Lögberg - 24.01.1957, Síða 5

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 24. JANÚAR 1957
5

wwwwwww
AlilJGAHAL
LVENNA
Ritstjón: INGIBJÖRG JÓNSSON
Sýnishorn úr barnaljóðum og ritgerðum
Sigurðar Júlíusar Jóhannessonar
Með því að Lögberg er nú
senn í þann veginn að ljúka
persónulegum hugleiðingum
ritstjórans um mannvininn og
skáldið Sigurð Júlíus Jó-
hannesson, og með það enn-
fremur fyrir augum, hve
kvenréttindamálið átti honum
margt og mikið upp að unna,
og hve barnaljóðin hans læstu
sig inn í vitund lesenda, þykir
hlýða, að Kvennasíða Lög-
bergs sé að þessu sinni helguð
minningu hans.
Jesús, vinur barnanna
Á jólunum Jesús fæddist,
í jötu var rúmið hans,
en englarnir sungu og syngja
í sálu hvers dauðlegs manns.
Því hann var í heiminn sendur
á heilagri jólanótt
að minnka hjá okkur öllum
það allt, sem er dimmt og ljótt.
Hann þekkti hvað var að vera
svo veikt og svo lítið barn;
hann blessaði börnin litlu
svo blíður og líknargjarn.
Hann brosti þeim eins og
bróðir,
og bros hans var dýrleg sól;
hann fól þau í faðmi sínum
og flutti þeim himnesk jól.
Hann sá inn í^sálir þeirra
hann sá þeirra hjartaslátt;
hann gladdist með þeim
í gleði
og grét ef þau áttu bágt.
Þau komu til hans 1 hópum,
og hvar sem hann fór og var;
þá fundu það blessuð börnin
að bróðurleg hönd var þar.
Og því verður heilagt haldið
í hjarta og sálu manns
um eilífð í öllum löndum
á afmælisdaginn hans.
/
Tveir barna vinir
Það eru til tvær bækur, sem
flestir unglingar hafa lesið, og
öllum þykir vænt um, þegar
þeir hafa lesið þær. Það er
För pílagrímsins og Robinson
Crusoe.
En það eru mörg börn, sem
ekki vita neitt um#mennina,
sem skrifuðu þessar bækur.
Það er samt nokkuð, sem allir
ættu að vita.
Það á vel við að minnast á
þetta núna, því á mánudaginn
kemur, 24. apríl (1916), eru
liðin 185 ár síðan sá maður
dó sem skrifáði söguna Robin-
son Crusoe. Hann hét Daniel
Dafoe, og var sonur fátæks
kjötsölumanns í Lundúnum á
Englandi, en vann lengi í fata-
búð þar í bænum. Hann varð
síðar hálærður maður og
mikill stjórnmálamaður og
skipti sér af öllu mögulegu,
sem honum þótti þurfa að
lagfæra.
í þá daga voru engin dag-
blöð eins og núna; menn sem
skrifuðu eitthvað og vildu
láta fólkið lesa það, létu þess
vegna prenta það í smábækl-
ingum og selja það á götunum
í bænum. Þetta gerði Daniel
Dafoe. Árið 1704 var hann
settur í fangelsi fyrir það sem
hann skrifaði um stjórnmál.
En hann var ekki iðjulaus»í
fangelsinu, heldur skrifaði
hann hitt og þetta.
Meðal annars skrifaði hann
þar rit móti kaþólsku trúnni
og með siðbótinni. Hann hefir
skrifað fjölda af sögum og
dæmisögum, ' og er talinn
fyrsti maður sem hafi skrifað
reglulegar skáldsögur.
Þegar ritstjóri Sólskins var
í Lundúnaborg í hitteð fyrra,
þótti honum gaman að sjá
staðinn, þar sem höfundur
Robinson Crusoe var grafinn.
Sá staður heitir Banhill og
minnisvarðinn yfir gröf hans
er Egypsk steinsúla eða varði,
og það er gaman fyrir börnin
að vita hvernig stendur á
þeim minnisvarða.
Fyrir nokkrum árum var
upphaflegi legsteinninn yfir
Daniel Dafoe orðinn allur
brotinn og letrið svo að segja
ólæsilegt; þá var það að blað
eitt í Lundúnaborg stakk upp
á því, að öll börn bæjarins
legðu fram nokkur cent hvert
um sig til þess að reisa minnis-
varða yfir skáldið, sem orti
Robinson Crusoe.
Þessu var vel tekið og börn-
in kepptu hvert við annað að
leggja til það sem þau gátu;
sum voru ósköp fátæk og gátu
ekki látið nema eitt eða tvö
cent, en þau voru svo mörg
börnin í Lundúnaborg að það
safnaðist fljótt saman og þar
var mikið um dýrðir, þegar
minnisvarðinn var reistur
fyrir peninga barnanna.
Þar voru haldnar margar
ræður og minnst á skáldið,
sem hafði skrifað söguna, er
öllum börniyn þótti gaman að
lesa.
☆
Það sést á þessum tveimur
mönnum, manninum sem
skrifaði Robinson Crusoe, og
þeim sem skrifaði För píla-
grímsins, að maður þarf ekki
að vera ríkur eða af heldra
fólki kominn til þess að geta
gert mikið. Þessir menn voru
PISTLAR
Jólaskylda
Enn mun sumum, sem í
skammdeginu koma til höfuð-
borgarinnar, finnast mest til
um ljósin, er leiftra á móti
þeim líkt og brot af stjörnu-
himninum væri fallið niður
fil jarðarinnar. Það er falleg
og hrífandi sjón að horfa á
dimmu kvöldi af Kjalarnesi til
Reykjavíkur. Von að margur,
sem býr enn við dauf lampa-
Ijós og ef til vill afskekkt, þar
sem ekki sér nema til fárra
eða engra bæja öfundi oss,
sem eigum jafnvel á nóttum
kost þess að ganga í ljósi úti
óg inni. Engin furða, þótt
hann þrái, að sveitin njóti sem
fyrst þeirra þæginda og unað-
ar. Og nú er verið að lýsa
landið. Hefði átt að hefjast af
meiri krafti fyrr, en mest um
vert, að loks þokast talsvert
árlega í þá áttina. Á jólunum
má líka heita, að alls staðar sé
upplýst, og hafi verið síðan
kristni var lögtekin. Því að þá
er þess minnzf, að jólin eru
hátíð Guðs, sem býr í meira
ljósi en mannlegt auga getur
litið, og fagnaðarhátíð fæð-
ingar Jesú Krists, sem kallaði
sig ljós heimsins og er það. í
minningu þess óskum vér nú
hvert öðru gleðilegra jóla. Og
jóla. Og Guð gefi, að sú ósk
verði alls staðar að veruleika.
En mig langar til að varpa
fram þeirri spurningu, hvort
vér gætum nú einnar mestu
skyldu jólanna, þeirrar, að
bera sjálf eins mikið ljós í
bæinn og mannlífið og oss er
fært.
Kristindómurinn er ekki
eingöngu, ekki einu sinni fyrst
og fremst dýrðarsöngur. Hann
er hins vegar m. a. heims-
stefna. Barátta "fyrir aukinni
mannúð, almennu bræðralagi,
alhliða menningu, og hin
sanna heimsfriðarstefna. Hvar
sem eittþvað vantar á þetta,
er skortur á kristni. Það er
ekki sönnun þess, að honum
sé sjálfum ábótavant, heldur
að einstaklingarnir séu van-
kristnir, þjóðfélagið ekki nægi
lega gegnsýrt af kristnum
anda.
Hinir hörmulegu atburðir,
sem heimsfréttirnar hafa snú-
izt um undanfarnar vikur, eru
hryggileg staðfesting þessara
sanninda. Þeir sýna, að vér
eigum enn langt í land að vera
sannkristnir í hinum svokall-
kallaða kristna heimi. En því
síður geta þeir af miklu státað,
sem kosið hafa guðleysið.
Ég játa hiklaust, að árás
Frakka og Englendinga á
Egypta er að mínum dómi
mikið áfall fyrir kristna
kirkju. Slíkar aðfarir ættu
báðir bláfátækir alþýðudreng-
ir, en samt hafa þeir í tvö
hundruð ár orðið til þess að
skemta og kenna þúsundum
og miljónum pilta og stúlkna
með bókum sínum.
ekki að geta átt sér stað, ein-
mitt sakir aldagamalla áhrifa
kristninpar í þessum löndum,
og margra yfirlýsinga þessara
þjóða um fylgi sitt við kristin-
dóminn. Það er líka rík á-
stæða til að gefa því gaum og
minnast þess, að ýmsir enskir
kirkjuleiðtogar, með erkibisk-
upihn í Kantaraborg í broddi
fylkingar, hafa fordæmt þessa
árás. Talið hana' ókristilega,
blett á þjóðinni og brot á anda
og stefnu bandalags Samein-
uðu þjóðanna, sem raunar er
runnið af kristnum rótum.
Sæmd þessara kirkjuleiðtoga
minnkar hvorgi né haggast
við það, þótt sumir enskir
prestar, og jafnvel erkibiskup-
inn í York, hafi leitazt við dð
bera í bætifláka fyrir epsku
stjórnina.
Sprengja, sem varpað er
yfir borgir, er alls staðar vítis-
sending, og hún kemur jafn
hart niður og veldur sömu
kvölum og sorginni í Egypta-
landi og annars staðar. Hver
á rétt til að drepa hvað sem
verkast vill, þ. á. m. saklaus
börn, að vild sinni? Ég tel
slíkt óverjandi í kristilegu til-
liti. Hinu ber svo að fagna, að
fljótlega tókst að taka í taum-
ana og stöðva blóðsúthelling-
arnar við Miðjarðarhaf.
Múgmorðin í Ungverjalandi
hafa gengið oss nær hjarta,
m. a. sakir þess, að þau hafa
orðið langærri og í stærri stíl.
Þar er einnig að ræða um
frelsisbaráttu þjóðar, sem hef-
ir oft um aldirnar verið beitt
meiri kúgun en flestar aðrar
Evrópuþjóðir, en ekkert til
sparað til að lifa frjáls. Nú
virðist samt vonlaust, að hún
fái hrundið af sér okinu á
næstunni, og hafa þó Rússar
talað margt fagurlega undan-
farna áratugi um rétt allra
þjóða til sjálfstæðis og frelsis.
Að vissu leyti er skiljanlegt,
þótt þeim, sem þarna eru mest
að verki, klígi ekki við fanta-
tökum, því að æðstu valdhaf-
ar þeirra hafa að því, er bezt
verður vitað, talið sig guð-
leysingja og stutt þess háttar
félagsskap í landi sínu. Þetta
er raunar sagt hér þeim til
afsökunar. Glæpur þeirra er
því ekki glæpur ‘gegn ste/nu
þeirra. Hitt sýna þeir ljóslega,
að ekki er guðleysið til mann-
bóta.
Hér er ekki rúmi til að rekja
þessi mál frekar. Aðeins undir
strika þetta þrennt. Kristin
kirkja fordæmir öll hryðju-
verk, alla kúgun, alla nauð-
ung og annað slíkt, hvar sem
*er í heiminum og af hverjum
sem það er framið. En oss
leyfist ekki að hata. Þótt vér
rísum gegn kúgurum, megum
vér ekki gleyma, að þeir eru
líka menn, og aldrei megum
vér heldur láta heilar þjóðir
gjalda fárra einstaklinga
þannig, að vér dæmum þær
sama dómi og þá. Loks er það
frumskylda vor, ekki aðeins á
jólunum heldur alla aðra
daga, að vera sjálfir boðendur
Ijóss og friðar. Þess er heldur
ekki vanþörf í voru eigin
landi, að merki kristindómsins
sé haldíð hátt á lofti. Og jafn-
vel í hinu smæsta r-íki hefir
það meiri og minni heims-
sögulega þýðingu, ef slíkt er
gert. Þetta þýðir, að skylda
vor er .er ekki aðeins fólgin í
því að lýsa andúð vorri og
viðurstyggð á því, sem verst
gerist í öllum áttum, heldur
og hinu að sýna mgnnúð og
friðarást í verki, og í gSrð
allra þeirra, sem vér náum
bezt til daglega. Annars erum
vér liðhlaupar undan fána
frelsia- og bræðralags.
Ljós í landi, ljós í heimi!
Með þeirri von, að vér þráum
öll að slíkt verði, endurtek ég
óskir mínar um gleðileg jól
öllum til handa.
Sleggjudómar
1 sambandi við þau mál,
sem vikið hefir verið að, hafa
ýmis orð fallið um kirkjuna,
og sumir jafnvel varpað að
henni hnútum. Henni er fund-
ið það til foráttu að vera ekki
nógu skelegg í fordæmingu
sinni á hinu eða þessu stór-
veldi eða stríðsaðila. Sumir
áegja eitthvað á þá leið, að
prestarnir þvögli stöðugt að-
eins einhverja vitleysu í stól-
unum um hitt og þetta uppi í
skýjunum, sem ekkert komi
lífinu við. Enn segja þeir mest
af Ólafi kóngi, sem hvorki
hafa heyrt hann né séð. Nátt-
úrlega §ætum vér eflaust gert
betur á flestum sviðum. Hitt
er víst, sem ég þegar hefi bent
á, að vér prestarnir tölum allir
stöðugt gegn ofbeldi og kúg-
un, stríðsæsingum, féflettingu,
svikum og ólifnaði og öðru
þar fram eftir götunum. Það
er auðsannanlegur hlutur, að
nútímaprédikanir s n ú a s t
miklu oftar og meira um ýmis
þjóðfélagsleg vandamál, og
jafnvel samskipti þjóðanna en
áður var. Auðskilið, þegar
þess er m. a. minnzt, að heim-
urinn er allur miklu nátengd-
ari en hann var fyrrum, og
margföld samskipti manna á
milli um víða veröld móts við
það, sem tíðkaðist fram á síð-
ustu pr. Tvær heimsstyrjaldir
hafa líka sannarlega lagt
mönnum mörg prédikunarefni
upp í hendurnar. Aldrei hygg
ég, að kristin kirkja hafi skilið
það betur né kennt almennar
og kröftuglegar en nú, að
þetta líf og hið eilífa er af
einum þræði spunnið, og að
enginn getur búið sig betur
undir eilífðina en með því að
lifa sem guðsbarn í þessu lífi
sér og öðrum til blessunar.
Frekar að óttast, að sumum
mikilvægum trúarkenningum
sé gleymt en of hamrað á þeim
á stólnum. Væri ekki ráð, að
gagnrýnendurnir hefðu þann
sið góðra ritdómenda að lesa
bókina, áður en þeir' dæma
hana. Þeir ættu að koma oft í
kirkju til þess að geta sagt til
um kosti og galla prédikan-
anna.
Framhald á bls. 8