Alþýðublaðið - 23.08.1960, Qupperneq 4

Gylfi Þ. Gíslason, viðskipfamálaráðherra
SÚ staðhæfing, sem stjórn-
arandstæðingar ihafa lagt
einna mesta áherzlu á og end-
urtkeið einna oftast, er, að
verðhækkun sú, sem siglt hafi
í kjölfarefnahagsráðstafana rík
isstjórnarinnar, sé miklu meiri
en gert hafði verið ráð fyrir,
og kjaraskerðingi'n þess vegna
naeiri en mönnum hafði verið
sagt, að hún yrði_ Sannleiks-
giídi þessara staðhæfinga skal
! nú athugað.
Rétt er að byrja á því að
■ mínna á, að ríkisstjórnin dró
aldrei neina dul á, að ógerning
ur væri að ráða bót á hinum
miklu efnahagsörðugleikum
þjóðarinnar, netna hún sætti
sig við nokkra skerðingu lífs-
kjara í bili. Vegna þess annars
vegar, hve bili'ð milli notkunar
þjóðarinnar og framleiðslu
. ‘iaennar var stórt, og hins veg-
ar- vegna þess, 'hve dreifiug
þjþðarteknanna er hér tiltölu-
í'ega jöfn, var ekki hægt að
:éáða bót á erfiðieikunum með
jjvi að leggja alla byrðina á
nqkkurn hiuta þjóðarinnar. —
Ráðttafanirnar hiutu að
sneria næstum alla borgaia
þjóðí .-'agsins. Þó voru með
þeim stórfelldu hækkunum,
sem gerðar voru á ibótum ai-
mannau ygginganna, gerðar
ráðstafanir til þess að koma
í veg fyrir, að nokkur byrði
l'enti' á herðum þeirra, sm
sízt voru taldir mega við slíku,
,þ. e. a. s. barnmargar fjöl-
skyldur og aidrað fólk.
Þegar einahagsráðstafan-
irnar voru geröar í fehrúar s.
!!., var vitað, aÖ verðlag mundi
á næstunni hækka dálítið og
vígitalan þar af leiðandi stxga
af ástæðum, sem voru eína-
hagsráðstöfunum alveg óvið-
komandi. í greinargerð rikis-
sijórnarinnar fyrir tilögum
hennar var gert ráð fyrir, að
þessar hækkanir, sem stöfuðu
af hækkun tryggingarsjóðs-
gjalds, sjúkrasamlagsgjalds,
útvarpsgjalds o. fl. næmu um
þalð bil einu stigi. Nákvæm-
lega reiknað var hér um 1,5
stíg að ræða. Sú verðhækkun,
sem talin var sigla beinlínis í
kjölfar gengisbreytingarinnar,
var talin verða 13%. Jafn-
.'hliða gengisbreytingunni var
hiiis vegar tekin ákvörðun um
aúkningu fjölskyldubóta og
aúknar niðurgreiðslur á nokkr
am innfluttum vörum, og svar
aði það til 10 vísitölustiga, —
þánnig að hækkun framfærslu
kostnaðar yrði aðeins 3% —
‘4 * 23. ágúst 1960 — Alþýðublaðið
vegna efnahagsráðstafananna
og 4—5% í heild.
Auk þeirrar breytignar á
verðlagi, sem gert var ráð fyr
ir af fyrrgreindum orsökum,
var vitað, að nokkur hækkun
mundi verða á vísitölunni
vegna hins nýja 3% söluskatts
og hækkunar innflutnings-
söluskatts, þrátt fyrir brott-
fall 9% skattsins á iðnaðar-
vöru og þjónustu. Varhækkun
vísitölunnar af þessum sökum
áætluð 3,3 stig. Á móti þess-
ari hækkun var hi-ns vegar
gert ráð fyrir, að kæmi' afnám
tekjuskatts á almennar launa-
tekjur og lækkun útsvara. í
þeim ráðstöfunum fælist raun
verulee kjarabót fyrir laun-
þega, hvort sem tekið væri
fullt tillit til skatta- og út-
svarslækkunarinnar við út-
reikning framfærsluvísitölu
eða ekki.
Sú hækkun vísitölunnar,
sem gert var ráð fyrir • við
setningu hinnar nýju efna-
hagsmálalöggjafar, var því
sem hér segir:
Vegna gengisbreyting-
arinnar 13 stig,
Vegna 3% söluskatts
og hækkunar inn-
flutningssölu-
skatts sam-
■hliða brottfalli
9% skatts 3,3 stig.
Vegna fyrri
ákvarðana 1,5 stig.
Samtals 17,8 stig.
Frá þessu dregstlækk-
un vegna aukinn-
ar niðurgreiðslu
á kornvörum, kaffi,
sykri o. fl. 1,8 stig.
16 stig.
Hver befur verðhækkunin
raunverulega orðið? Hækkun
verðlags nemur nú 12 stigum,
en auk þess er vitað, að á
næstu mánuðum mun verðlag
hækka tii viðbótar, sem svar-
ar um það bil 5 stigum, og er
þá teki'ð tillit til allra verð-
hækkana, sem væntanlegar
eru. Heildarverðhækkunin
verður því um það bil 17 stig.
Auk þess hafa niðurgreiðslur
verið auknar umfram það, er
gert var ráð fyrir, sem svarar
1 stigi. Þannig mun raunveru-
leg hækkun vísitölunnar nema
18 stigum eða tveim stignm
meira en áætlað var. Aðeins
annað stigið kemur hins veg-
ar fram í vísitölunni vegna
hinnh au’knu niðurgreiðslna
Þótt vísitalan hafi hækkað um
tvö stig umfram það, sem
gert var ráð íyrir, þýðir það
að sjálfsögðu ekki, að áætlan-
irnar um áhrif sjálfrar gengis-
breytingarinnar og hækkunar
söluskatts í smásölu og inn-
flutningi hafi verið ragar. —•
Þær hafa þvert á móti stað-
izt algjörlega miðað við þær
forsendur, sem þær voru
byggðár á. Það ,sem gerzt hef-
ur, er, að verðhækkun varð á
nokkrum sviðum meiri en sér-
fræðingar ríkisstjónarinnar
höfðu ástæðu til að gera ráð
fyrir, einkum vegna ákvarð-
ana, sem teknar voru af ís-
lenzkum stjórnarvöldum, eftir
að efnahagslöggjöfin var 0am-
þykkt, og á þetta einkum við
póst- og símagjöld, rafmagns-
og hitaveitutaxti, verð á á-
fengi og tóbaki og brottfall nið
urgreiðslu á ull, gærum og
skinnum til sölu á innlendum
markaði. Áhrif þessa sem og
erlendra verðhækkana og
nókkurra annarra smávægi-
legra hreytinga, sem sérfræð-
ingarnir gátu með engu móti
séð fyrir, svara um það bil
til 2ja vísitölustiga, en það er
einmitt sá stigafjöldi, sem
verðlag hækkar um, umfram
það, sem gert var ráð fyrir
í upphaíi. Það verður því alls
ekki sagt, að áætlanir ríkis-
stjónarinnar hafi ekki stað-
izt Hitt er annað. mál og á
það skal engin dul dregin, að
hækkun verðlags verður að
öllum líkindum 2 sigu-m meiri
en gert var ráð fyrir. Vegna
aukinna niðurgreiðslna mun
þó aðeins annað þessara síiga
koma fram í vísitölunni.
Ég gat þess áðan, að hinn
nýi 3% söluskattur og hækk-
un söhiskatts í innflutningi
mun hafa íhækkað vísitöluna
um 3 stig, að frádreginni lækk
un henna vegna brottfalls 9%
söluskattsins af iðnaðarvarn-
ingi og þjónustu. Ef áhrif nið-
urfellingar tekjuskatts og
lækkunar útsvars á vísitölu-
fjölskylduna eru reiknuð og
miðað við álagðan tekjuskatt
og útsvar ásamt kikjugarðs-
gjaldi 1959, þá kemur í ljós,
að niðurfelling tekjuskattsins
svarar til 2,61 stiga og lækkun
útsvarsins til 0,54 stiga, eða
samtais til 3,15 sti'ga. Vísiölu-
fjölskyldan hagnast því svo að
segja nákvæmlega jafnmikið
á niðurfellingu tekjuskatts og
lækkun útsvars og hún skað-
ast sökum verðliækkunar, .—
sem verður vegna <hins nýja
söluskatts og hækkaðs sölu-
skatts í innflútningi. Við
þetta bætist svo, að hækkun
fjölskýldubóta svarar til kjara
bóta fyrir vísitölufjölskyld-
una, er jafngilda rúmlega 8
vísitölustigum.
Þegar tillit er tekið til þessa
hvort tveggja, lækkun^r tekju
skatts og útsvars og hækkunar
fjölskyldubóta, dragast því
rúmlega 11 stig frá hækkun
verðlagsvísitölunnar. Hækkun
framfærsluvísitölunnar, sena
mæiikvarði kjaraskerðingar-
innar, verður þá 5—6%, i
stað þess að upphaflega var
gert ráð fyrir, að hún yrði
4—5%,
Skyldi vera ástæða til þess
að staðhæfa, að „ekki' standi
steinn yfir steini í útreikning
um sérfræðinga ríkisstjórnar-
innar“, þótt verðhækkani'r, —
sem áætlað var, að myndu
nema 16%, hafi raunverulega
orðið 18 %, þegar sýna má
fram á, að næstum allur mis
munurinn á rót súxa að rekja
til ákvarðana, sem ýmis stjórn
völd töldu óhjákvæmilegt að
taka eftir að útreikningar sér
fræðinganna höfðu verið gerð
ir og sjálf meginstefnan hafðl
verið ákveðin? Þvert á mótl
mun mega staðhæfa, að áætl
ani'r um verðhækkanir í saia
bandi við gengisbreytinguna
hafi staðizt mjög vel, þrátt fyr
ir það, að hér væri um víðtæk
ari ráðstafanir að ræða en
nokkru sinni fyrr 'hefur veriS
gripið til 'hér á landi, þar eð
samhliða gengi'sbreytingunnf
var gerð gagngerð breyting á
tolla og skattakerfinu.
Með þessu er ég þó engaa
veginn að gera lítig úr þeirri
staðreynd, að verðhækkanirn
ar hafi orðið 2% meiri cn
vænzt var, að þær þyrftu að
verða( þegar stefnubreytingin
var ákveðin, og að vísitalan
mun hækka um 1 stig meira
en gert hafði verið ráð fyrir,
og kjaraskerðingin því verða
1% meiri, eða um 5—6% í
heild í stað 4—5%. Mun rík
isstjórnin að sjálfsögðu at-
huga allar færar leiðir til þess
að koma í veg fyrir, að raun-
veruleg kjaraskerðing verði
meiri en boðið var í upphafi. í
því efni hefði verið auðveld-
aVa um vik, ef þj óðarbúið
hefði ekki orðið fyrir því
mikla áfalli, sem felst í verð-
hruni fiskimjöls og verðlækk-
un lýsis, og síðar verður nán-
ar vi'kið að-
RIDGE ★
DANIR eru mjög hrifnir
af iöndum sínum fyrir gott
varnarspil í eftirfarandi spili,
er spilað var á Olympíumót-
inu. Það voru þeir Hulgaard,
er sat austur, og Voigt, er sat
vestur. Norður-suður sátu
Christensson—Zaehrisson frá
Svíþjóð.
AÍlir á hættu. Suður gaf.
S. ÁG9 8 73
H. K D 5 4
T. D 4
L. 2
S. D
H. Á 9 7 6 3 2
T. G5
L. D 8 6 3
S. 4
S. K 10 6 5 2
H. 8
T. Á63
L. ÁKG4
H. G 10
T. K 10 9 8 7 2
L. 10 97 5
Sagnir:
Suður Vestur Norður Austur
tók á spaðaás, og spilaðl
spaða, er hann trompaði roeö
tromp sjö. Vestur tók þann
slag á tígulgosa, og spilaði tíg
ulfimmu, en austur tók á
trompás. Nú spilaði austur
hjartaáttu, og vestur tók á ás,
Hann spilaði nú hjarta og
austur trompaði þann slag.
Austur spilaði nú laufás og
næst laufkóng, og suður varð
að taka á tíguldrottningu,
Blindur var þar með úr spil-
inu, og vörnin fær tvo slagi á
lauf.
Sagnhafi varð því þrem slög
um undir sögn sinni, og tap-
aði 800 á spilinu.
Á hinu borðinu spilaði Dan-
mörk einnig 3 tígla, en þeir
voru ekld doblaðir og aðeins
2 slagir öfugir.
Zophónías Pétursson.
pass pass 1 spaði pass
pass 2 hj. 2 sp. dobl.
3 tíg. pass pass dobl
pass pass pass
2. grein
Zachrisson sat suður, og
spilaði spilið. Áður en lengra
er haldið skulum vér athuga
spilin nánar. Hvað haldið þér
um sögnina? Tapast hún? Um
það verðum vér strax sam-
mála, að hún geri það. En um
hvað marga slagi? Athugið
það nánar, og lesið síðan um
vörnina hjá Hulgaard og Vo-
igt.
Voigt, er sat vestur, spilaði
út spaðadrottningu. Blindur
l*augaveg 59.
AIIs konar lcarImannafatnað-
nr. — Afg-reiðum föt eftlr
máli eða eftir númerj meS
stnttom fyrirvara. »
IXltíma