Lögberg - 17.10.1957, Blaðsíða 3

LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 17. OKTÓBER 1957[
I
HAUSTIÐ
1 hvert skipti, sem við sjá-
um haustblæjuna færast yfir
náttúruna, finhum við ætíð
til einhvers lamandi kvíða og
saknaðar í hugum vorum. Við
vitum, að þá eigum við að sjá
á bak öllu því fagra og dá-
samlega, sem sumarið færði
okkur í ótal myndum, en að
framundan er myrkur og
kuldi hins geigvænlega vetrar.
Við sjáum í huganum hvernig
Vetur konungur teygir ná-
kaldan hramminn yfir okkar
kæra, afskekkta land, og
breytir því í samfellda jökul-
auðn, sjáum, hvernig storm-
arnir geysa „yfir hjarn og
bláa ísa,“ þegar „huldufólkið
dansar um stjörnubjarta nótt,“
og allt þetta vekur ugg og
kvíða í huga einstaklingsins.
Það er einhver leyndardóms-
full blæja yfir því öllu, og
okkur hættir svo við, að gefa
ímyndunaraflinum 1 a u s a n
tauminn, og láta það skapa
tröll og forynjur í sambandi
við þessi geigvænlegu nátt-
úruöfl- Þegar rökkrið færist
yfir, og vetrarnóttin tekur að.
breiða sinn myrka faðm yfir
byggðir og bú, þá hugsum
við okkur þessa huldu vætti
skreiðast úr fylgsnum sínum
og fara á kreik. Og þá gríp-
ur okkur einhver lamandi
hræðsla, hræðsla, sem á rót
sína að rekja til okkar eigin,
sjúka ímyndunarafls.
Batnandi lífsþægindi al-
mennings á síðari árum hafa
mjög dregið úr þeirri andúð,
sem íslenzka þjóðin hefur
löngum haft á vetrinum.
Gömlu, skuggalegu torfbæ-
irnir, sem hér tíðkuðust nær
eingöngu til sveita fyrir fáum
áratugum, eru nú úr sögunni
að kalla. í þeirra stað hafa
risið upp fjölmörg ágæt íbúð-
arhús í nýtízku stíl. Rafmagn-
ið er nú leitt inn á sveita-
heimilin hvert af öðru og sími
er nálega á hverjum bæ. Út-
varpið sendir hljómfagra
músík, eftir dularfullum leið-
um, um landið þvert og endi-
langt. Veigamiklar fréttir,
varðandi rás viðburðanna í
heiminum, berast daglega til
afskekktustu bæja jafnt og
fjölmennra borga. Deyfðin og
einstæðingsskapurinn, sem á
liðnum. öldum hafa einkennt
lífið í dreifbýlinu, hafa þannig
orðið að þoka fyrir tækni-
þróun nútímans. Um einangr-
un og öryggisleysi er ekki
framar að ræða.
En þrát.t fyrir allt þetta er
og verður sá söknuður jafan
mikill, sem brottför sumarsins
vekur hverju sinni. Og hið
eina, sem veitir okkur hugg-
un í þeirri saknaðarkennd,
verðuf vissan fyrir því, að út
úr hinum volduga meið hins
skapandi máttar munu aftur
með komandi sumri vaxa nýj-
ar greinar, sem breiða lim sitt
út yfir landið. Vissan fyrir
því, að fjöll og grundir, sem
vetrarbyljirnir hylja köldum
hjúp, munu aftur klæðast lit-
fögru blómaskrúði.
VETURINN
„Hver ríður svo geyst
á gullin brúvu
hávan of hifin
hesti snjálitum.“
Skáldið hugsar sér Vetur
xonung þeysa á fannhvítum
hesti um hið háa himinveldi.
Sú hugarsýn er í góðu sam-
ræmi við tign og máttaröfl
hins íslenzka vetrar. Óblíðiu:
er hann og vályndur, og öm-
urlegar þykja skammdegis-
næturnar löngu og myrku,
þegar stríðir stormar fara um
freðnar grundir. En eigi að
síður býr hann yfir fegurð,
sem er svo furðuleg, að hún
tekur fram nálega öllu öðru,
sem ber fyrir augu dauðlegra
manna. Sú fegurð er fólgin í
hreinleik mjallar og þeirri
uppheimadýrð, sem opnast á
íeiðríkum vetrarkvöldum, þeg
ar fortjald himinsins dregst
til hliðar. í blárri hvelfingunni
gefur þá að líta ótölulegan
grúa tindrandi stjarna, sem
dreifa ljóma sínum víðsvegar
um snækrýnda jörðina. Há-
marki sínu nær undrafegurð
þessi, þegar blikandi norður-
ljósin þjóta til og frá um
geiminn, leiftrandi í öllum
regnbogans litum, en tungl
og stjörnur kasta birtu sinni
á drifhvíta fannbreiðuna, sem
hylur landið frá hafi til hafs-
Á slíkum stundum er sem
okkur, börnum jarðar, opnist
innsýn í „mufteri allrar dýrð-
ar,“ og þá fyrst lærum við að
meta „vorn þegnrétt í ljóssins
ríki.“
★
Norðurljósin eru það himna
skraut, sem mest hefur heillað
mig. Oft hefur fegurð þeirra
og regintign verið mér undr-
unarefni, en þó eigi annan
tíma svo mjög, sem eitt skipti
fyrir mörgum árum. Ég var
þá staddur hér heima við
bæinn — Helgastaði í Biskups
tungum — var að virða
fyrir mér stjörnuskrýddan
stjörnuhimininn. Sá ég þá
hvar dauf norðurljósarák
teygðist skyndilega upp á
austurhluta himinsins. Hún
fór ört stækkandi og varð
innan lítillar stundar að
breiðu belti, sem náði þvert
yfir geiminn, frá austri til
vesturs, svo að endar þess
virtust nema við sjónarrönd
beggja vegna. Sveiflaðist belti
þetta stöðugt til og frá, eins
og fyrir sterkum rafstraum,
og leiftrandi litskrúð lék um
það allt. Brátt myndaðist ann-
að belti sams konar, en var þó
talsvert minna. Þessi tvö norð-
urljósabelti tóku síðan að
þenjast út, unz þau féllu sam-
an í eitt ólgandi, litaugugt haf,
sem bylgjaðist fram og aftur
um himinhvelið á afar miklu
svæði. En jafnframt skaut upp
rauðleitum logatungum utan
þessa svæðis, sem breiddust
einnig óðfluga út og samein-
uðust brátt meginnorðurlj ósa-
breiðunni, svo að úr varð ein
allsherjar víðátta dásamlegra
litbrigða. Var þá nálega allur
himininn — á tímabili — eitt
ólgandi norðurljósaskraut,
sem flæddi í litfögrum, æð-
andi bylgjum um hásali him-
invíðáttunnar. Fór þessu fram
dálitla stund. En brátt tók að
draga úr orku norðurljósanna,
sterkustu litir þeirra dofnuðu
og þannig hvarf þessi óvið-
jafnanlega fegurð smám sam-
an og umbreyttist í litdaufar
slæður, sem hurfu loks með
öllu.
★
Hin æðsta fegurð, sem
mannleg augu fá litið, til-
heyrir þannig vetrinum og er
honum bundin. — En því
miður er þessi fegurð svo
skammvinn og sjaldgæf, og
oft er land og byggðir um-
vafið niðamyrkri að nóttu til,
en kólguþrungnir byljir geysa
yfir víðáttumikil svæði. Þýð-
viðri eiga sér þó eigi sjaldan
stað á veturna, en þau koma
þá oft^r fram í stórviðrum,
fossandi regni og miklum
stormi, svo að þau eru litlu
skemmtilegri en frostið og
snjókoman.
Sem betur fer, er þó vetrar-
veðráttan ekki alltaf í þessum
ham. Logn og bjartviðri eru
einnig algeng. Geta slík hæg-
viðri stundum haldizt dögum
og jafnvel vikum saman.
Þannig líður veturinn smám
saman. í fyrstu verður skamm
degismyrkrið stöðugt svartara
og svartara. Það er eins og
landið sé að klæðast í ein-
hvern álagaham, sem óþekkt-
ar nornir hafi tileinkað því-
Dauðaþögn ríkir yfir öllu.
Hér og þar standa bæirnir
upp úr jökulkrýndri mörk-
inni, eins og þeir hafa gert
vetur eftir vetur í þúsund ár.
Dagarnir eru hver öðrum
líkir, pg hin þunglyndislega
blæja, sem yfir öllu hvílir,
nær stöðugt sterkari tökum á
landi og lýð.
Mitt í þessum ömurleika lífs
og náttúru koma jólin. Þá er
eins og skammdegismyrkrið
sé skyndilega rofið af him-
neskum ljóma. Kveikt er á
jólakertum og hvert fátækt
hreysi verður að dýrðlegri
höll, því sjálfur Guð er þar
gestur. — Litlu síðar byrjar
nýtt ár og nýir tímar færast
yfir mannlífið.
Um þessi tímamót fer birt-
an aftur að færast í vöxt, und-
ur hægt að vísu, en markvíst
og örugglega. Dag frá degi
hækkar leið sólarinnar upp í
himinhvelið, og ylríkir geislar
hennar verma kalda jörðina í
sívaxandi mæli.
En auðnardrungi vetrarins
þokar treglega, þótt sólin
skíni. Landið er jöklum hulið.
Og yfir þessari dauðablæju
ríkir svo mikil kyrrð og frið-
arhöfgi, að undrun sætir.
Ekkert hljóð rýfur þögnina.
Enginn söngur lífsglaðra
fugla lífgar upp þessa auðn.
Engir fjallalækir senda frá
sér hljómþýða tóna yfir um-
hverfið, því að þeir eru
bundnir klakaböndum. Þessi
órofakyrrð hefur annarleg á-
hrif á allt líf. Það er eins og
Business and Professional Cards
ÞJÓÐRÆKNISFÉLAG ÍSLENDINGA í VESTURHEIMI
Forsetl: DK. RICHARD BECK
801 Lincoln Drive, Grand Forks, North Dakota.
Styrkið félagið með því að gerast meðlimir.
Ársgjald $2.00 — Tímarit félagsins írítt.
Sendist til fjármálaritara:
MR. GCÐMANN IÆVY,
18B Lindsay Street, Winnipeg 9, Manitoba.
Minnist BETEL í erfðaskróm yðar SELKIRK METAL PRODUCTS - Reykháfar, öruggasta eldsvörn, og ávalt hrelnlr. Hitaelnlngar- rör, ný uppfynding. Sparar eldl- viíS, heldur hita frá aö rjáka flt meö reyknum.—Skrifiö, stmlö tll KELLY SVEINSSON 625 Wall St. Winnlpe* Just North of Portage Ave. SUnset 3-3744 — SUnset Í-44S1
G. F. Jonasson, Pres. & Man. Dlr. Keystone Fisheries Limited Wholesale Dlstributors of FRESH AND FROZEN FISH 60 Louise St. WHitehall 2-5227 S. O. BJERRING Canadian Stamp Co. RUBBER & MET£Í,a51.A£3?^ ct NOTARY & CORPÖRATE SEALS CELLULOID buttons 324 SmUh St. Winnipefl VVHitehall 2-4624
Van's Electric Ltd. 636 Sargenl Ave. Authorized Home Appliance Dealers GENERAL ELECTRIC — ADMIRAL McCLARY ELECTRIC — MOFFAT SUnset 3-4890 A. S. BARDAL LTD. funeral home 843 Sherbrook Street Selur llkkistur og annast um öt- farir. Allur útbönaöur sá beztl. Stofnaö 1894 SPruce 4-7474
PARKER. TALLIN. KRIST- JANSSON, PARKER AND MARTIN BARRISTERS — SOLICITORS Ben C. Parker. Q.C. (1910-1951) B. Stuart Parker, Clive K. Tallin Q.C., A. F. Kristjansson, Hugh B Parker, W. Steward Martin 5th fl. Canadian Bank of Commerce Building, 389 Main Street Winnipeg 2, Man. WHitehaU 2-3561 P. T. Guttormsson barrister, solicitor, NOTARY PUBLIC 474 Groin Exehongo Bldg. 167 Lombard Strsot Office WHitchaU 2-4829 Residence 43-3864
Thorvaldson, Eggerison. Bastin & Siringer Barristers and Solicitors 209 BANK OF NOVA SCOTIA Bldg Portage and Garry St. WHitehall 2-8291 SPruce 4-7855 J. M. Ingimundson Re-Roofing — Asphalt Shingles Insul-Brlc Sidlng Vents Installed to Help Ellminate Condensation 632 Slmcoe St. Wlnnlpeg, Man.
CANADIAN FISH PRODUCERS LTD. J. H. PAGE, Managing Director Wholesale Distributors of Fresh and Frozen Fish 311 CHAMBERS STREET Offlce: Res.: SPrnce 4-7451 SPruce 2-3917 Muir's Drug Slore Lid. J. CLUBB FAMILY DRUGGIST SERVING THE WEST END FO* 27 YEARS SPruce 4-4422 EUice & Home
S. A. Thorarinson Barrister and Solicitor 2nd Floor Crown Trust Hldg. 364 MAIN ST. Office WHitehall 2-70B1 Res.: 40-6488
FRÁ VINI
THE MODEL FUR CO. D. MINUK, PROP. Fur Coats Made To Ordet. Repairing, Remodelling, Relining & Storing, and Sports Wear. Tel. WHitehall 2-6619 Res. JUstice 6-1961 304 Kennedy St. Winnlpeg, Man. Dunwoody Saul Smiih & Company Chartered Accountants WHiiehall 2-2468 100 Princess St. Winnipeg, Man. And offices at: FORT WILLIAM - KEJJORA FORT FRANCES - ATIKOKAN
The Business Clinic Anna Larusson Office at 207 Atlantic Ave. Phone JU 2-3548 Bookkeeping — Income Tax Insurance
dauðinn sé hvarvetna nálæg- ur, hljóður og máttugur. Og alda tímans þokast á- fram á sinni eilífu rás. Við þraukum Þorrann og Góuna, og dagarnir lengjast og birtan eykst. Og þar kemur um síðir, að drottnunarvaldi vetrarins er lokið til fulls. Loksins er veturinn á enda, en blessað vorið heilsar okkur með unaðs legu brosi, álftakvaki og vor- fuglaklið. —Heimilisblaðið
Dr. ROBERT BLACK SérfrseÖingur i augna, eyrna, nef og hálssjflkdómum. 401 MEDICAL ARTS BLDG. Graham and Kennedy St. Office WHitehall 2-S8B1 Res.: 40-3794