Sunnanfari - 01.09.1894, Blaðsíða 1

0
Veríl 2 kr. Öj
\ Sð anra árg., gj
í liorgist fyrir j
j) 15. október. í.
§ I
'B\S'SB\S\S'5S\S5
SUNNANFAR1

0 , ... 19
ffl Audysingar 'I
5) ® . 0
J 20 a. megni- jj
| niálslinii; 25 |
? aura smáletur.

j
IV, 3
SEPTEMBER
1894
Jón Ólafsson
er fæddur 20. mars árið 1850. Faðir hans er
Olafur Indriðason, sem var prestur að Kolfreiju-
stað í Fáskrúðsfirði, merkur kennimaður á sinni
tíð og skáld; hann dó 4. mars 1861. F.n móðir
Jóns heitir J>orbjörg og er hún enn á lífi og bír
í Ameríku. Jón var snemma til náms settur og
kom hann barnúngur i Reykjavíkurskóla og var
þar 5 vetur (1863 — 68). En ekki gekk honum
námið, sem best, og er svo sagt að hann þætti
þar bæði latur og ódæll.
þ>ó lagði hann mikla alúð
við eina námsgrein og var
öðrum betur að sjer í henni,
en það var íslenska. Lauk
svo skólavistinni að hann
náði ekki burtfararprófi. Jón
var maður bráðþroska og
tók úngur að irkja og rita.
Árið 1868 stofnaði »fjelageitt
í Reikjavík« blaðið »Bald-
ur« og varð Jón ritstjóri
þess og las hann þá utan-
skóla. En árinu áður hafði
hann gefið út kver eitt lítið:
»Hefndin, saga og nokkur
kvæði«. Hið merkilegasta
sem Jón skrifaði í Baldur
er »íslendíngabragur« og er
hann í síðasta tölublaðinu,
er út kom 19. mars 1870.
Var Jón lögsóttur firir hann
og fór þá landflótta til Nor-
egs. En í hæstarétti var
hann síknaður allra saka
og kom þá heim aftur til
íslands árið eftir og settist enn að í Reikjavík.
|>á safnaði hann kvæðum Kr. Jónssonar og gat'
út og reit æfisögu hans. Árið 1872 birjaði hann
að gefa út nftt blað og kallaði Gaunguhrólf. þ>ar
segir svo í ávarpi blaðsins:
»íslendingar landar mínir ! Jeg þarf ekki að
lísa mjer fyrir iður.
»J>jer þekkið mig sem á í æðurn
eldíngaheitan logastraum».
J>jer þekkið allir skáldið sem orti íslendinga-
brag.
Set jeg þetta hjer af því mjer þikir það all-
einkennilegt. Jón hefur haft heitara blóð og ör-
ari tilfinníngar en títt er meðal vor íslendinga.
Sannfæríng hans var sterk og áræði nóg til að
filgja henni. J>etta var áður við feingjum hina
núgildandi stjórnarskrá og stóð enn barátta sú
sem Jón Sigurðsson hafði hafið við stjórn Dana
um sjálfræði íslands til að ráða sínum eigin málum.
Jón hefur alltaf unnað frelsinu og reit nú eld-
rauðar frelsisgreinar og orti politísk kvæði og
var allsvæsinn hatursmaður Dana og dansk-ís-
lenskra embættismanna,
einsog t. d. Íslendíngabrag-
ur ber með sjer. Komst hann
nú í málaferli við landshöfð-
íngjann, Hilmar Finsen, útúr
»landshöfðíngja-hneixlinu«
alkunna og segir í Gaungu-
hrólfi nákvæmlega frá við-.
ureign þeirra. Én nú mun
flestum hafa staðið stuggur
af atferli Jóns, er hann, sem
þá var liðlega tvítugur,
hjóst svo fast við æstavaída-
mann landsins. Var honum
á ímsan hátt gert óhægt
firir að koma blaðinu út og
varð hann að hætta við það,
rímdi enn úr landi (árið
1873) og hjelt til Norður-
Ameríku, gerðist landkönn-
unarmaður og fór alt vestur
til Alaska. Gaf hann síðan
út á íslensku lísíngu á þvi
filki. Vorið 1875komhann
Jón Olafsson. aftur til Reikjavíkur, fór enn
utan um haustið 1876 til
Kaupmannahafnar, kom þaðan vorið eftir með
prentsmiðju, er hann setti niður á Eskifirði og
birjaði enn að gefa út blað er hann nefndi »Skuld«.
Nú var hann orðinn eldri og þroskaðri en áður
og er Skuld hið tjölbreittasta og að ímsu leiti
hið besta blað er út hefur verið gefið á íslandi.
A Eskifirði gaf hann út ímsar bækur og ritaði
mart, svo sem söguna »Eivindur«, er út kom í
Nönnu, ársriti er filgdi Skuld, »Um jafnræði og
þekkíng« o. fl. En hið merkilegasta er ljóðasafn
lians, »Saungvar ogkvæði«, er út kom 1877, og