Lögberg - 25.08.1955, Qupperneq 2

2
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 25. ÁGÚST 1955
ÞORSTEINN ÞORSTEINSSON, Húsaíelli:
Ferð til íslendinga vestan hafs
(NIÐURLAG)
Skaulahöllin siærsia
byggingin
Til Lundar kom ég 25. sept.
og dvaldi þar hjá systur
minni til 5. nóv. Var þar því
um sex vikna tíma. Lundar er
fremur lítið kauptún; mörg
þorp eru í héraðinu milli
Manitobavatns og Winnipeg-
vatns. Af þeim held ég að
Gimli sé stærst og einna helzt
borgarbragur þar á. Um
Lundar liggur þjóðvegur frá
Winnipeg og norður í nánd
við Manitobavatn. Götur allar
í þorpinu liggja eftir höfuð-
áttum. Landið er mjög flatt
og í skurðum meðfram göt-
unum lónar vatnið aðeins
áfram. Brýr liggja yfir skurð-
ina heim að húsunum. Gang-
stígar liggja víða eftir skurð-
brúnunum milli þeirra og
húsanna og eru þá brýr yfir
skurðina, sem liggja með
þvergötunum. Við þjóðveginn
standa verzlunarhúsin og
helztu byggingarnar. Þar er
pósthúsið, símstöðin, mjólkur
búið, sveitastjórnarskrifstof-
an, gistihúsið, og mig minnir,
bankinn. Þar er líka bílavið-
gerðarsmiðja, skósmiður og
járnsmiður. Annars staðar
eru kirkjurnar, kaþólsk og
lútersk, skólinn, samkomu-
húsin, rakarinn og mig minnir
bjórstofan. Langstærsta bygg-
ingin í þorpinu er skauta-
höllin. Hún er ekki fullgerð.
Hún er að öllu leyti byggð i
frítímum þorpsbúa og ná-
grennis, er með braggaþaki og
alúminíumþaki. Ég held að
hún sé 40x80 metrar að flat-
armáli. íþróttaáhugi er þarna
og eru skautafarir þjóðar-
íþrótt þeirra. Lundar og ná-
grenni hafa Kanadameistara
í ísknattleik. Aðra skautahöll
sá ég í smíðum í Eiríksdal,
sem er þorp nokkru fyrir
norðan Lundar og er hún líka
byggð með frívinnu. Á Lund-
ar og í sveitunum þar í kring
eru fjöldamargir menn af ís-
lenzkum ættum og margir,
sem fæddir eru heima á Is-
landi. Þeim þykir afar
skemmtilegt þegar „einhver
heiman af gamla Fróni“
heimsækir þá, þó það séu
gamlir afdalakarlar eins og
ég, er það eins og það sé ís-
land sjálft, sem komið er.
Mig heiðruðu þeir með sam-
sæti, ræðuhöldum og síðan
gjöfum að skilnaði.
Slrákadagurinn
Laugardagurinn 30. október
er í Ameríku kallaður stráka-
dagur. Þá hafa allir leyfi til
að gera strákapör. Allt er þá
á ferð og flugi og fyllirí í
meira lagi. Eitt af því, sem er
í tízku þetta kvöld, er að smá-
krakkar ganga hús úr húsi og
sníkja. Klæða þau sig alls
konar druslum, setja á sig
grímur og ganga nokkur i
hóp. Hefir hver krakki stærð-
ar poka. Húsmæður þurfa að
búa sig undir kvöldið og
draga að sér heilmikið af alls
konar góðgæti handa þeim
litlu. Þegar svo börnin koma
að húsunum, berja þau kur-
teislega á dyr og koma svo
inn og opna poka sína. Fer
þá húsmóðirin og stingur
sinni ögninni í hvern poka.
Við þetta tækifæri fá börn úr
sveitinni að fara til þorpanna
til að taka þátt í þessu. Koma
svo heim á eftir með heil-
mikla hrúgu af þessu dóti.
Ægir þar saman ávöxtum,
tyggigúmmíi, spýtubrjóst-
sykri, súkkulaði og öðru því
líku. Stórir strákar hafa
stærri fyrirtæki. Velta þeir
um kömrum, eða jafnvel bíl-
um, sem standa mannlausir,
fara út í sveit, opna hlið og
helypa skepnum þangað, sem
þær eiga ekki að vera og svo
framvegis. Kvenfólk fer í
karlmannsföt og tekur þátt í
þessum óspektum með strák-
unum. — Aftur er stelpudag-
ur laugardag eða sunnudag 6.
eða 7. nóv. Þá hengja þær
rósir eða önnur blóm á karl-
mennina.
Heimsókn hjá þingmanni
Skúli Sigfússon var lengi
þingmaður sveitar sinnar á
fylkisþingi Manitoba. Heim-
sótti ég hann og var hjá hon-
um heilan dag og nótt. Hann
var lengi bóndi við Manitoba-
vatnið skammt fyrir vestan
Lundar, en er nú hættur bú-
skap og synir hans teknir við.
Skúli er 84 ára og enn beinn
í baki og léttur á fæti. Hann
er meðalmaður á hæð, en
fremur grannur, með stórt
nef og grátt yfirskegg og blá,
mjög fögur augu. Hann var
stór og ágætur bóndi, vitur
maður og tillögugóður, góð-
gjarn og vinsæll. Skemmti-
legur maður er hann, fróður,
framsýnn og glöggskygn. —
Hann var forstöðumaður í
m ö r g u m framfaramálum
sveitar sinnar.
Þarna var ekki mikill skóg-
ur, en hann hefir ræktað
skjólbelti af alls konar skóg-
trjám kringum heimili sitt.
Er þar bæði greni og fura,
askur og álmur og margar
aðrar tegundir. Fjórtán ára
gömul grenitré eru þar
þriggja mannhæða há. Álm-
urinn og eskið mikið hærri.
Þar eru líka eplatré og fleiri
ávaxtatré og ýmsir berja-
runnar. Sagt var að hann
hefði um 50 trjátegundir.
Á búskaparárum sínum
gerði Skúli m. a. tilraunir
með ýmsar tegundir holda-
nauta. Reyndi hann t. d.
Aberdeen Angus, Galloway,
Hereford og Shorthorn. Nú
hafa synir hans eingöngu
Shorthorn, en flestir bændur
þarna hafa Hereford holda-
gripi, en þeir sem hafa mjólk-
urframleiðslu hafa kúakyn,
sem kennt er við Holstein.
Kona Skúla heitir Guðrún
Auðmunds, ágætiskona, sem
hefir verið mikil stoð manni
sínum bæði í kosningum og
öðru.
Artur, sonur Skúla, sótti
mig til Lundar. Hann er ágæt-
lega menntaður, útskrifaður
af búnaðarháskóla suður 1
Bandaríkjum. Hann er mynd-
arlegur og viðkunnanlegur og
mikill atorku- og dugnaðar-
maður. Kona hans er lagleg
og góðlátleg, dóttir íslenzkra
þjóna þar úr nágrenninu.
Nóttina, sem ég gisti þar gekk
úr rúmi fyrir mér lítill dreng-
ur, sonur hjónanna, svona 7
til átta ára gamall. Hann var
háttaður annars staðar og
sofnaður á undan mér. Um
nóttina vaknaði ég við það, að
strákur var að skríða upp í
bólið fyrir ofan mig, kunni
bezt við sig í sínu venjulega
rúmi. Þeir hafa rúmin oftast
svona hálfan annan metra á
breidd og er algengt þegar
margir næturgestir eru, að
láta tvo sofa saman, bæði úti
í sveitinni og líka í borginni.
Byggingar allar eru þarna
með miklum myndarbrag.
Skúli smíðaði sjálfur íveru-
húsið, er það steinhús byggt
úr steyptum steinum. Það er
orðið nokkuð gamalt, en var
lengi ein af myndarlegustu
byggingum þar um slóðir.
Fræsöfnun fyrir slállinn
Þarna sá ég vél, sem ég
hafði ekki séð fyrr. Það var
fræsöfnunarvél. Heilmikill
sívalningur alsettur göddum
er látinn snúast milli hjóla,
nema gaddarnir puntinn á
grasinu og reita hann af og
kasta í þar til gerða skúffu.
Hafa bændur miklar tekjur
af því að aka svona vélum
yfir engjarnar áður en sláttur
byrjar og selja svo fræið sem
safnast. Sagt var mér að
dæmi væri til, að einn bóndi
fengi 4000 dollara fyrir svona
grasfræ. Á Lundar sá ég
seinna litla vél til sömu nota,
sem hagur karl smíðaði. Var
sú til þess gerð, að aka henni
á undan sér sem hjólbörum.
Var þá höfð lítil benzínvél til
að drífa' sívalninginn.
Á leiðinni heim gisti ég í
Winnipeg hjá Svövu systur-
dóttur minni og manni henn-
ar Jack Bonnell járnbrautar-
stjóra, sem tóku á móti mér
af hinni mestu rausn og höfð-
ingsskap. Þar var ég í þrjá
daga. Þar kom ég til Jóns
Einarssonar frá Eskiholti af
Galtarholtsætt. Hann er spur-
ull og fróður, kynsæll og
söngelskur. Þar heimsótti ég
líka Sigurþór Sigurðsson.
Hann er af Hurðarbaksætt og
Deildartungu. Hann er frem-
ur lágur vexti, góðmannlegur,
fríður, fjörlegur og símasandi.
Hann er bróðursonur Böðvars
í Vogatungu. Daginn eftir
komu hann og bróðir hans,
Halldór að nafni, snemma
dags og sóttu mig til að sýna
mér borgina. Fóru þeir fyrst
þangað sem sláturgriparétt-
irnar eru; taka þær um
11000 naut og þeir töldu það
vera þær stærstu í heimi. Þar
sá ég nokkrar kindur, sem
mér sýndust smáar og grettar.
Sagt var mér að verð á lambi
væri 16 dollarar og á þriggja
vetra nautum 220 dollarar.
Nautin eru seld eftir lifandi
vigt. Þykir gott verð þegar
18 sent fæst fyrir ensk pund.
Koma þangað gripir úr öllu
Manitoba og Saskatchewan
og austan úr Ontario. Ontario
búar gera líka talsvert að því
að kaupa þar ung naut og
flytja heim, ala þau eitt eða
tvö ár og láta þau stækka.
RaSir af Irjám með götum
í griparéttunum var nýbúið
að setja upp svið, sem ætlað
var til uppboðshalda. Voru
þar hækkandi pallar handa
þeim sem kaupa vildu. Frá
réttunum fóru þeir bræður
með mig í eitt af stærstu veit-
ingahúsum borgarinnar, þar
upp á þak og sást þar vel yfir
borgina, sem stendur á sléttu.
Þaðan í eitt af hinum stóru
verzlunarhúsum. Þar keypti
Halldór okkur mat. Þar var
tekinn bakki, farið með hann
í krákustíg með fram borðum
þar sem ýmsir réttir voru, tók
þar hver sem hann vildi hafa,
svo að borði þar sem sölu-
maður verðleggur það sem á
bakkanum var og tekur borg-
un. Svo er farið með bakkan
fram í sal og sest að snæðingi.
Á bak við borðin hömuðust
stúlkur að bæta á jafnóðum
og tekið var af þeim. Þessi
verzlunarhús eru ekki minna
en átta hæðir og meira en
dagslátta að flatarmáli og allt
mögulegt selt. Um kvöldið fór
ég ávo heim til Sigurþórs og
komu þar saman nokkrir ls-
lendingar.
í Winnipeg er víða haft
nokkuð breitt bil á milli
gangstéttanna og götunnar og
þar þá oft þreföld röð af
trjám, sem eru eins há og
nokkurra hæða hús og er þá
vandlega slegið og hreinsað
grasið á milli trjánna. Tvær
ár renna um borgina og koma
þar saman. Dýragarður er þár
og stórt glerhús þar sem
ræktuð eru alls konar stór og
fögur blóm.
Flogið af stað heim
Ég flaug frá Winnipeg til
New York á mánudag. Lagt
var af stað í myrkri kl. 6 og
lent í Toronto kl. 10y2 eftir
Winnipegtíma. Klukkan í
Toronto var þá IIV2. Þangað
kom á flugstöðina Ásta systur
dóttir mín og Þórir Sigurþórs-
son, sonur Sigurþórs sem fyrr
var nefndur. Vinnur hann við
verzlun þeirra Ástu og
manns hennar, sem heitir
Bill Lunney. Tveir íslending-
ar aðrir en ég voru þar með
flugvélinni, Þorsteinn Hjálm-
arsson sundþjálfari úr Reykja
vík og Ingibjörg Guðmunds-
dóttir, frú, úr Hafnarfirði.
Fallegt var úr lofti að sjá yfir
frjósamt og ræktað landið
fyrir vestan Toronto, öllu
skipt reglulega með beinum
línum. Eftir nokkurra stunda
flug var komið til New York.
Byggingar á Manhattan eru
mjög hrikalegar. Þar er hæsta
bygging jarðar. Gnæfir hún
yfir allar aðrar, þótt háar séu.
Göturnar, margar hverjar,
minntu mig á þröng djúp og
stórhættuleg gljúfragil. Bygg'
ingar Sameinuðu þjóðanna
eru þarna dálítið utan við
mestu hrikaþyrpinguna og eru
eins og mjór og langur kassi
í lögun, líkar eldspýtustokk,
reistum upp á endann. Á
kvöldin eru aðalgötur borgar-
innar uppljómaðar, ljósin alla
vega lit og sífelldar litbreyt-
ingar á þeim. Þessi ljósa-
mergð eru allt auglýsingar,
því að alls staðar er eitthvað
að selja. 1 New York var ég
tvo sólarhringa, því íslenzku
flugvélinni seinkaði vegna
óveðurs.
Frá New York var farið kl>
7 á miðvikudagskvöld og hálf
átta á New Yorktíma morgun-
inn eftir komið til Reykja-
víkur. Þá var klukkan her
hálf tólf. Það er ámóta tími og
verið var að dóla með lest ur
Skiplæk og að Húsafelli.
Yfír 790 útibú
Royal bankinn canadiski er stærsti banki í Canada með útibú
svo að segja um víða veröld. Sérhvert útibú’ er trygt með öllum
eignum bankans og eru því peningar ^yðar ávalt í öruggri vernd.
Þér getið byrjað sparisjóðreikning með $1.
Viðskipti yðar eru kærkomin
THE ROYAL BANK OF CANADA
Sérhvert útibú nýtur trygginga allra eigna bankans.
sem nema yfir $2,675,000,000