Austri - 18.04.1895, Side 2

Nfi n
A U S 'I' R I.
42
l
hver stjórn sem lætur sig nnkkru
varða velferð pegna sinna, mundi fús-
lega taka }<ví að lækka imna að mun.
Atvinnuvegir landsins liggja í
kaldu koli, og oss vantar fé til að
rétta [k við.
Samgöngurnar eru líkari pví seiu
er hjíi skrælingjum en nokkuvi siðaðri
J>jóð; ojs vantar íé til að bæta pnr.
Vér áliturn pað ósköpiu öll, ef beð-
ið er uin 5 til 6 pús. til að gjöra brú
yfir ófæra áarsprænu eða létta ögn
aðflutninga á einliverjum stað.
Ekki af [>ví að tilfinniugin fyrir
pví að petta purfi að gjöra sé ei að
vakna, en pað er fátæktin, og hræðsl-
an fyrir nýjum sköttum sem gjörir
oss svo hugdeiga að veita fé til nýrra
fyrirtækja.
En pó vel efnuðum embættis-
mönnum sé goldin eptirlaun, pús-
undum króna skipti, pað megum vér
til uð láta oss lynda.
Og pessi eptirlaun hafalika mik-
ið ill áhrif á hugsunarhátt embættis-
lýðsins.
Embættismaðurinn hefir enga
hvöt tii að spara efni sín, pví pó
hann hætti að stunda atvinnu sina
og vinna fvrir launura, fær hann ept-
irlaun, og parf oiigu að kvíða.
|)etta_giörir margan embættismann
sijóvari, eyðslusamari og hugsuu-
arminni, heldur en ef peir pyrftu að
bera sömu umhyggju fyrir ellidögunum,
eins og hver annar.
En pað er gott fyrir stjórnina
að eptirlaunin minnki ei. J>ví fieir,
bitlingum sein hún getur stungið að
embættismönnuin, pvi meiri von er
fyrir hana að gjöra sem flesta af
peim stjórnholla.
Jrotta veit. stjórnin vpl, og pví
vill hún halda i optirlaunin.
En vér megmn eigi láta undan
síga, pó hér sé við ramrrmn reip að
draga.
Verði nú þingvallafundur haldinn
í sumar, ætti eptirlaunamálið að vera
eitt af peim málum, sem fundurinn
leggði mesta áherzlu 4.
Til pess er tvöföld ástæða. Málið
er eitt hið niesta nauðsynjamál pjóð-
arinnar, og stjórnin hefir í pessu
ináli lítilsvirt eindreginn pjóðvilja.
Höldum svo fram málinu um
afnóm eptirlauna, með prautseigju og
stillingu ping eptir ping, par til
stjórnin lætur undan.
Látura pað jafnan vera eitt af
nðalmálum við h-verjar pingkosn-
ingar, á hverjum pingmálafundi.
Reynum nú að sýna stjórninni í
pessu máli, að
„Sú pjóð sem veit sitt hlutverk
er helgast rfl um heim,
eins hátt sein lágt m& falla
fyrir kraptinum þeim“.
Ú T L E A 1) A R y 11 É T T I R.
Ausuæni óíViöurinn. Jnpan-
ingar hafa jafnt og pétt barið á Kín-
verjum, en eigi ennpá vogað sér að
sjálfri höfuðborginni Peking, par sem
peir hafa sagzt mundu setja Kínverj-
um íriðarkostina. Kínverjar hafa nú
misst fiestar víggirðingar sínar og
herskipaflotann pvínær allan, svo peir
eru að allra dómi að þrotum komnir
rneð vörnina, enda herforingjar þeirra
bráðaónýtir og framúr öllu hófi eigin-
gjarnir, svo pess eru mörg dæmi, að
peir hafa stungið öllu fénu til her-
búnaðarins i eiginn vasa, og staðið
svo nianrdausir og vopnalausir uppi
er rnest á lá og til hvortveggja purfti
að taka til þess að verjast hinni
siiörpu atlögu Japansnmnna.
Yfir óförunum urðu menn víða
heima í Kína svo reiðir, að peir
gjörðu uppþot og óspektir, og hafa
bernienn sumstaðar dfepið foringjana,
ognú fréttist pað síðast, að Li-IIung-
Bokang hefði verið veitt banatilræði,
og fékk sú fregn svo mikið á Japans-
keisara, að liann bauð pegar aðgjöra
vopnahlé við Kínverja. Sátu nú
vitrustu menn beggja pjöðanna á ráð-
stefnu til pess að reyna til að
koma á peim friðarskilmálum er báð-
ar pjóðirnar mættu við una, og var
sí;'ast helzt talað um, að Japansmenn
fengju tollgjöldin af Kína í nokkur
ár uppí herkostnaðinn og svo öll hin
stærri herskip peirra; en pessir samn-
ingar voru enn östaðfestir, er síðast
fréttist.
J>ó petta séu harðir friðarkostir,
pá verðnr liinn menntaði heimur að
fagna sigri Japansmanna, sem er sig-
ur menntunar og framfara yfir pess-
ari fjölmennustu npturhaldspjóð heims-
ins, er lifði í steingjörðri fortíð og
forneskju, og hataðist við alla mennt-
un og framfarir nútímans, og er mik-
il von um, að Japanítar, með pessari
liroðalegu blóðtöku og sigurvinningnm,
hafi bælt svo niður sjálfspótta Kín-
verja, að peir álíti sighéreptir ei upp
úr pví vaxnaað læra af hinum mennt-
uðustu pjóðum margvíslegan andlegan
og verklegan fróðleik og taki hér
eptir pátt í framförum og mcnningu
vorra tíma.
Ameríka. Allt norður fyrir
Mið-Arneríku eru par nú venju fremur
óspektir nálega í hverju landi. I
Brasilíu berjast menn ennpá innbyrðis.
í Chili er uppreist. í Columbia er
borgarastríð. í Venezuela hefir lýð_
urinn rekið ensku og frakknesku sendi.
herrana úr landi. Á Cuba hafa lands-
menn hafið uppreist gegn Spánverjum,
og heimta afpeim sjálfstjórn og lands-
réttindi. Á Hayti er ófriður o. s.
frv.
liússland. J>að lítur nú lielzt út
fyrir, að pær vonir muni bregðast, er
menn gjörðn sér í fyrstu um frjáls-
lyndi Nikulásar keisara II, pví ný-
lega skýrði hann öllum stéttum rlkis-
ins, er gengu fyrir hann, frá pví, að
hann mundi ekki rýmka um pað frelsi,
er faðir lians hefði álitið Rússum
nægja, heldur halda fram pví sama
stjórnarformi sem faðir hans, hvað
sem blöðin og hinn menntaðri hluti
pjöðarinnar segði.
Stúdentarnir í Moskva tóku pess-
ari ræðu keisara ekki sem bezt og
létu 4 sér heyra, að hin rússneska
pjóð pyrfti meira frelsi og sjálfstjórn.
En pcim Var sagt að halda sér saman
og stunda háskölanáni sitt, en láta
ríkisstjórnina afskiptalausa. Og þegar
peir ekki vildu hlýðnast pví boði, pá
voru peir settir í fangelsi, og helztu
óröaseggirnir! sendir til Síberiu.
Stúdenturmm í Fétursborg og Warsjá
póttu féhigar sínir hart leiknir og
vildu ná keisarafundi og tala pur
máli skólabræðra siuna, en peim var
meiiiað pað af lögreglupjónum og her-
liði og með pá fttríð líkt og stúdent-
ana í Moskva.
Blöðin tóku nú i sama strenginn,
einkum „Novoje vremja“ og „Russkaja
sjisn“, (hið rússenska líf) og pötti hið
síðara svo bert um ræðu keisarans,
að ráðgjafarnir afréðu að banna út-
komu blaðsins og loka prentsmiðju
pess.
Granili Leo Tolstoi hefir nú ritað
keisara allskorinort bréf um, nð svo
búið mundi ei duga, ogkeisarinn yrði
að gefa pjóðiuni meirn frelsi. En á-
varp Tolstoi mun og áraugurslaust; en
ekki hefir ennpá frétzt, að stjórnin hafi
sent pennan öldung og skáldsagna.-
snilling Rússa til Siberiu, enda mundi
pá mælirinn fullur, og þjóðin varla
þola pað, pó margkúguð sé og þolin-
móð.
i J>ó málfrelsi og prentfrelsi sé
þannig bannað á Rússlandi, koraa allt
af út ný frjálsleg rit, og háðsglösur
um stjórnina, sem enginn veit hvaðan i
koma, eigi ólíkt pví sein átti sér
stað á Frakklandi á ríkisstjórnarár-
um Lodvíks XVI. rétt á undan
| stjórnarbyltingunni miklu. Eitt af
| pessum ritum segir, að stéttir Rúss-
lands hafi skipt upp „Faðirvori“ á
milli sín er pær ávörpuðu keisarann:
Herforingjarnir hafi hneigt sig og
sagt: „Verði pinn vilji, svo á jörðu
sem á himnum". Bœndurnir: „Gef
oss í dag vort daglegt brauð“. Áð-
alsmennirnir, sem skulda ríkissjóði
lieilan milliard rúbla: „Fyrirgef oss
vorar skuldir". Kaupmennirnir: „Og
eigi leið pú oss í freistni11. Og loks
sögðu Prestarnir: „Heldur frelsa
oss frá peim illa“, p. e. Pobedonostsev,
sem er æðsti klerknr alls Rússaveldis
og þykir í meira lagi apturhaldsmað-
ur og eigi tillögu góður.
Hvað tíminn ber í skauti sínu,
er eigi hægt að segja, en útlitið par
eystra er ískyggilegt og engu bjartara
nú yfir Rússlandi en áður.
j^ýzkaland. J>ann 1. apríl ætl-
uðu þjöðverjar að fjölmenna til
Friederichsruhe, hallar Bismarcks
gamla í grennd við Hamborg, til þess
að óska honum til heilla & 80. afmæl.s-
degi lians. J>ýzkalandskeisari var ný-
búinn að heimsækja „járnkanzlavann11
og fór nú allt vel á með peim og
svo hinum nýja ríkiskanzlsara, Ho-
henlohe fursta, er leitað hefir ráða til
Bismarcks.
fann 21. júní ætla J>jóðverjar að
vlgja skipaskurð pann er þoir hafa
grafið í gegnum Hertogadæmin úr
Norðursjónum inní Eystrasalt og á
að vera fær hinum stærstu hafskipum,
og vænta p>iéðverjar sér mikils verzl-
unarhagnaðar af pví fyi irtæki.
Hafa þeir boðið öllum Evropu
pjóðum til þessarar hátíðar, og hafa
jafnvel Frakkar beitið að koma, og
pykir pað góðs viti um batnandi sam-
komulag railli peirra og þjöðverja.
Danmörk. í Kaupmannahöfn
var allt í uppnánii vegna bæjarstjórn-
arkosninganna, sem póttu þar nú
miklu varða framtíð kaupfölags þess,
er par er nýstofnað, og nefnt er
„Freyr“ — í peiin tiigp.rigi að veita
hluthafendum betri verzlunarkjör, en
peir liafa hafthjá verzlunarstétt bæjar-
ins, er hamast sem öð og uppvæg sé
gegn possu fyrirtæki, sem hún álítur
hið skaðlegasta fyrir sig og verzlunar-
ágóða sinn. Yilja kaupmenn fá rík-
isdaginn til pess að banna „Frey“
með lögum að verzlai smákaupum, og
er mikil hreyfmg um alla Danmörku
1 út af pessu, pví kaupmenn útum landið
sjá pað, að nái fyrirtækið að þróast
í Hofn, pá muni það bráðum setja
útibú í flestum kaupstöðum landsins
og draga frá verzlun staðabúa,
Dáinn er elzti biskup Dana,
Balslev, 90 ára að aldri.
Sjálands biskup Fog liefir sagt af
sér biskupstign og dr. theol. Rördam
orðinn Sjáhinds biskui , og pavmeð
primas hinnar dönsku ríkisldrkju.
Hann hefir pött klerkur .góður-og vel
að sér.
Norvegur. þar situr allt við
sama, gengi.r hvorki ué rekur í
stjórnardeilu frændþjóðanna. [:>egar
Óskar konungur kom heim til Stokk-
j hólms frá Kristjaníu, tóku Svíar hon-
um forkunnar vel, og var eigi laust
við að við pað tækifæri hrytu önota-
orð lij í þeim til Norðmanna.
Konungur stefndi síðan nokkrum
pingmönnum úr ríkispingi Svía til
skrafs og ráðagjörða við sig um deilu-
málin, en engin úrslit eru enn orðin,
enda hefir æðsti ráðgjafi Svla. Bo-
strom, legið veikur a.f Inflúenza, en
án hans aðgjörða munu engin ráð
pykja t>l fullnustu ráðin. Forsætis-
r'iðgjafi Norðmanna, Stang, lá líka
veikur af Inflúenza.
Fyrir skömmu sást loptfar bera
norðanúr hafi innyfir norðasta hluta
Norvegs, eigi mjög lv<tt frá jörðu og
stefndi til suðausturs. Halda menn
að Friðþjófur Nansen hafi sent það
einhverstaðar norðan úr íshafi, og
þykir pað injög meinlegt að eigi náð-
ist í loptfarið, sem enginn veit nú,
hvar muni vera niðurkomið. En í
ráði var að senda hina beztu skiða-
menn uppí óbyggðir til pess að leita
í að pvf.
Menn eru nú farnir fvrir alvöru
að hugsa uin að hægast muni að kom-
ast norður að heimskautinu í loptfari.
sem fari svo miklu hraðara en skip,
ef vindstaða er heppileg, og sö laust
: við hinn versta farartftlma, hafísinn.
l>ann 7. niarz lézt frú Camilla
Colld, 82 ára gömul. Hún var systir
pjóðskálds Norðmanna, Henriks TFer-
gelands, endasjálf frægur skáldsagna-
höfundur.
; Frú C. Collet mun hafa verið eiu
af peim allra fyrstu konum, er hófu
j baráftuna hér á Norðurlöndum fyrir
jafurctti kvenna.
Látinn er og hiim mikli sagna-
fræðingur ítala, Cesarc Cantu, 87
ára gamall. Hanti skrifaði hina miklu
, veraldarsögu sína, Storia universale, í
j 19 bindum á ánmurii 1843—49, er
i mun vera útlögð á flest aðal-tungu-
j mál Norðurálfunuar.
Síðustu útlend blöð segja lfttinn
j Egyptala ndsjarl, Ismael pasja, og bar
dauða hans svo snögglega að, að sum-
ir halda að jarli hafi verið ráðinn
bani, sem eigi er fátitt á Austur-
j löndum með pjóðhöfðingja.
Konungin* vorhefir veitt skóla-
stjóra Jóni porkelssyni lausn i náð
frá rektorsembættinu við latínuskól-
ann og sæmt hann um leið heiðurs-
j merki daiinebrogsmanna, en áður var
j hann r. af dbr.
Héraðslæknir Guðmundur Guð-
j mundsson í Laugardœlum hefir . og
■ fengið lausn í náð frá embætti sinu
; fyrir heilsulaslcika sakir.
Skúlauiálið. í pví ni'li komu