Sunnanfari - 01.09.1894, Blaðsíða 2

18
er það svo kunnugt íslendingum að því þarf
ekkí að lísa,
Á Eskifirði giftist hann Helgu Eirfksdóttur
frá Karlsskála í Reiðarfirði.
Árið 1881 var hann kjörinn alþíngismaður
Sunnmílínga og var það í 9 ár. þ>etta ár flutti
hann til Kaupmannahafnar og þaðan vorið eftir
til Reikjavíkur. þ>ar tók hann við ritstjórn
þ>jóðólfs og sameinaði hann Skuld. Jón hefur
starfað mart á alþíngi og tekið mikinn þátt í
mörgum hinum helstu máluin svo sem stjórnar-
skrármálinu, bánkamálinu og mörgum fleirum, og
fór álit manna á þingmannskostum hans alltaf
vaxandi. Hann er manna best máli farinn, og
heirt hef jeg það álit merkra manna, er vit hafa á,
að ekki hafi aðrir verið betur heima í flestum
þíngmálum. En þíngmenska hans og blaða-
menska á þessum árum er öllum enn í svo fersku
minni að ekki þarf mart um það að ræða.
þ>essi ár ritaði hann og ímislegt utan blaðagreina
svo sem »Um ráðgjafaábirgð« í Andvara 1881,
»Um bánka«, einnig í Andvara, þíðíng á bók
St. Mills »Um frelsið«, og átti þátt 1 útgafu tíma-
ritanna »Iðunn« og »Sjálfsfræðarinn«.
Hann var einn hinna firstu manna er gekk
inní Goodtemplar-regluna er hún fluttist til ís-
lands, og á framför þess fjelagsskapar í Reikja-
vík og útbreiðsla hans um landið honum mikið
að þakka.
Vorið 1890 flutti Jón til Winnipeg í Canada
og var þar ritstjóri Lögbergs í eitt ár ásamt
Einari Hjörleifssini. Síðan gaf hann þar út Old-
ina, er síðar var sameinuð Heimskrínglu, og var
hann ritstj. beggja, en Oldin var gerð að mán-
aðarriti er filgdi Heimskr. í vesturheimi hefur
Jón í tvö hin síðustu ár átt í allhörðum deilum
við klerka íslensk-lútersku kirkjunnar í Canada,
sem eru forhertari miklu en aðrir guðsmenn vorrar
þjóðar, en meiga sín mikils f fjelagslífi Íslendínga
vestra. En Jón hefur verið fyrirliði Unítara.
í firra gaf hann í Winnipeg ljóðmæli sín út
í annað sinn og eru þau þar aukin um þriðjúng.
Nú í sumar var Jón ráðinn meðritstjóri Norð-
mannablaðsins »Norden« í Chicagó og er hann
nú fluttur, þángað.
Jón Ólafsson er enn á besta skeiði; hann
hefur aðeins fjögur ár um fertugt og hefur þó
starfað í fullan fjórðúng aldar, sem blaðamaður,
stjórnmálamaður og skáld og alstaðar látið mikið
til sín taka. Um hann hefur verið talað og dæmt
ímislega einsog alla þá menn er mikið koma fram
opinberlega. Hann hefur feingist við mart og
hagur hans hefur verið með mörgu móti og ekki
ávalt sem bestur. En því hefur honum verið
líkt við æfintíramenn fornaldarinnar að hann átti
snemma sökótt. Hefur hann tvívegis farið út-
lægur og oft hefur hann átt harðar deilur og
við ímsa. Og þegar því er að skifta geingur
hann hart fram, vegur báðum höndum, en gætir
hins minna að hlífa sjer. En einsog hann hefur
átt marga mótstöðumenn í opinberum málum og
jafnvel persónulega hatursmenn, sem gert hafa
alt sem í þeirra valdi stóð til að ófrægja hann og
spilla geingi hans á allar lundir, svo hefur hann og
jafnan átt marga vini og meðhaldsmenn sem hafa
borið fullt traust til hans og metið hann rjett.
Jón er án als efa sá maður vorrar þjóðar,
er einna best hefur skilið sinn tíma og hefur jafnan
verið á undan honum. Starf hans og stefna
hefur hjá okkur verið hin sama sem nútímans
frelsis- og framfaramanna í öðrum löndum, sú,
að riðja braut níjum hugsunum, en kasta burt
því af hinu gamla sem fúið er og rotið og vekja
menn til sjálfhugsunar. Hann hefur alltaf frá því
firsta verið frelsisins talsmaður. þ>að er honum
ómissandi skilirði firir því að hver maður geti
notið hæfilegleika sinna. A þíngi og eins í blöðum
þeim sem hann hefur stírt hefur hann haldið
fram persónulegu frelsi, hvort heldur er móti
veraldlegu eða andlegu valdi, Frelsiskvæði hans
og fósturjarðarkvæði sína hið sama. |>au eru
einkennileg í íslenskum kveðskap og þó eigum
við ekki lítið af ljóðum bæði eldri og íngri, sem
fjalla um frelsi og ættjarðarást. En þar hafa
skáldin svo oft verið að leika sjer að frelsinu t.
d. eins og meijarlokk eða sólargeisla, notað það
einsog hvert annað efni til að segja eitthvað
fallegt um, sína á því list sína. Jóni er það
meira; hann hefur kveðið uin frelsið af því hann
trúir á það og af sannfæríngu um mátt þess til
að fullnægja kröfum mannanna til lífsins.
Líklega verða þessi kvæði talin fremst ljóð-
mæla hans. Annars hefur hann ort utn ímislegt
efni og kemur þar ifirleitt fram ákafi, kraftur og
findni. En sumstaðr lísir sjer viðkvæm tilfinníng
t. d. í kvæðinu »A leiði föður míns«. Jón er
okkar firsta virkileikaskáld og hefur hann þar
geingið á undan hinum íngri skáldum vorum.
þ>að er skaði að Jón hefur orðið að leita at-
vinnu sinnar útfirir ísland. þ>ví veitir ekki af
þeim kröftum sem til eru að vinna firir það. Og
Island á nú ekki í tölu sona sinna meiri Jiæfileg-
leikamann eða fjölmentaðri mann en Jón Ólafsson.
þ>ví væri óskandi að hann ætti enn eftir að koma
heim og taka þátt í því starfi sem hann hefur
áður unnið þar að.
Porst. Gíslason.
Skapbrigði.
Sex kvæði frá ýmsum tímum.
I.
Hve ljúft er við dansinn og drykkju um kvöld
Hjá dýrðlegum veigum, hjá meyjanna fjöld,
Að líða um salinn á ljóðöldum hreima,
Með litfagra meyju í faðminum dreyma.
J>á kætin mun stíga sem stormöldur ótt,
Og stíga og hníga til skiptis, er meyja