Sunnanfari - 01.07.1900, Blaðsíða 4

Sunnanfari - 01.07.1900, Blaðsíða 4
 Ogmund löðurkúf og Helgu beinrófu. Hn þessi ættgöfgi út af fyrir sig er lítils virði, ef sú yrði raunin á, að vér værum ættierar. »Það gefur ei dvergnum gildi rnanns þótt Gftjíat sé afi hans«, kveður Hinrik Ibsen. En hitt er það, að vér hljótum að ganga að þvi vísu að einhverjir kraftar leynist með þjóð, sem svo mikið hefir verið í spunnið frá upphafi. Og hvað ætti fremur að veita þjóðinni traust á sjálfri sér en meðvitundin um það, að hún er af góðu bergi brotin ? Þessi meðvitund um ætt- göfgi sjálfra sín, þessi trú á það, sem gott var og göfugt í ættinni, og vakandi áhugi á því, að sonurinn fetaði í fótspor feðra sinna, var eitt af þvi, sem göfugast var og bezt í hugsunarhætti forfeðra vorra. Þegar Ragnar loðbrók er kominn í ormagarðinn og' nöðrurnar hanga á honum, hvað er það þá, sem hann huggar sig við ? »Móöernis fekk mínum mögum, svá hjörtu dugðu«. Hann vissi, af hvaða bergi synir hans voru brotnir. Hann vissi fullvel, að þeir mundu taka þar við, sem hann hætti. Því kvað hann: »Lífs eru liðnar stundir læjandi skal ek deya«. Eða lítum á Egil Skallagrímsson, sem flestir rekja ættir sinar til, hann, sem »barðist einn við átta og við ellefu tvisvar«. Þegar hann missir son sinn, fær það svo á hann, að hann treystir sér ekki til að lifa lengur. »Hver von er að eg muni lifa vilja við harm þenna«, segir hann við dóttur sína. Vér finnum, hvernig honurn er inn- anbrjósts, er hann kveður: »Esa karskr maðr, sás köggla berr frænda hrers af fletjum niðr«. Hann veit, hver mannskaði var að syni hans: »Veitk þat sjalfr í syni mínum vasa ills þegns efni vaxit«. Þetta sama kynfestutraust kemur fram í orðum Rúts um Hallgerði: »Ærit fögr er mær sjá, en hitt veit ek eigi, livaðan þjófsaugu eru kornin í ættir várar«. Einlrennilegt er og það, að allar íslendingasög- ur byrja á ættartölum. Það er engu líkara en að höfundurin sé að gá til veðurs áður en hann leggur á stað út i sjálfa söguria. Svona var til sáð; hvað sprettur nú upp af því? En ekki má þetta kynstofnstraust hanga í lausu lofti. Vér eigum ekkt að láta oss iynda það, þótt t. d. einhver sæmilega ólyginn Þjóð- verji liafi sagt oss, 'að svo sé það. Vér verðurn að sjá sjálflr og finna til, hvað vér erum, livað vér höfum gert og hvað vér eigum þvi að geta gert enn. Eg hef oft heyrt því varpað fram, að Islend ingar væru helzt til hreyknir af sjálfum séiy fyndu heldur mikið til sín. Eg er nú heldur á hinu, að vér finnum of litið til vor. Hitt er þó verra, að það lítið sem vér höfum af sjálfsáliti og sjálfstrausti, það styðjum vér við annara sögusögn. Því helzt er svo að sjá, sem Islend- ingum finnist þeim koma það sjálfum ekkert við og þykist þeir vel gjöra, eí þeir hlusta á það, sem aðrar þjóðir ræða og rita um þá. Hvað hefir t. d. verið gert i þá átt, að afla sér ljósrar og greinilegrar þekkingar á þvi, sem einkennilegt er í bókmentum vorum að fornu og nýu? Mér dettur í hug vísan, sem margir kunna: »Grammatíkus greitt um völl gekk með tínukerin. Hann hirti spörðiu, eg held öll, en eftir skildi berin«. Er hún ekki einmitt sönn og smellin lýsing á því, sem unnið hefir verið yfirleitt af vorri hálfu að rannsókn bókmenta vorra? Ahuginn á bók- mentum vorum, að minsta kosti forrisögunum, fer meira að segja ávalt mínkandi; það hafa margir sagt mér, sem bezt ættu til að þekkja. Eg minnist þess, að nokkurir ungir námsmeyir voru einu sinni að tala um, hvaðan þeir vildu helzt fá sér eiginkonur —- rétt eins og ekki væri sama, hvaðan gott kæmil Sumir litu hýru auga til Reykjavíkur, aðrir horfðu í aðrar áttir. Þá sagði einn þeirra: »Reykjavíkurstúlkurnar vil eg ekki sjá; pœr, sem hafii ekki einu sinni heyrt get- ið um Ólaf konung Tryggvason!« Eg veit nú ckkiT hvort þetta hefir verið rétt hermt frá almennu

x

Sunnanfari

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Sunnanfari
https://timarit.is/publication/140

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.