Lögberg - 19.04.1956, Page 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDABINN 19. APRÍL 1956
GUÐRtJN FRA LUNDI:
DALALÍF
Klukkan var orðin ellefu, þegar Önnu var
vísað til sængur. Hún var orðin syfjuð og þreytt.
Hún litaðist um í stofunni ánægjuleg á svip. Þetta
hafði verið svefnherbergi foreldra hennar. Hér
hafði hún sofið í æsku. En hvað þetta herbergi
var orðið breytt, en þó svo líkt. Útsýnið var hið
sama. úr öðrum glugganum sást út á sjóinn, en
úr hinum út á Ströndina. Ósköp hlyti hún nú
að kunna vel við sig og sofa vært. Hún reyndi
að rifja upp eitthvað skemmtilegt frá æskudögun-
um, en mundi fátt, nema þá helzt frá síðustu
dögunum, sem hún átti hérna heima. Móður sína
veika og föður sinn fámálan og hryggan. En
hugurinn var horfinn áður en hún vissi af fram í
dalsbotninn og inn í hjónahúsið til Jakobs. Lík-
lega þætti honum tómlegt að sjá rúmið hennar
autt og geta ekki boðið mömmu góða nótt. Út
frá þeim hugsunum sofnaði hún og svaf í einum
dúr þangað til Helga fór að hringla og skrölta í
eldhúsinu, sem var við hliðina á stofunni, sem
hún svaf í. Önnu langaði til að sofa lengur eftir
vananum, því að þetta var löngu áður en hennar
svefntíma var lokið heima hjá sér. Herbergi
bræðranna var rétt yfir henni, og fóru þeir fljót-
lega að láta heyra, að þeir væru vaknaðir. Þeir
flugust á og hrinu. Ósköp gátu börnin látið illa.
Myndi Jakob hafa látið svona, ef hann hefði átt
bróður? Óhugsandi var það, jafnstilltur drengur.
Mest var hún hissa á, hvað stúlkurnar voru lengi
að hita kaffið. Hana var búið að sárlanga í það
lengi áður en Villa kom með það. Hún bauð góðan
dag og spurði, hvernig hún hefði sofið. „Agætlega“,
svaraði Anna. Villa setti bakkann á lítið borð, sem
var við rúmið, og fór fram. Kaffið var létt, og
mjólkin litaði það eins og skólp. Það hlaut að
vera undanrenna. Þá var rjómi eitt af því, sem
hún varð að kaupa sér í sjálfsmennskunni. Aldrei
gæti hún vanið sig á að drekka svona kaffi. En
hvar átti að kaupa þann rjóma? Hún yrði að
biðja Borghildi að senda sér rjómaflösku með
hverri ferð. Og svo yrði hún sjálf að fara á fætur
til að hita kaffið — eða þá að biðja Helgu áð
hella á könnuna fyrir sig. Það yrði margt öðru-
vísi en hún hafði vanizt í sveitinni. En allt kæmist
það í vana. Aðalatriðið var að fá stofuna leigða.
En óskemmtilegt yrði, ef drengirnir létu svona á
hverjum morgni yfir henni.
Anna klæddi sig og fór út. Frúin var víst
ekki komin á fætur. Hún ranglaði ofan að sjó og
stóð þar stundarkorn. Veðrið var kyrrt, en sól-
skinslaust, og leit helzt út fyrir rigningu. Eftir
því sem hún hugsaði lengur um þá breytingu,
sem hún hafði verið alráðin í að gera á högum
sínum, fann hún fleiri og fleiri erfiðleika. Henni
var tæplega nóg að fá eina stofu leigða, ef Jakob
yrði hjá henni. Hún þurfti að matbúa handa þeim,
og það voru engar líkur til, að það gæti orðið í
þessu húsi. Loks afréð hún að kaupa fæði hjá frú
Matthildi handa þeim báðum.
Anna hafði víst staðið þarna helzt til lengi.
Fólkið á götunni var farið að veita henni athygli
og pískra sín á milli. Svo kom Siggi allt í einu
og fór að tala við hana. Með honum fylgdist hún
heim að kaupmannshúsinu.
Dagurinn leið tíðindalaust. Matthildur fór
með henni til læknisfrúarinnar, og þar töfðu þær
lengi. Frú Svanhildur var ræðin og skemmtileg
kona. Önnu fannst hún athuga sig ailt of mikið,
eins og reyndar allir aðrir, sem hún hafði talað
við. Hún hafði heyrt það eins og aðrir, að hún
hefði verið lasin. Hvað hafði þessu fólki verið sagt
um hana? Auðvitað var hún mögur og tekin. —
Þegar þær komu heim, voru einhverjar ríkiskonur
komnar, og þurfti að laga kaffi handa þeim. Anna
þekkti þær ekkert og fór því inn í stofuna, sem
hún hafði augastað á sem framtíðarheimili sínu.
Hefði hún verið heima hjá sér, myndi hún hafa
lagt sig upp í rúmið og sofnað, því að hún hafði
vaknað fullum tveimur tímum fyrr en vanalega
þennan morgun, og var því dauðsyfjuð. En hér
varð hún að haga sér eins og gestur. Hún mátti
ekki leggjast upp í umbúið rúmið, jafnvel þó að
hún gæti lagað það aftur. Það greip hana óþreyja
— hana langaði heim til Jakobs og Borghildar og
eiginlega allra. Það var satt, sem Matthildur hafði
sagt, hún var orðin svo samgróin heimilinu, að
hún gat hvergi annars staðar verið. En nú varð
hún að vera dugleg og stríða á móti heimþránm.
Hún sat í stólnum og dró ýsur. En hvað henni
þótti vænt um, þegar Villa bauð henni að koma
inn og drekka kaffi. Það hafði verið lagt í ofninn
í stofunni og var þar notalega hlýtt. Henni var
hálf ónotalegt eftir ýsudráttinn. Kaffið var lítið
betra en um morguninn og hressti hana því lítið.
Hún settist við ofninn, en henni hlýnaði lítið.
Loks stundi húnþví upp, að sig langaði til að fara
að hátta. Það var náttúrlega sjálfsagt. Hún sofnaði
strax og hún var lögzt út af og svaf í einum dúr
þangað til albjart var orðið af degi. Hún leit á
úrið — klukkan var ekki nema sex. Hún lá lengi
vakandi, en loks datt henni í hug að klæða sig og
fara út. Það yrði svo langt þangað til stúlkurnar
kæmu á fætur. Þegar hún hafði klætt sig nostraðí
hún mikið við að greiða sér til þess að láta tímann
líða. Þegar því var lokið ætlaði hún að fara út, því
að • veðrið var ágætt, en dyrnar voru þá læstar.
Henni varð illa við — hún var þá læst inni hér
eins og heima. Var frúin þá hrædd um, að hún
færi að rölta um húsið á nóttunni — eða var það
komið til hennar eyrna, að hjónahúsið heima hefði
verið læst á hverri nóttu? Vissi hún hvernig
heimilislííið á Nautaflötum hafði verið síðustu
vikurnar? Hún opnaði gluggann og leit út. Hún
minntist þess, að út um þennan glugga hefði hún
svo oft farið, þegar hún var krakki. Þarna var
einmitt kassi rétt neðan undir. Skyldi hún ekki
geta leikið það ennþá, að komast út um gluggann?
Hún var ekki svo gild. Annars yrði hún að sitja
hér alklædd þangað til stúlkurnar kæmu á fætur
og meira að segja þangað til þær væru búnar að
hita kaffið, eins og þær voru nú lengi að þvi.
Hún færði stól út að glugganum og eftir litla
stund var hún komin ofan á kassann og hló
ánægjulega yfir því að hafa sloppið úr þessu stofu-
fangelsi, sem vinkona hennar hafði búið henni.
Anna gekk út að ánni, sem æddi áfram kol-
mórauð eftir rigninguna og myndaði stranga, leir
litaða röst langt fram á sjó. Hún var ægileg. Ef
hún hefði litið svona út í vetur — kvöldið, sem
hún hafði ætlað að binda enda á sitt óhamingju-
sama líf — hefði hún ekki vantreyst henni til að
bera sig fljótlega burt úr veröldinni. En nú hryllti
hana við ánni. Dauðaþráin var líka algerlega
horfin. Hún hafði yfirgefið hana, þegar maður
hennar hafði sagt henni, að óvíst væri að hún
fyndi börnin þeirra, ef hún yfirgæfi líiið á þann
hátt. En nú fór hún að hugsa um Jakob og hina
krakkana. Kannske færu þau nú ofan að ánni.
Nú var hún ekki heima til að hafa vakandi auga
á þeim. Skeð gat, að Borghildur gleymdi því —
hún hafði svo margt að gera. Mikið vandræða-
ferðalag var þetta, sem hún hafði lagt út í. Henni
hefði verið nær að sitja heima og hugsa um
drenginn sinn.
Mannamál neðan úr fjörunni fullvissaði hana
um, að það voru fleiri vaknaðir en hún. Báti var
hrundið á flot og þrír sjómenn reru frá landi.
Þeir skröfuðu og hlógu. Einn þeirra var Siggi
Daníels. Sjómennirnir eru kátir menn að eðlisfari.
Gamall maður gráskeggjaður var með honum.
Anna þekkti hann vel. Hann hét Páll og átti heima
í kofa, sem hét Lágabúð. Hún hafði leikið sér við
krakkana hans fyrrum, bæði hér og svo voru þau
oft tekin heim að Nautaflötum nokkurn tíma,
þegar þröngt var í búi í Lágubúð. Nú voru þau
öll orðin fullorðin, flest komin af landi burt og
gamli maðurinn orðinn einstæðingur í lífinu.
„Svona gengur þetta!“ andvarpaði hún mæðulega.
Anna vissi ekki, hvað hún var lengi búin að
rangla þarna aftur og fram, þegar henni var
boðinn „góður dagur“. Það var Rósa, kærastan
hans Sigga. Hún var að hengja út barnaföt á
snúru rétt hjá henni. Anna hafði ekki gætt að
því, hvert hún fór.
„Þú ert snemma á fótum“, sagði Rósa.
„Já, ég gat ekki sofið lengur“, sagði Anna.
„En ekki hefur þú farið seinna á fætur — búin
að þvo þvott“.
„Hann er nú ekki stór“, sagði Rósa.
„Hvar hefurðu litlu stúlkuna, meðan þú ert
að þvo? Siggi bauð mér að koma og sjá hana“,
sagði Anna.
„Hún er víst ekki vöknuð ennþá“, sagði unga
móðirin brosandi og bauð gestinum inn. Það
logaði á olíuvél í eldhúsinu. Þar var funheitt.
Anna gaf öllu nánar gætur, en sá engan sóðaskap,
þó að þrengslin væru mikil. Inni í stofunni var
líka allt hreint. Matthildur hlaut að vera ókunnug
á þessum stað og hafa fellt ranglátan dóm yfir
þessari fátæku konu. Anna settist á rúmstokkinn
og horfði á litlu stúlkuna sofandi.
„Það er til lítið rúm heima, sem þið getið
fengið handa henni — það verður aldrei notað.
Það er óþægilegt að hafa hana í rúminu hjá
ykkur“, sagði Anna dapurlega. „Ykkur þykir
náttúrlega fjarska vænt um hana“, bætti hún við.
„Þú getur nú nærri. Hún er líka svo þæg og
lofar mér að sofa á morgnana, meðan pabbi henn-
ar hitar kaffið“.
„Nei, er þá Siggi minn svona konugóður“,
sagði Anna.
„Já, hann er nú svona. Fólkið segir, að það
verði allir, sem hafi verið á Nautaflötum".
„Já, pabbi var ósköp konugóður", sagði Anna.
Hún lét það ósagt að viðurkenna, að hún ætti
góðan mann. Svo fór hún allt í einu að tala
meira við sjálfa sig en Rósu: „Hún var falleg litla
stúlkan, sem átti að ylja upp rúmið mitt, falleg
eins og þessi. En dauðinn tók hana áður en hún
kom til mín. Hún átti líka að heita Lísibet“. Hún
missti stjórn á sér og fór að gráta átakanlega sárt.
Rósa stóð ráðalaus á gólfinu. Það var þá satt,
sem Gróa var að segja og fleiri: Hún var ekki
með réttu ráði, aumingja konan. Rósa hefði helzt
kosið að hlaupa út og biðja einhverja manneskju.
að koma og vera hjá sér — hún þorði ekki að vera
ein og ekki heldur að skilja litlu stúlkuna eftir
hjá henni. Loks áræddi hún að tala til hennar:
„Því liggur svona illa á þér, góða* mín? Leiðist
þér hérna niður frá? Það verður komið eftir
rauðmaga heiman að frá þér í dag og þá verður
líklega komið með hest handa þér“.
„Ég talaði ekki um það — ætlaði að verða
hér lengi. En þú minnist ekki á þetta við neinn.
Það greip mig hugarkvöl, þegar ég sá litlu stúlk-
una. Ég er svo kjarklaus og einmana, og svo hef
ég sofið svo illa undanfarið“.
Rósa kom með kalt vatn og handklæði, svo
að hún gæti baðað augun. Rétt á eftir var hún
farin að brosa. „Svona getur maður orðið mikill
aumingi“, sagði hún afsakandi.
Litla stúlkan hreyfði sig undir sænginni.
Báðar konurnar litu við. Svolítill krepptur hnef.
kom í ljós undan sænginni, augnalokin lyftust til
hálfs og munnurinn myndaði bros. „Nei, sjáðu,
hún ætlar að fara að hlæja!“ kallaði Anna. „Hvað
hún er indæl. Hún ætlar að fara að vakna. Drott-
inn minn! hvað það er gaman að sjá svona lítið
og saklaust barn“. Anna var orðin yfir sig glöð og
hló og skríkti yfir barninu. Rósu fannst það jafn-
óviðkunnanlegt eins og gráthviðan.
„Ég er nýbúin að skipta á henni og þvo henni.
Hún sefur nú lengi í þetta sinn“, sagði Rósa.
Anna kyssti barnið á ennið, klappaði Rósu á
öxlina og sagði: „Þú ætlar að verða góð stúlka og
engum að segja frá vanstillingu minni. Nú er ég
að fara. Mig er farið að langa í kaffi“.
„Það er heitt á könnunni“, sagði Rósa, en
vonaði þó, að hún tæki ekki því boði. „Helga hefur
ekki verið komin á fætur, þegar þú klæddir þig?“
„Nei, það var enginn kominn á fætur. Ég fór
út um gluggann, því að dyrnar voru aflæstar. Það
eru orðin forlög mín að vera læst inni eins og
óþekkur krakki“. Svo hvarf hún út úr dyrunum
án þess að kveðja. Rósa andvarpaði af feginleik
yfir því, að þessari heimsókn var lokið.