Lýður - 11.07.1889, Blaðsíða 3

Lýður - 11.07.1889, Blaðsíða 3
— 79 — bjartanlegur og góðgjarn, að fáir að ætlan vorri munu minn- ast hans óklökvandi, peirra, sem nokkuð verulega kynritust honum. Hann var og jafnan í góðra manna virðingn, og hin- irheztu menn voru jafuan lians vinir. Hann pótti einkennilegur um suint, og fas hans og málfæri ekki hversdagslegt eða „móðins“, en ritari var hann lipur og góður. Hann lilaut og menntun nokkra í æskn sinni (hjá séra Páli Hjálmars- syni á Stað, er fyr meir hafði verið rektor á Hólum), og var manna fróðastur um flest, sem land vort snerti að fornu og uýju, og hinn mesti mennta og framfara vinur alla æfi. Pám vikum áður en hann sálaðist skrifaði hann oss, pjáður af svefnleysi og annari kröm: „Höfuðmein mitt er yfirtaks svefuleysi, og er pað kraptaverk, að ég hefi enn liald- ið öllu viti mínu, sjón og heyrn.------------Landið hér um sveitir er síðan um aldamót blásið upp víða, og par orðið holt, melar og moldarfiög, sem áður var grasi og skógi vaxið. Efnahagur flestra tómt skuldabrask; auðmaður hér um sveit- ir enginn. Mér sýnist pví bagur landsmanna sé hinn aum- asti siðan aldamót, og pó tekur út yfir hínn andlegi upp- blástur. Trúar- og siðaspilling sýnist fara eins og logi yfir akur. Aldrei batnar hagur vor íslendinga nema p j ó ð i n batni“. Langfeðgar lians fram í kyn voru norðlenzkir (ætt sú kennd við Kollabúða-Bjarna), en móðir hans var Sigríður Aradóttir frá Reykhólum, Jónssonar prests Olafssonar, er var í beinan legg kominn af séra Einari í Heydölum, föður Odds biskups. Eu móðurmóðir Jókkums var Helga Arna- dóttir frá Gufudal (af Eyrar ætt), en móðir Ara á Reykhól- um var Margrét dóttir Teits sýslumanns Arasonar, og var pví Ari kominu af hinum helztu ættum, er pá voru enda, var Jókkum prímenningur að frændsemi við pá Bynjólf i Flatey, Jón Sigurðsson (í Kh.), Arna stiptprófast, séra JónMattnías- son, og 11. nafnkennda Vestfirðinga á þessari öld. Getum vér pessa fyrir pá sök, að hinn sálaði öldungur var ekki ein- ungis einhver hiun guðræknasti, heldur og einhver hinn ætt- ræknasti maður, sem vér höfum borið gæfu til að pekkja. BLÖÐIN. Tveggja mánaða safu af íslenzkum blöðum liggur nú á borðinu hjá mér. Mér finnst sein par liggi líkneski af öllum helztu stjórnarkempum Norðurálfunnar. ,,þjóðólfur“ gamli er nú einna ráðsettastur og skynsamastur, sýnist mér, eu berst pó sem ungur fyrir írska málinu íslenzka. ,,ísafold“ og „Fjall- konau“ eigast við í einvígi, svo að ekki má í milli sjá hvort bera muni af öðru — alveg eins og Flóki og Bakarinn (o. Floguet og Boulanger). J>ykist Fjallkonan bafa sært Isa- fold á hálsi, eins og F. særði B., en sé pað satt, er pað öfugt, pví Fjallkonan er miklu líkari Bakaranum en hinum að öðru- leyti. «|>jóðviljiim» er á sinn hátt drengilega ritað blað, en sver sig í ætt við járnkanslarann pýzka. Loks koma norðan- hlöðinn: «Lýður“ er Estrup, með loptkastalavigin kríngum Khöfn, en „Norðurljósið11 Sverdrup með hina vinstri pólitík og — lífið í höndunum. 20. maí 1889. G í s 1 i. Færeyingai*. |>ennan síðasta mannsaldur hefir tölveit vaxið viðkynn- ing vor íslendinga við náfrændur vora á Færeyjum, einkum pó Austfirðinga og peirra. þó ér pað optast nær litil við- kyuning pótt sjómenn tveggja landa hittist eða kannist hver- ir við aðra. Og pegar vér spyrjum islenzka sjómenn eða kaupafólk um Færeyinga, t. d. á Seyðisfirði, er svarið opt- ast nær eittlivað á pessa leið: „J>eir eru góðir fiskimenn, en fremur fákunnaudi, og tala bjagaða íslenzku eða norsku“. Er og svo að skilja, sem vorir landar pykist peim í flestu íremri eins og vortland sé liiuua landi og pjóð stærra og stór- göfugra. fessi viðkynuing er pvi nærri pví verri eu engin. það á og þarf að vera veruleg og sönn viðkynning milli íslands og Eæreyja, og s a m h u g u r og b r æ ð r a 1 a g milli heggja pjóða parfað skapast. Færeyinga er allt of sjaldan minnst í blöðum vorum og tímaritum. |>að vita pó ílestir Islending- ar, að peir eru vorir næstu grannar og hafa næst oss gengið bezt fram allra Norðurlandabúa að geyma lifandi tungumál og fi. menjar feðra vorra. Mörgum er líka kunnugt, að Fær- eyingum hefir ávallt verið lýst sem óspilltum afspring forn- manna. J>eir pykja að jöfnuði meiri vexti og karlmannlegri en vér, fríðari sýnum og pó minui á lopti. En á hina síð- uua pykja peir minni háttar hvað bókvit og meuntun snert- ir — að praktiskri kunnáttu uudanskilinni. í sjó- mennsku og ýmsuin vinnubrögðum (pó varla í landbúnaði) standa peir oss framar. Hér er bæði, að hvorug pjóðin hefir ástæðu til að ofmetnast yfir annari, enda væri bítt skyldara, að hvor pjóðin lærði sem bezt liina að pekkja og með pví sampýða hug og félagsskap. |>egar Færeyingar eru skoðaðir fra réttu sjónarmiði, má alla furða á, hve vel peir hafa varð- veitt táp sitt og tungu; peir pykja menn vanafastir, svo sem með pjóðbúnað sinu (sem pó er ekki upprunalegur), bygg- ingar, bátasmíð, vistir, veiðiskap, svo og sína pjóðsiði, eiuk- um vikivakana, sem vér týndum, og fl. En lang merkasti fjársjóður peirra er pó málið. ]j>að lætur að vísu æði-undar- lega fyrst í íslenzkum eyrum, en smásaman mun hver gáf- aður og menntaður Islendingar kannazt við að pað er hans eigið gamla gullfágra mál, að einungis beygingin hefir breyzt, en allir stofnar og langflest orðin stendur enu heilt og að f>að, sem mest er um vert, li r e i m u r málsins, sál pess, er alveg eins og vors. Hið skemmtilega og duglega blað Eær- eyinga, „Dimmalætting11 (= Dimmulétting), sein einn vel menntaður Færeyingu, íslenzkur í föðurkyu, hr. R. E líersö gefur út - ræddi mikið í ve’tur sem leið um mál og pjóð- erni eyjanna. þykir öllum fratnfaravinum par ópolaudi að hlýta lengur tómri dönsku og hafa hana eina fyrir rit- og bóktnál, skóla- kirkju-og laga-mál. Er svft að sjá, sem pessu antæli verði nú bráðum breytt í hið eina rétta og sjálfsagða horf: að fólkið pakki íyrir lánið á blessaðri dönskunni, og noti sitt eigið tungumál. Sýnir fátt betur undirlægjuskap einnar pjóðar og ójafnað hius rikari, en petta, að heil pjóð læsir sinn bezt.a búning niður í kistu, en gortar með lánsbúning, sem pó verður að athlægi, er enginn kann að bera. „Með máli voru og pjóðerni sagði nýlega nefndur ritstjóri — förum vér söniu leið og frændur vorir á Hjaltlandi og öðrum Vest- ureyjum. sem gjörsamlega hafa ofurselt sig Slcotum og Engl- um. Eiga landsmenn par enga púfu framar og búa ílestir undir peirri ápján og ánauð lánardrottna sinna, að slíks eru varla dæmi. A Hjaltlundi fær alpýðau enga aura í liendur, heldur tekur við pvi sem að lienni er rétt í uppfærðri vöru Útpantanir eru par daglegt brauð, og dæmi til að barnsrugg- an er takin, „en barninu pó liellt úr áður“. Hvað framfarir Færeyinga yfir höfuð snertir, virðast pær vera töluverðar, einkum hvað sjávaratvinnu við kemur ; má úhætt telja þá einna fræknasta sjómenn á bátum, sem nú eru uppi. í öðrum lilutum sýnast framfarir peirra minni vera; bæði pykir jarð- sauðfjár- og nautgripa-rækt peirra miklu lakari en mætti vera, og bvað alpýðu menntun fólks- ins snertir, er lítilla framfara von iyr eu peir eignast betri skóla ineð nýjum bókurn og bókmáli. Verzluuar og skulda- vafs er par álíka og hér, og öll afkoma landsins í millibilsá- . standi, rétt eins og hjá oss. Einkenuilegt er hve seint fólki fjölgar á Færeyjum. f>eir teljast sí og æ 10—11 púsundir, eða standa að pví leyti í stað. Á maður að óska pess að Færeyingar mætti losiw við Dani? Nei, pess ósknm vér ekki svo mjö-g, sein hins, aðpeir smálosist úr böndum peirra og böndum ineðau peir eru að mannast og menntast til sjálfsforræðis — ef pess mætti auð- ið veróa. Sjálfsforræði kotþjóða nú á tímum er kannske vanda meira en pólitískir vindhanar ætla. J>að er vor ætbin,

x

Lýður

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lýður
https://timarit.is/publication/133

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.