Austri - 18.04.1895, Blaðsíða 2

42
hver stjóru sem lætur sig nokkru
varða velferð þegna sinna, roundi fús-
lega taka því að lækka hana að inun.
Atvinnuvegir landsins liggja, í
kaldu koli, og oss vantar fé til að
rótta [<h við.
Sanigöngurnar eru líkari því sera
er hja skralingjum en nokkuri siðaðri
þjóð; oís vantar íe til að bæta þnr.
Vér áliturn það ósköpin öll,ef beð-
ið er um 5 til G f>ús. til að gjörn brú
yfir ófæra áarsprænu eða lérta ögn
aðflutninga á einhverjuai stað.
Ekki af því að tilfiuuiugin fyrir
því að þetta þurfi að gjöra sé ei að
vakna, en það er fútæktin, og hræðsl-
an fyrir nýjum sköttura sem gjörir
oss svo hugdeiga að veita fe til nýrra
fyrirtækja.
En þó vel efnuðum embættis-
raönnum se goldin eptirlaun, s^o þus-
tmdum króna skipti, það megum ver
til að iéta oss lynda.
Og þessi eptirlaun hafa líka mik-
ið ill áhrif a hugsunarhátt embættis-
lýðsins.
Embættismaðurinn hefír enga
hvöt til að spara efni sín, því þó
hann hætti að stunda atvinnu sina
og vkma fyrir launura, fær hann ept-
irlaun, og þarf ongu að kvíða.
jþetta.giörir margan embættismann
sljóvari, eyðslusamari og hugsuu-
arminni, heldur en ef þeir þyrftu að
bera söir.u umhyggju fyrir ellidögunum,
eins og hver annar.
En það er gott fyrir stjórnina
að eptirlaunin minnki ei. J»ví fleir,
bitlingum sem hún getur stungið að
embættismönnum, því meiri von er
fyrir hana að gjöra sena flesta af
þeim stjórnholla.
Jietta veit stjórain vel, og því
vill hún halda i optirlau&in.
En ver megum eigi láta undan
siga, þó her sé við ramman reip að
draga.
Verði nú þingvallafiradur haldinn
i sumar, ætti eptniaunamálið að vera
eitt af þeim málum, sem fundurinn
leggði mesta áherzlu á.
Til þess er tvöfðld ástæða. Málið
er eitt hið mesta Dauðsynjamál þjóð-
arinnar, og stjórnin hefir í þessu
máli litilsvirt eindreginn þjóðvilja.
Höldum svo fram málinu um
afn.'im eptirlauna, með þrautseigju og
stillingu ping eptir þing, þar til
stjornin lætur undan.
Látura þftð jafnan vera eitt af
aðalmálum við hverjar þingkosn-
ingar, á hverjinn þingraálafundi.
Ileynum nú að sýna stjórninni í
þessu máli, að
„Sfi þjóð sem veit sitt hlutverk
er helgast rfí um heim,
eins hátt «em lágt má falla
fyrir kraptinuni þeim".
ÚTLENDAE FKÉTTIR,
—o—
Austræni ofrlðnrlnn. Japan-
ingar hafa jafnt og þétt barið á Kín-
verjum, en eigi ennþá vogað sér að
sjáifrí böfaðborginui Peking, þar sem
peir hafa sagzt rnundu setja Kínverj-
um íriðarkostina. Kínverjar hnfa nú
raisst flestar víggirðingar sínar og
herskipafiotaim þvíuæv allan, svo þoir
eru að allra dómi að þrotum komnir
með vörnina, enda herforingjar þeirra
braðaónýtir og frarnúr öllu hófi eigin-
l
gjarnir, svo þess eru mörg dæmi, að
þeir hafa stungið öllu fénu til her-
búnaðarins i eiginn vasa, og staðið
svo mannlausir og vopnalausir uppi
er mest á lá og til hvortvegjrja þurfti
að taka til þess að verjast hinni
snörpu atlögu Japansraanna.
Yfir óíörunum urðu menn víða
heiraa í Ivína svo reiðir, að þeir
gjörðu uppþot og óspektir, og hafa
hermeun samstaðar drepið foringjana,
ognú fréttíst það siðast, að Li-IIung-
Sshang hefði verið veitt banatilræði,
og fékk sú fregn svo mikið á Japans-
keisara, að hann bauð þegar aðgjöra
vopnaítlé við Kinverja. Sátu tíú
vitrustu menn beggja þjóðanna á ráð-
stefnu til þess að reyna til að
koma á þeim friðarskilmálum er báð-
ar pjóðirnar mættu við una, og var
síðast helzt talað um, að Japansmenn
fengju tollgjöldm af Kína í nokkur
ár uppí herkostnaðinn og svo öll hin
stærri herskip þeirra; en þessir samn-
ingar voru enn östaðfestir, er síðast
íréttist.
J>ó þetta séu harðir friðarkostir,
þá verður hinn menntaði heimur að
fagna sigri Japansmanna, sem er sig-
ur raenntanar og framfara yfir þess-
ari fjölmennustu apturhaldsþjóð heims-
ins, er lifði í steir.gjörðri fortíð og
forneskju, og hataðist við alla mennt-
un og framfarir nútímans, og er mik-
il von um, að Japanítar, með þessari
\ hroðalegu blóðtöku og sigurvinningnm,
hafi bælt svo niður sjálfsþótta Kin-
verja, að þeir álíti sighéreptir ei upp
i'ir því vaxna að læra af hinum mennt-
uðustu þjóðum margvíslegan andlegan
og verklegan fróðleik og taki hör
eptir þátt i framförum og mÐnningu
vorra tíma.
Ameríka. Allt norður fyrir
Mið-Arneríku eru þar nú venju fremur
óspektir nálega í hverju landi. í
Brasilíu berjast menn ennþá innbyrðis.
í Chili er ujspreist. í Columbia er
borgarastríð. í Venezuela hefir lýð_
urinn rekið ensku og frakknesku sendi.
herrana úr landi. Á. Cuba hafa lands-
menn hafið uppreist gegn Spánverjum,
og heimta afþeim sjálfstjórn og lands-
réttindi. A Hayti er ófriður o. s.
frv.
Eússland. J>að litur nii helzt út
fyrir, að þær vonir muni bregðast, er
menn gjörðu sér í fyrstu um frjáls-
lyndi Nilculásar keisara II, því ný-
lega skýrði hann ölluni stéttum ríkis-
ins, er gengu fyvir hann, frá þvi, að
hann mundi ekki rýmka um það frelsi,
er faðir hans hefði álitið Ilússum
nægja, heldur halda fram því saraa
stjórnarformi sem faðir hans, hvað
sem hlöðin og hinn menntaðri hluti
þjóðarinnar segði.
Stúdentaniir í Meskva tóku þess-
ari ræðu keisara ekki sem bezt og
létu á ser beyra, ao hin rússneska
þjóð þyrfti meira frelsi og sjálfstjórn.
En þcim Var sagt að halda sör saman
og stunda háskólanám sitt, eu láta
ríkisstjóniir.a afskiptalausa. Og þegar
þeir ekki vildu hlýðiiast þvl boði, þá
voru þeir settir í fangelsi, og helztu
óvöaseggiriiir! sendir til Síberiu.
Stíulentunum í Pétursborg og Warsjá
þóttu fékgar sínír hart leiknir og
vildu ná keisarafundi og tala þar
máli skólabræðra sinna, en þeim var
meiuað það af lögregluþjónum ogher-
liði Dg með p& farið líkt og stúdent-
ana í Moskva.
Blöðin tóku nú í sama strenginn,
einkum „Novoje vremja" og „Kusskaja
sjisn", (hið rússenska líf) og þötti hið
siðara svo bert um ræðu keisarans,
að ráðgjafarnir afréðu að banna út-
komu blaðsins og loka prentsmiðju
þess.
Gamli Leo Tolstoi hefir nú ritað
keisara allskorinort bréf um, nð svo
búið mundi ei duga, ogkeisarinn yrði
að gefa þjóðiuni meirn frelsi. Er> á-
varp Tolstoi mun og áraugurslaust; en
ekki hefir ennþá fretzt, að stjórain hafi
sent þennan öldung og skálds;igna
snilling Rússa til Siberiu, enda mundi
þá mælirinn fullur, og þjóðin varla
þola það, þó margkúguð se og þolin-
móð.
|>ó málfrelsi og prentfrelsi se
þannig barmað á Rússlandi, koma allt
af út ný frjálsleg rit, og háðsglösur
um stjórnina, sem euginn veit hvaðan
koma, eigi ólíkt því sem átti sér
stað á Prakklandi á ríkisstjórnarár-
um Lodvíks XVI. rétt á undan
stjórnarbyltingunni miklu. Eitt af
| þessum ritum segir, að stéttir Rúss-
lands hafi skipt upp „Paðirvori" á
milli sín er þær ávörpuðu keisarann:
Herforingjarnir hafi hneigt sig og
sagt: „Verði þinn vilji, svo á jörðu
sera á himnum". Bœndumir: „Gef
oss í dag vort daglegt brauð". Að-
alsrnennirnir, sem skulda ríkissjóði
heilan railliard rúbla: „Fyrirgef oss
vorar skuldir". Kaupmennirnir: „Og
eigi leið þii oss í freistni". Og loks
sögðu Prestamir: „Heldur frelsa
oss frá þeira illa", þ. e. Pobedonostsev,
sem er æðsti klerkur alls Rússaveldis
og þykir í meira lagi apturhaldsmað-
ur og eigi tillögu góður.
Hvað tímiim ber í skauti sínu,
er oigi hægt að segja, en útlitið þar
eystra er ískyggilegt og engu bjartara
nú yfir Kússlandi en áður.
fýzkaland. þann 1. apríl ætl-
uðu J>jöðverjar að fjölmenna til
Friederichsruhe, hallar Bismarcks
gamla í grennd við Hamborg, til þess
að óska honum til heilla á 80. afmæl.s-
degi hans. f>ýzkalandskeisari var ný-
búinn að heimsækja „járnkanzlarann"
og fór nu allt vel á með þeim og
svo hinum nýja ríkiskanzlsara, Ho-
henlohe fursta, er leitað hefir ráða til
Bismarcks.
pann 21. júní ætla J>jóðverjar að
vígja skipaskurð þann er þeir hafa
grafið í gegnum Hertogadæmin úr
Korðursjónum inní Eystrasalt og á
að vera fær hinum stærstu hafskipum,
og vænta |>iéðverjar sér mikils verzl-
unarhagnaðar af því fyi irtæki.
Hafa þeir boðið öllum Evropu
þjóðum til þessarar hátíðar, og hafa
jafnvel Frakkar heitið að koma, og
þykir það góðs viti um batnandi sam-
koraulag railli þeirra og fjóðverja.
Baiimörk. í Kaupmaunahöfn
var allt í uppnámi vegna bæjarstjórn-
arkosninganua, sem þóttu þar nú
miklu varða framtíð kaupfclags þess,
er þar er nýstofnað, og nefnt er
„Fret/r" — í peim tilgangi að veita
hluthafendum betri verzlunarkjör, en
þcir hafahafthjá verzluuarstétt bæjar-
ius, er hamast sera 6ð og uppvæ-g sé
gegn þessu fyrirtæki, sem hún álítur
hið skaðlegasta fyrir sig og verzlunar-
ágóða sinn. Vilja kaupmeim fá iík-
isdaginn til þcss að banna „Frey"
með lögum að verzlaí smákaupura, og
er mikil hreyfmg um alla Danmörku
út afþessu, því kaupraenn útum landið
sjá það, að nái fyrirtækið að þróast
í Höfn, þá muni það bráðum setja
útibú í flestum kaupstöðum landsins
og draga frá verzlun staðabúa,
Dáinn er eteti biskup Dana,
Balslev, 90 ára að aldri.
Sjálauds biskup Fog hefir sagt af
ser biskupstign og dr. theol. Bördam
orðinn Sjálands biskup, og þarmeð
primas hinnar döusku rikiskirkju.
Hann befir þöti kl rkur g vel
Norvegur. þar situr allt við
sama, gengi.r hvorki ue rekur í
stjóruardeilu frændþjóðanna. J>egar
Óskar konungur kom heim til Stokk-
hólms frá Kristjaníu, tóku Svíar hon-
um forkunnar vel, og var eigi laust
við að við pað tækifæri hrytu ónota-
orð hpi þeim til Korðmanna.
Kommgur stefndi síðan nokkrum
þingmöjmum úr ríkisþingi Svía til
skraí's og ráðagjörða við sig um deilu-
málin, en engin úrslit eru enn orðin,
enda hefir æðsti váðgjafi Svia. Bo-
strom, legið veikur a.f Inflúenza, en
án hans aðgjörða rnunu engin ráð
þykja til fullnustu ráðin. Forsætis-
r-iðgjafi Norðmanna, Stang, lá líka
veikur af Inflúenza.
Pyrir sköramu sást loptfar bera
norðanúr hafi innyfir norðasta hluta
Norvegs, eigi mjög h'»tt frá jörðu og
stefndi til suðausturs. Halda menn
að Friðþjófur Nansen hafi sent það
einhverstaðar norðan úr íshafi, og
þykir það mjög meinlegt að eigi náð-
ist í loptfarið, sem engiim veit nú,
hvar muni vera niðurkomið. En í
ráði var að senda hina beztu skiða-
menn uppi óbyggðir til þess oð leita
að því.
Menn eru nú farnir fyrir alvöru
að hugsa um að hægast muni að kom-
ast norður að heimskautinu í loptfari.
sem fari svo miklu hraðara en skip,
ef vindstaða er heppileg, og sé laust
við hinn versta farartálma, hafísinn.
þ>ann 7. marz lezt frú Camilla
Collet, 82 ára gömul. Híin var systir
þjóðskálds Norðmanna, Henriks Wer-
gelands, enda sjálf frægur skáldsagna-
höfundur.
Frú C. Collet mun hafa verið ein
af þeim allra fyrstu konum, er hófu
baráítuna her á Norðurlöndum fyrir
jafnretti kvenna.
Lá.tinn er og hiim mikli sagna-
fræðmgur ítala, Cesarc Cantu, 87
ára gamall. Hann skrifaði hina miklu
veraldarsögu sína, Storia universaíe, í
19 bindum á árunuiii 1843—49, er
mun vera útlögð á fiest aðal-tungu-
mál Norðurálfunuar.
Síðustu iitlend blöð segja LUinn
Egyptalandsjarl, Ismael pasja, og bar
dauða hans svo snögglega að, að sum-
ir halda að jarli hafi verið ráðinn
; bani, som eigi er fátitt á Austur-
! löndum með þjóðhöfðingja.
Koimngur vor hefir veitt skóla-
stjóra Jóni porkelssyni lausn i*náð
frá rektorsembættinu við latínuskól-
ann og sæmt hann um leið heiðurs-
raerki daimebrogsmaima, en áður var
hann r. af dbr.
Héraðslæknir Qnömundicr Guð~
mundsson í Laugardœlum hetir . og
fengið lausn í náð frá erabætti s;rm
fyrir hcilsulasleika sakir.
SkúíamáSíð. í pví raáli komu