Lögberg - 03.07.1958, Blaðsíða 6

6
LÖGBERG, FIMMTUDAGINN 3. JÚLl 1958
GUÐRÚN FRA LUNDI:
DALALÍF
„Lína gistir hjá mér í nótt“, sagði Anna Frið-
riksdóttir- „Það er engin hætta á, að Fríða hugsi
ekki ufti það, sem þarf að gera heima“.
Lína þáði boð hennar. En ákaflega fannst henni
skrítið að hátta í gamla rúmið sitt og sjá Þórð
afklæða sig við rúmið rétt á móti. Það hlutu að
vera liðin mörg ár, síðan hún hafði sofið í þessu
rúmi. Mikið fleiri en hún hafði reiknað, þegar
hún hugsaði um, hvað dóttir hennar hefði verið
orðin gömul, ef hún hefði lifað hjá henni.
„Hefurðu ekki sofið vel í gamla rúminu þínu,
Lína?“ spurði Þórður um morguninn. Það voru
víst fyrstu orðin, sem hann talaði við hana. Henni
virtist hann hálfu þungbúnari og þögulli en fyrr.
„Ég svaf ágætlega“, sagði Lína. „Þetta fer að
verða viðkunnanlegra, þegar hann er kominn í
gröfina".
Borghildur kom inn með morgunkaffið á bakka,
sem hún setti á lítið borð við rúmið. Það voru
þrjú pör á bakkanum. „Þú drekkur kaffi hérna,
Þórður“, sagði hún.
Þórður færði stól að borðinu. Svo kom hrepp-
stjórinn inn og settist á rúmið fyrir framan Línu.
Hún spurði sjálfa sig, því hann væri að setjast
þarna. Svarið varð, að það væri ekkert annað sæti
við borðið. Ekki gat hann þráð nærveru hennar
framar en hún hans. Ást hennar hafði drukknað í
bitru táraflóði yfir lítilli líkkistu, sem tilheyrði
henni. Svoleiðis myndi einnig hafa verið fyrir
honum. Og hana langaði ekkert til að hún lifnaði
á ný.
„Hvað hefurðu hugsað þér í framtíðinni, Lína
mín?“ spurði hann.
„Ég get ekki annað en búið áfram, hvernig sem
sá búskapur gengur“, svaraði hún.
„Ég reyni að útvega þér góðan vinnumann“,
sagði hann.
„Ætli þér gangi það ekki hálfilla. Það langar
líklega fáa til að fara til mín“.
„Heldurðu að þú sért svona lila kynnt í sveit-
inni?“ sagði hann og brosti glettnislega.
„Ég er víst hvorki vel né illa kynnt — bara eins
og hvert annað núll, sem enginn gefur gætur að“,
sagði Lína.
„Núllið er ekki þýðingarlaust“, sagði hann. „Við
sjáum nú, hvað setur“.
Þórður lagði ekkert til málanna. Lína varð
fegin, þegar hann fór. Nærvera þessara gömlu
keppinauta um ást hennar fannst henni óþægileg.
Anna húsfreyja kom fram úr hjónahúsinu rétt í
því að hurðin skall á hæla manni hennar. „Mér
heyrðist einhver vera að tala við þig, Lína mín“,
sagði hún og kom fram að rúminu til hennar.
„Hver hefur verið að drekka með þér?“ bætti hún
við, þegar nún sá þrjú bollapör á bakkanum.
„Þórður drakk kaffið inni í þetta sinn“, sagði
Borghildur. Hún hafði komið inn á réttum tíma
til að losa Línu við að svara. „Við fáum okkur
hérna aukasopa. Ég kom með könnuna“.
Þær settust að kaffidrykkju og ræddu um það
markverðasta í sveitinni. Lína spurði eftir Dísu.
„Hún er nú víst í þann veginn að trúlofa sig
þessum sjómanni, sem hún ráðskar hjá. Hún var
svo lánsöm að karluglan fór suður aftur, án þess
að grafa það upp, hvar hún væri niðurkomin.
Vonandi þarf hún ekki að sjá hann aftur, aum-
ingja stelpan", sagði Borghildur.
Þegar Lína var komin á fætur, fór hún út í
fjósið til að sjá kúna sína- Svo fór hún að hugsa
til heimferðar. Hugur hennar var hjá litlu, föður-
lausu börnunum heima. Þórður kom með Grána
heim á hlaðið og lagði á hann söðulinn og hélt í
sveifina, meðan hún vóg sig á bak. Hún þakkaði
honum fyrir allt gott. Hann fékk henni súkkulaðis-
stykki. „Þetta er handa litlu systrunum", sagði
hann. „Krakkarnir vonast alltaf eftir sælgæti, þó
að ekki sé farið í kaupstaðinn". Svo bætti hann
við: „Þú ættir að láta mig vita, ef þig vanhagar
um eitthvað". Hún þakkaði honum aftur. Handa-
bandið var langt og hlýtt. Hann sagði enn: „Ég býst
við, að það verði litið til með þér. Hann útvegar
þér vinnumann, svo að þú þurfir ekki að láta
börnin frá þér“.
„Ég vona, að mér leggist eitthvað til, svo að ég
þurfi þess ekki. Það yrði erfitt fyrir mig“, sagði
Lína.
ÞRJAR HJALPARHENDUR
Línu fannst tómleikinn og söknuðurinn enn á-
takanlegri eftir að Fríða fór. Hún var kát stúlka
og sat með litlu systurnar tímunum saman og sagði
þeim sögur af fátækum, góðum stúlkum, sem urðu
drottningar vegna þess, hvað þær voru dyggðugar.
Nú voru þær sífellt að jagast við ömmu um að
segja sér sögur, en hún var eitthvað svo utan við
veröldina, að hún mundi ekki nema upphafið á
sögunum, svo þagnaði hún, því að hugurinn hafði
fengið annað til að glíma við — eitthvað, sem
Doddi hafði sagt eða gert. Litlu stúlkurnar leituðu
þá vonsviknar til mömmu sinnar, ef hún væri
eitthvað minnugri. Hún reyndi að rugla við þær
einhverja endaleysu, ef þær gætu orðið rólegri-
En þær voru sífellt að tala um pabba sinn. Nú
sváfu þær saman í rúminu, sem hann hafði sofið
í með Björgu litlu. Þær töluðu um það, þegar
þær voru háttaðar, hvort Guð mundi ekki lofa
pabba þeirra að koma aftur til að spila við þær á
kvöldin. Mamma hefði svo margt annað að gera.
Oft komu þær tárunum út á ömmu sinni með því
að spyrja hana um, hver smalaði kindunum og
ræki í stekkinn, þegar sumarið kæmi, fyrst pabbi
væri dáinn. Lína reyndi að biðja Hildi að vera
ekki sífellt að tala um pabba við ömmu. Sjálf
saknaði hún hans miklu gæða og umhyggju við
hana og börnin. Aldrei leið sá dagur, að hún
hugsaði ekki um það, hvað fram undan myndi
vera, þegar þessi vandaði förunautur var horfinn.
Hildur hafði einhverja ánægju af að rifja það
upp, hvað hann hefði leitað mikið að Hildi litlu
til að geta kvatt hana í síðasta sinn, sem hann
fór að heiman. Hún hafði verið að dunda bak við
fjárhúsin með sleðann sinn. „Það hefði verið
leiðinlegt, ef hann hefði ekki getað kvatt hana“,
sagði hún í endi umtalsins. Lína samsinnti því.
Henni þótti vænt um að sjá það, að Hildur fór
að hressast. Hún fór að verða lengur á fótum með
hverjum deginum. Lífslöngunin, sem virtist alger-
lega vera slokknuð á tímabili, fór að vakna á ný.
Hún gæti þá kannske eitthvað gert fyrir börnin
hans Dodda — gætt að drengnum og hugsað um
matinn, þegar Lína væri við útiverkin. Helzt hefði
hún þó kosið að fá að verða Dodda sínum samferða
yfir á eilífðarlandið. Þau höfðu alltaf verið svo
samrýmd — lifað hvort fyrir annað í mörg ár.
Hún fór að grípa í rokk og kamba og fann, að það
dreifði söknuðinum og einstæðingskenndinni. Oft
kom það þó fyrir eftir langa þögn, að hún bar
upp þessa ásæknu spurningu: „Hvernig skyldi
þetta fara fyrir þér, góða mín — skyldum við verða
að skiljast að og börnin verða látin sitt í'hvora
áttina?“
Svarið var alltað það sama: „Nei, nei, Hildur
mín, mér leggst eitthvað til- Við verðum hér að
minnsta kosti þetta ár“. Þannig svaraði þessi bjart-
sýna kona, sem þó bar daglegar áhyggjur út af
því, hvernig hún gæti haldið heimilinu saman,
þegar fyrirvinnan var horfin.
Helga á Hóli, sú margfróða kona, sagði henni,
að Björn í Hvammi væri ráðinn til Jóns hrepp-
stjóra næsta ár. Náttúrlega ætlar hann þér hann
fyrir ráðsmann. Ekkert hefur hann að gera með
þrjá vinnumenn núna, þegar Jakob er orðinn svo
duglegur, að allir eru hissa á þeim framförum.
Ekki gat Lína annað en kviðið fyrir því að fá
skólagenginn mann á heimilið. Það var víst ekki
fyrir hana að gera honum til hæfis, en að öðru
leyti gat hún verið ánægð. Hvammsbræður voru
víkingar til vinnu, enda höfðu þeir ekki alizt upp
við annað. En svo kom það til, að borga hátt
kaup af sínum litlu efnum. Helga hafði sagt, að
hann ætti fjölda af skepnum, sem hann hefði á
kaupi sínu. Þá vantaði fjárhús yfir þær skepnur.
Það orsakaði ný útgjöld að byggja þau. Endirinn
yrði svo sá, að búið, sem ekki var ýkjastórt, gengi
saman með hverju ári, þangað til hún yrði nauð-
beygð til að hætta búskap og selja skepnurnar,
sem eftir yrðu, og flytja í kaupstað — draga þar
fram lífið með því að prjóna á vélina, þvo þvotta
og vinna í fiski. Það var ekki eins fyrirkvíðan-
legt og að sjá skepnurnar seldar þeim, sem hæsta
verðið byði, hvernig sem þei mliði hjá þeim.
Þannig voru hugsanir einstæðingsekkjunnar, þeg-
ar hún vakti á dimmum, köldum nóttum útmán-
aðanna. Oft datt henni í hug, hvað tímarnir gætu
breytzt ,ef það yrði Björn í Hvammi, sem hjálp-
aði sér. Einu sinni hafði hún klifrað upp í Hvamms
fjallið með mannbrodda á fótum, þegar hann og
Friðrik bróðir hans grétu af hugleysi niðri á
grundunum. Nú var það hún, sem þjáðist af kjark-
leysi og kvíða fyrir því að ganga á brattann.
Einn daginn komu litlu systurnar inn með mikl-
um asa og sögðu, að nú væri maður að koma.
Hann væri gamall og gengi við staf- Gestakoma
var sjaldgæf, nema ef nágrannakonurnar litu inn
með prjónaband. Bjössi á Hóli var daglegur gestur
eða öllu heldur heimamaður, því að hann hirti
skepnurnar. Lína var því ekkert ókunnug því, sem
við bar í sveitinni, því að hann var fréttafróður
eins og móðir hans. „Komdu út og sjáðu hann“,
sagði eldri systirin og togaði í móður sína. Lína
stöðvaði prjónavélina og gekk til dyra með dætr-
um sínum, sem héldu sín í hvora hönd henni og
sögðu: „Þú þarft ekkert að vera hrædd, mamma.
Við getum passað þig. Það er heldur ekki víst, að
hann sé neitt slæmur“. Lína brosti — þetta var
svo líkt því, að faðir þeirra hefði talað það. Auð-
vitað ætluðu þær að hjálpa henni af sínum veiku
kröftum. — Hún þekkti manninn, þótt hann væri
niður við á. Það var faðir hennar. Einu sinni
verður allt fyrst. Hann var þá á leið til hennar.
Reyndar voru þau orðin hálfókunnug. Hún hafði
einu sinni flúið til föðurhúsanna, síðan hún kom
að Jarðbrú. Það var, þegar hún fór með Hildi
litlu út eftir til að komast hjá því að fara með
hana fram að Nautaflatakirkju til skírnar. Þau
höfðu tekið henni vel, en hún heimsótti þau ekki
aftur. Hún fann, að hún hafði misst traust þeirra
og virðingu. Henni sárnaði lítilsvirðíngin og með-
aumkunin, sem lá í því hjá systrunum, þegar þær
töluðu um, hvað barnið væri líkt honum Dodda.
Nú voru gömlu hjónin orðin tvö ein í kotinu að
mestu leyti- Systurnar voru giftar — önnur út úr
sveitinni, hin var búsett á ósnum. Lína leit alltaf
inn til hennar, þegar hún kom ofan í kaupstaðinn,
en hún var alltaf svo pakksödd frá frú Svanfríði,
að hún hafði enga lyst á kaffi hjá henni. Dodda
bauð hún aldrei neitt, þó að hún sæi hann.
Gamli maðurinn gekk léttilega heim túnið.
„Ertu hrædd, mamma?“ spurði Hildur litla.
„Nei, þetta er hann pabbi minn. Það er óþarfi
ag vera hrædd við hann“. Hún heilsaði föður
sínum brosandi og bauð hann velkominn. Hann
kyssti litlu systurnar á ennið. Þær brostu framan
í hann, af því að mamma þeirra brosti. Svo gengu
þau öll til baðstofu.
„Hvað er það, sem ég sé?“ sagði Hildur, þegar
gamli nágranninn utan af Ströndinni kom inn úr
dyrunum. „Ekki undrar mig, þótt ég svæfi ekki
vel í nótt“. Gesturinn heilsaði hlýlega. „Þú hefur
hlotið að hafa átt þykk skæði, fyrst þú lagðir upp í
slíka langferð, Árni minn“, sagði hún og beiskju-
bros lék um varir hennar.
„Já, við slátruðum ársgömlum tudda í haust.
Líklega hefur konan tekið hrygglengjuskæðin",
sagði hann og brosti líka.
Þau höfðu oft skrafað saman, en aldrei í þessum
tón fyrr. Lína leysti skóna af föður sínum, aðgætti
hvort utanyfirsokkarnir væru vel þurrir og bauð
honum svo að halla sér upp í rúmið — hann hlyti
að vera þreyttur að ganga svona langt. Hann þáði
hennar góða boð-
Hildur spurði hann frétta utan af Ströndinni.
Hann sagði henni það, sem honum fannst þess
vert að bera milli bæja. Svo mundi hann þá allt
í einu eftir því, að hann hefði átt að skila kveðju
frá konunni til þeirra.
„Er hún nú ein heima?“ spurði Hildur.
„Nei, sá yngsti er heima í vetur. Hann var fyrir
sunnan í fyrra. Þeir eru til skiptis heima á veturna,
en vanalega báðir heima á sumrin. Þeir eiga tals-
vert af skepnum hjá okkur“.