AVENUE BLDG. WINNIPEU
Fasteignasalar. Leigja hús. Öt-
vega pentngalám og eldsábyrgC,
bifreiSaábyrgC o. s. frv.
Phone 92-7538
SARGENT TAXI
PHONE 20-4845
For Quick, Reliable Service
DR. E. JOHNSON
304 Eveline Street
SELKIRK, MANITOBA
Phones: Office 26 — Residence 230
Office Hours: 2.30 - 6.0i p.m.
Thorvaldson. Eqgerison,
Basiin & Siringer
Barristers and Solicitors
209 BANK OF NOVA SCOllA Bldg
Portage og Garry St.
PHONE 32-8291
CANADIAN FISH
PRODUCERS LTD.
J. H. PAGE, Managing Dtrector
Wholesale Distributors of Fresh and
Frozen Fish
311 CHAMBERS STREET
Office: 74-7451 Res.: 72-3917
Offlce Phone
92-4762
Res. Phone
72-6115
Dr. L. A. Sigurdson
528 MEDICAL ARTS BUILDING
Office Hours: 4 p.m.—6 p.m.
and by appointment.
A. S. BARDAL LTD.
FUNERAL HOME
843 Sherbrook Street
Selur llkkistur og annast um út-
farir. Allur útbúnaCur sá bezti.
StofnaC 1894
SlMI 74-7474
Minnist
BETEL
í erfðaskróm yðar.
S. O. BJERRING
Canadian Stamp Co.
RUBBER & METAL STAMPS
NOTARY & CORPORATE SEALS
CELLULOTD BUTTONS
324 Smith St. Winnipeg
PHONE 92-C624
Creators of
Distinctive Printing
Columbia Press Ltd.
695 Sargenl Ave. Winnipeg
PHONE 74-3411
SELKIRK METAL PRODUCTS
Reykháfar, öruggasta eldsvörn,
og ávalt hreinir. Hltaeiningar-
rör, ný uppfyndtng. Sparar eldi-
viS, heldur hita frá aS rjtika út
meS reyknum.—SkrifiB, slmiS til
KELLY SVEINSSON
625 WaU St. Winnipeg
Just North of Portage Ave.
Stmar S-3744 — 3-4431
J. Wilfrid Swanson & Co.
Insurance in all its branches
Real Estate - Mortgages - Rentali
210 POWER BUILDING
Telephone 93-7181 Res. 46-34*4
LET US SERVE YOU