Sunnanfari - 01.06.1902, Síða 1
X 6.
REYKJAVÍK
1902
* JÚNÍMÁN.
Napoleon Suðurafriku
Það þarf mikið til að kafna ekki undir nafni
Napóleons mikla. Manni þeim, er hér segir frá
og dó í vetur, Cecil Rhodes, svipaði það til þess
eins hins allramesta mikilmennis mannkynssög-
unnar, að viðurnefnið »Napóleon Suðurafríku«
þótti allvel við eiga
að ýmsu leyti. Hern-
aðarjötunn var hann
enginn á við Na-
póleon. En að stjórn-
skörungsskap svipaði
honum þangað, og
eins því, hve stór-
huga hann var og
mikilvirkur, skarpvít-
ur og snarráður, og
bar þann töframátt-
ar-ægishj á' m yfir öðr-
um mönnum, er fá-
ir stóðust fyrir.
Hann vár ensknr
prestsson, f. y. júlí
1853, (;g svo yíir-
kominn aí brjóstveiki,
er hann var 17 vetra
og nýorðinn stúdent,
að læknar sendu
hann dauðvona suð-
ur í Natal í Afriku,
ef vera kynni að
veðurblíðan þar lengdi líf hans. Það varð; og
fám missirum síðar var hann tekinn til að vinna
að demantsgrefti uppi í óbygðum Afríku, þar
sem síðar reis upp borgin Kimberley. Þar kom
brátt fram, að hann var hinn mesti athafnamað-
ur og forustuskörungur í hvívetna. Gerðist hann
stórauðugur á mjög skömmum tima. Þá bregð-
Cecil Rliode8
ur hann sér heim til Englands aftur og tekur til
að stunda háskólanám í 0xnafurðu. Heldur því
áfram mörg ár annað misserið, en elur manninn
syðra, suður í Afriku, hitt misserið, og rakar þar
saman fé.
Tæplega þrítugur verður hann þingmaður á
lögþinginu í Höfðalýðlendu (Cap) og þvi næst
ráðherra þar á næstu
misserum. Hálffer-
tugur rúmlega er
hann orðinn forsæt-
isráðherra þar; það
var hann sex ár og
ræður þá einn öllu
að kalla má um
lendur Breta þar
syðra. Mátti þó svo
að orði kveða, að
hann hefði það em-
bætti í hjáverkum,
en aðalstarfið væri
að stýra gróðafélagi
geysivoldugu, er
stofnað var 1889 fyr-
ir hans forgöngu og
fekk til umráða all-
mikla landeign og
auðuga norður af
Höfðalýðlendu, en
vestur frá Transvaal
og Óraníuríki. En
Gecil Rhodes jók þar
við öðru eins og miklu rneir, alla leið norður
að Zambezielfi og lengra þó. Þar bjuggu villiþjóð-
ir allmiklar fyrir sér og herskáar (Mashonar,
Matabelar o. fl.). Hann vann þær sumar her-
skildi, en sumar með friðsamlegum fortölum og
samningum. Matabelar geðu uppreisn og komu
Bretum í hann krappan. Þá var það, er Cecil