Austri - 19.02.1894, Page 2

Nj; r,
a r s t n i.
|jfu\ c></ pkkurt annað en að liroyta stjórnar-
skránni op; setja inn í liana rýmkandi ákvæði nm
kosningarréttinn, á pann hátt, sem fram er tek-
ið Imi' á nndan.
Hi'i' er, eins og allir munu skilja, að raiða
uin mikla 02: þart'a réttarböt, réttarbót sem ekki
kostaði landsjóð 1 oyri. |>ótt bún kæmist á; rétt-
ariiót, er um 2000 manna eða um fjórði lduti
landsjóðsgjaldenda og jiað , margir hinna beztu
landsjóðsgjaldenda eiga nú fulla heimtingu á að
fá tafarlaust, röttarböt sem pví brýnni nauðsyn
verður að koma á, sem lengralíður. Eflsland á
nú nokkra framtíö, ef vænta má nokkurra veru-
legra framfara af pjöðinni og ef landsmönnum
fjölgar til nokkurra muna, j)A er pað víst, að sú
fjölgun og pær framfarir verða einkanlega við
sjóinn; hjá kaupstaðarborgurunum, hjá purrabúð-
armönnunam, hj '1 útvegsbamdunum, hjá peim
mönnum er engn grasnvt og eugin jarðarumráð
hnfa. því íið lslands framtíð er einkum í sjón-
nin og við sjóinn.
þótt pví stjórnarskráin værf svo góð og
fullkomin, að henni pyrfti ekki að breyta i neinu
öðru tilliti. pótt öll önnur ákvæði hennar væru
frjálsleg og eðlileg, heppileg og heillavænleg fyrir
land og lýð, pá ba'ri pó brýna nauðsyn til að
brevta henni skjótt, vegna hinna óhafandi á-
kvarðana hennar nm kosningarréttinn til al-
pingis.
Yér (slendingar getum pví fremur vænzt
peSS, að óskir vorar í pessu efni fengju góðar
undirtektir hjá stjórninni og næðu fram að
ganga, sem Danir hafa milclu frjálslegri kosning-
arlög en vér. Svo mætti og ganga að pví vísu,
að rétt uppbornar óskir um breytingu og rýmk-
un á kosningarrétti í pá átt, sem hér hefir verið
tekið fram, mundu verða ein bin mes't knýjandi
livöt fvrir ráðgjafa fslands, til að leggja fyrir
alpinsi m'tt frmnvarp til stjórnarskrár.
R.
LEI+tHET'riNí!: í síðasta bl. á 1. síðu,
3. dálk. 10. limt iiafa fallið úr. á eptir orðuimm:
5 til 10 ki\, pessi orð: til sveitar.
Hréf úr Voiinafirði.
III.
þnð m i segja Vopníirðingum pað til lofs,
að peir eru nú seiu stendur engir drykkjumenn
yfir höfuð að tala, en algjörir bindismenn eru fáir.
J>að er mjög lofsvert, að verzlun Orum & Wullfs
fiytur nftlega engin vínföng til sölu, enda er nfiver-
andi verzlunarstj. Ólafur Davíðsson bindindisinað-
ur. E11 hér á staðnnm er vínsöluhús og er pað eigi
alll tið, sem par er drukkið yfir árið, pó ílestir
neyti lítils í eiuu ogilla er variðtíma og peningnm
er nienn eyða par við víndrykkju. Eg er sann-
færður um pað, að ef peim tíma og pví fé, sem
varið hefir verið til víndrykkju í Yopnafirði næst-
liðinn maiiiisaldur, liefði verið varið til jarðabóta,
væri uú búið að slétta og girða öll tun í sveit-
inni og hýsa vel livevn bæ. En — “feðranna
dáðlevsi er barnanna böl“ —. Vopnfirðingar eru
tiestir mótstæðir pví að leyfa vínsöluna, pví peir
vita, að af benni getur aldrei neitt gott leitt.
En pað er nauðsynlegt, að hér sé gistihús og
getur pað eigi staðizt án vínsölu eptir pví astandi
sem nú er.
Eptir endilangri sveitinni liggjí1 2 mjög fjöl-
farnir vegir; annar eptir Hofsárdal, en liinn eptir
Vesturárdal. það má pvi geta nærri að sveita-
menn verða fyrir afarmiklurn átroðningi afferða-
MÖniium og ágangi af gripum peirra og eg veit
eigi betur, en allt slikt sé af hendi látið endur-
gjaldslaust; stöka menn kunna að borga greiða, en
allur porri manna gjörir pað ekki. Svo pegar
til kauptúnsins kemur, eru fiestir parogígrend-
inni boðnir og bún.r til að hýsa menn ókeypiS'
þannig er veitingamaðuriim sviftur hinni réttu
atvinini siimi og hann neyddur til, að lifa á vín-
sölu, sem er hin skaðræðisfyllsta ajbrfnna, er tij
er á landi voru og svéitameiin nevðast til. ?ð
1R
líða vínsöluna vegna pess, að aðsóknin að kaup-
túiiinu er svo mikil með köflum, að hin gestrisnu
hús par og í grenndinni rúma eigi alla gestina
og lilytu pví margir peirra að verða húsviltir, -
ef eigi væri veitingahúsið til að gríjia til í itr-
ustu nauðsýn. Auk pessa vill pað til, að gestir
leíta veitingahússins, er annaðhvort eru ókunn-
ugb' hér, éða kæra sig eigi um, að nota sér gest-
risni manna, en peir eru f'ir og er pví yfir höf-
uð mjög 1 til aðsökn að veitingahiisinu af nætur-
gestum. þessvegna pykist veitmgaraaðurinn vera
neyddur til að selja næturgistingu dýrar en góðu
lióíi gegnir og gjörir pað sitt til, að fæla menn
frá að gista hjá honurn. Hér er pannig hið
megnasta ólag ákomið á allar liliðar og er nauð-
svnlegt að pví sé kippt í lag.
það er almenn reynsla fyrir pví, að rninni
, búsæld er kringum kaupstaði en langt frá peim
! og er pað injög eðlilegt pví bæði er pað, að peir
sem búa nálægt kaupstöðum fara allt of opt í
kanpstað og taka par ýmsan óparfa fremur en
peir, er fara sjaldan í kaupstnð, og svo verða.
peir að pola stórkostlegan átroðning af ferða-
mömmm og gripum peirra. Til pess, að stemma
stigu fyrir pví, að slíknr átroðningur hnekkti
búsæld sveitarinnar, er bezta ráðið, að bændur
taki sig saman um að si'lja greiða öllum ferða-
mönuum, er peim eru ókunnugir og óvandabundn-
ir, og kaupstaðarbúar liýsi eigi aðra en vini sina
og vandamenn. nema eptir beiðni veitingamanns-
ins pegar svo margir leita gistingar lijá honum
að hann getur eigi veitt peim öllum móttöku.
Ef slík greiðasala yrði alinenn og bændur seldu
haga fyrir hross, væri varla að óttast átroðning
af ferðamönnum, eða gripum peirra í grennd við
kaupstaðinn. pví verzlun Ormn & Wullfs leggur
peim mönnum til haga ókeypis, er gista í kaup-
staðnum, og aðsókn að veitingahúsinu mundi auk-
ast svo, að það stœðist án vínsölu.
Gestrisni er að visu gamall pjóðkostur Is-
lendinga, en pað ma segja um liana eins og svo
margt anuað, að hiin er pví að eins góð, að hún
( sé i bófi, en gangi hún úr hófi og hafi illt í för
með sér, á að stemma stigu fyrir henni eins og
öllu öðru, er steiídur oss fyrir prifum.
því verður eigi neitað, að pað er mjög pægi-
legt fyrir ferðamenn að geta hvervetna fengið
gistingu ókeypis, en pað veldur aptur möttakend-
um peirra ópægindúm og fjártjóni og margir eru
svo gjörðir, að peir liafa ánægju af að láta gott
af sér leiða og skoða peir gestrisnina pai' á með-
al, en eius og hér stendur á er petta nokkuð
athugavert. Eg veit pað með vissu, að mjög
. margir menn, er pegið hafa næturgreiða ókeypis
í kaupstaðarferðuni liingað, hafa eytt miklu meiru
fé fyrir vínföng á veitingahúsinu, en némur pví.
er næturgreiðinn mundi hafa kostað. Betra hefði
peim verið að peir hefðu engan næturgreiða f'eng-
ið ókeypis, en vin verið ófáanlegt. Eg fyrir mitt
leyti er sannfærður um, að pað væri yfir höfuð [
| stór hagur hœði fyrir sveitarhúa og ferðarnenn
' að greiðasalan kœmist á, eu vínsalan hœtti.
Eg skal játa pað, að greiðasalan er leiðin-
leg fyrir pá, sem efnaðir eru og geta staðizt
pann kostnað, er leiðir af gestanauðinni og eins
er pað mjög ógeðfellt mörgu öldruðu fólki, er
alla sína æfi heíir liaft yndi af að gjöra gestum
sínum gott, sem kallað er, að fara nú að selja
greiða, en eg álit, að pað sé siðferðisleg skylda
peiira, að taka upp greiðasöluna, bæði sökum
fátældinganna, sem eigi geta risið undir gesta-
nauðinni og vegna almennings, til að bægja frá
lionum jafn voðalegri freistingu sem vínsalan er.
þetta greiðasölumál er pess vert, að pví sé
verulegur gaumur gefinn og pað ítarlega skoðað
frá ölltim hliðum og mega menn pví síður leiða
pað iijá sér, par sem afnám vistarbandsins gj'ör-
ir að líkindum greiðasolu allsendis nauðsynlega
eigi að cins á Vopnafirði lieldur um allt land.
Meira.
Laiid hvítu drottningarinuár.
—o—
Kona heitir Emma E. Forsythe og er ame-
rikönsk að kyni; hún er drottning „Bretlands
liins mikla“, en eigi má. blanda henni saman við
aðra drotningu annars „Bretlands liins inikla“,
seni heitir Viktoria.
Konungsríki frú Forsythe er eyja nokknr í
syðri hluta Kyrrahafs undir yíirstjórn þjóðverja.
A pessari eyju (nýja Bretlandi) á „livíta drottn-
ingin“ 120,000 ekrur af yrkilandi. Nokkuð af
pessu landi hennar liggur roeð sjó fram og er
par perlufisks veiði mikil. Inn á aðalhöfnina
par voru fluttar i fyrra 100 sm'destir af perlum.
Erú Forsythe hefir til starfa á nýlendunni 50
norðurálfumenn og nokkur lmndruð innborna
menn.
Frú Forsythe stýrir sjálf öllum störfum og
fyrirtækjum, og býr í inndælisfiigrum hústað á
eyjunni. Hún er 36 ára gömul, fogur, menntuð
og kurteys, og er ekkja.
Maður hennar andaðist skönunu eptir að pau
giptust og skyldi hana eptir 18 ára gamla við
lítil efni. Að sjö árum liðnuin var liúu orðin
kuiiii sem „hvíta drottningin í nýja Bretla.ndi“,
og pegar Pemhroke livarður á ferðurn sínum
kom pangað lýsti hann henni og liögum hennar í
alllöngu mili. >S:ðan hafa henni heppnazt ágæt-
lega öll fyrirtæki liennar og nú á hún 150,000
ekrur lands á pessum frjósömu Suðurliafseyjum.
Tvö gufuskip ganga milli fjarlægari eyjanna og
höfuðliafnarinnar i lieimaerjunni, og er hún uni
pað leyti að semja um smíði á 4 nýjum gufu-
skipum til að gegna pörfuni eyjaverzlunarinnar.
Frú Forsythe ólst upp og menntaðist í Ame-
ríku, en snemma hryddi á pvi, að hún undi illa
megiulandsl finu. Hún unir vel virðingu peirri
og trausti, er lienni er í té látið á „nýja Bret-
landi“, og stýrir hún pegnum sínum með veldis-
sprota kærleikans.
Nýju Bretland ev um 60 milur á lcngd, en
breiddin frá 1—8 mílur. Miðbík eyjarinnar er
fjöllótt, en str&ndlendið liefir að geyma liinn frjó-
asta jarðveg í lieirni. þótt par sé brunabeltis-
loptslag, er pað engu að siðiir liressandi og lioil-
næmt. þar er urmull af pokadýrum og fuglinn
„Oassowary“, er gengur strútsfuglinum næst að
stærð, leggui' par eggjum sínum á bersvæði, og
ungar sólin peim út. Eyjan er sannkölluð para-
dís fyrír náttúrufræðinginn, lótusetandann og
ameríkanska starfsmenn eður starfskonur. það
er pví engin furða, pó frú Forsythe færist und-
an kvonbænum, par sem hún getur stjórnað sem
„hvita drottningin" á pessum jarðneska sælustað.
Tek.ð eptir „The Woman“, júní 1890.
*
* *
Munur er á framkvæmdarsemi hvítu drottn-
ingarinnar, sero upphaflega var félítil, og stjóru-
ar hvíta landsins okkar, sem á millión i sjöði.
Raunar er hér ekki perluveiði í orðsins eiginl.-
merkingu, en pó eru hér sannarlegar perlur í
sjónum, par sem eru fiskar ýmsrar tegundar og
livalir etc. Ekki er hér frjósamasti jarðvegur í
heimi, en pó svo frjósamur aðvið hann er vel rækt
leggjandi. Útlendu parfirnar okkar eru auðvitað
miklu meiri og fleiri en á nýja Bretlandi og áll-
inn breiður, er greinir oss frá peim löndum, er
úr peim geta hætt. En einmitt pess vegna væri
ekki af veginum að eignast svo sem eitt gufu-
skip, og svo til hins, að hleypa lífi í innanlands
pródúktsíónina og koma vörunum á markaðiim.
Eg hygg „hvítu drottningunni11 huíði pótt pað
öllu ábatavænlegra og myndarlegra að eiga sjálf
guíúskipin, er flyttu vörur og fólk til og frá,
hefði hún mátt ráða hér, hekíur en að fljúga
ineð fjöðrum „hins sameinaða" eða annara út-
lendra félaga, og loí'a ágóðanum að detta ofan í
vasa peirra.
Skyldi nú elcki „hvíta drottningin“, liún frú
Emnia litla geta kennt Islendingum lektsiuna
sína í pessu efni? Skyhli ekki gamla ísafold i
Atlandshafiiui vilja tengja höndum sarnan víð
hvítu drottninguna í Kyrrahafinu og reyna að
eiga gufuaflið sitt sjálf?