Austri - 21.02.1896, Qupperneq 2

KT’.
18 -
A II R T K T,
gufubátsferöa í Koröur-þingeyj-
arsýslu, skybli vcra veítt ,með
tillaginn til Norblemlinga-
fjöröungs. eöa meö öörurn
oröurri, aö jraö fyrsta seni kalla
rná aö veitt sé úr landssjóöi
til sarngöngu l óta í Noröur-þing-
evjarsýslu, skuli þannig ekkj
korna aö liöi, ou veröa að liarina-
bratröi.
23.—-1.—1'flf).
Friðrik Gu-ðmuudsson.
*
*
Vfer getum glatt, Austur-Skapt-
fellinga og iSorður-þingeyinga með
]iví, að lanrlshöfðingi liefir nú leyst
pann gordíska. hnút, í gufubátsmáli
vor Austfirðinga á. hinn heppilegasta
og viturlegasta hátt, með pví að leggja '
pann skilning í orðið Austfirðinr/a-
fjórðnngur, að með ]>ví hljóti i fjár-
lögunum að vera meint Austuramtið,
sein er síi eina skynsamlega pýðing
/i pessu tvírœða orði. eins og pessum
mrilum víkur við, pví báðar pessar
sýslur standa í miklu eölilegra og
nátiara samhamli við Múlasýslurnar,
en við Suður- eða Norðuriand.
En ]>að er með öllu óskiljanlegt,
að alpingi lreíir veitt allt að pví
helmingi meira fe til ineira eu helm-
ingi styttri leiðar í Norðuramtinu, en
til hinnar meira en lrelmingi lengri
leiðar hér í Austuramtinu. Er von-
.ttmíli að pessi ójöfnuður verði síðar
Teiðréttur af alpingi, pví annað vœri
Tnjög ranglátt.
Að endingu viljuin vér leyfa oss
a.ð benda. Norðlendingum á pað, livort
eigii œaundi hagfelhlast fyrir pá að
snia 'sor líka ti! stórkaupmauns Tbor.
PL 'TuTinittsar með gufubátsferðirn-
ar fyrÍT Norðurlandi, og vita nú seni
fyrs% bvoit hann mundi eigi vilja
gefa áaost ú pví að taka pær líka að
ser, með pví uð á pann liátt kæmi
samhengi og samræmi á ferðir pessar
j báðnm ömtununi, og pær sjálíár
íilmenningi að betri notum; og ni(‘ð
]>ví möti að sami maður stæðr fyrir
ferðumnn í báðum ömtunum, kærnist
meíri jöfnuður á tillögin til ferðanna,
sem er svo ójafnt skipt milli amtanna
eptir peirri vegalengd er hverjum
gufubát er ætlað að fara. Og vér
getuin af persónulegri pekkingu full-
vissað Norðlendinga um pað. að dug-
legri og praktisKafi útgjörðarmaun
fyrir amtsgufubát sinn geta ]æir (>igi
fengið, heldur en siórlcciupmann Thor
E. Tnliniús.
Ritstjórinn.
Um ís- og frosthús,
ejitir
Svein Jónsson.
I.
Við Seyðisfjörð hefir vist aldrei
verið stígið annað eins spor í liags-
muna-framfaralegu tilliti, sein pað er
nokkrir menn í peirri veiðistiið stigu,
pá er peir 1895 konm sér upp ís- og
frosthúsi, til pess með pví að geta
geymt sér heitu, til pess tíma er beitu
leysið stendur sjávarútveginum mest
fyrir prifum.
Hvatningin til pessa verks íiér
or frá ísaki nokkruni Jónssyni, fyrr-
um bóiula í Skógum við Mjóafjörð,
og siðar búsettum lim nokkur ár í
Ameríku, en sein 1894 ferðaðist beim
til ættjarðar sinnar, islands, með peim
beina ásetningi, að láta ættjö.rðina
njóta af peirri pekkingu, sem hami
íýiir dvöl sina í Ameríku lmfði aílað
sér par.
Hann áleit að frosthús með líkri
gjiirð og í Ameríku vn*ru sérlega
uanðsynleg hér á islandi. einkuin við
sjávarsíðuna, til að varðvoita í poim
beitu; pví næg beita ú öllmn tímum
ársins, er aptur skilyrði fyrir. meiri
tiskifeng.
Isak var sjálfur sjómaður og út-
vegsbóndi hér á landi. áður en hann
flutti vestui’, og pekkti pvi niikið vel,
livað lionum og öðrum kom pað illa,
að vera beitulaus á peim tímum, sem
nægur fiskur var fyrir.
Með petta í huganuiu, ferðaðist
Isak Jónsson liingað njip, til að skýra
frá nauðsvn frosthúsa, og ef mögulegt
væri. að fit meiin til að byggja strax
eitt frosthús, svo aileiðingarnar kæinu
sem fvrst í ]jós.
Nú með pví að Isakvar alpekkt-
ur hér austanlands, voru margir fúsir
til a.ð hlýða á uppástungur hans og
niðleggingar; og pað pví frekar sem
petta hafði áður vakað fyrir einstök-
um mönnum, en vantað áræði og sam-
tök, en einkum þeUingu til að byrja
á fyrirtækinu.
En nú pegar að tækifærið bauðzt
voru Seyðfirðingar tijótir að sinna
pvi; og pví var pað, að nokkrir menn
mvnduðn felag, og byggðu is-og frost-
liús á Brimnesi við Seyðisfjörð vetur-
iiin og vorið 1895, og sagði ís'ak
Jónsson fyrir um sniíðið og alla bygg-
inguna yfir liofuð. Hanu var pví
nícst fenginn til að vera frosthúsvörð-
ur. pví enginn annar kunni neitt að
pví* að írýsa síld og geyma liaua.
þannig er nii pessi pari'a stofn-
un komin á fót. — Eg segi þarfa,
pví reynslan er búinn, á iyrsta ári,
að sýna oss að svo er.
An pess að fiákagöngur liafi ver-
ið meiri hér á miðum úti fyrir í ár
on endrarnær, er pó að mnn meivi
fiskur í ]and koininn yfir alla sveitina
á pessu síðastliðna surnri og hausti
en átt lietii’ sér stað um mörg undan-
favin ár.
Auðvitað er pað misjafnt með
fiskifenginn bjá möimum, eins og vant
er, en Jivílikt kemur optastnær til af
íuisjöfnem munnum, er ú sjóinn sækja,
og stunduni af inisjöfnu fyrirkomulagi
á útveginuni yfir liöfuð.
Að haustinu til höfðu sumir enga
meiin til að lnta sækja sjóinn, og
aðrir lélegan maiinkrapt, og var pví
eigi von um eins mikinn fisk lijii peim
hinuin sömu.
En aptur á móti, peir seiu höfðu
nægilegan maunkrapt íiskuðu svo vel,
að fiskifengur peirra vfir sumarið og
haustið ínun vera þ3—þ* íneiri en
til jafnaðar talið um 10—12 næst
undaufarin ár. — Eg segi náiœgt, pvi
munurinn mun vera fullkomlega petta
hjá suinum, ]>ó liann kunni að vera
pað laklega hiá öðrum.
Munur pessi er svo mikill, að
hann meira en horgar á fyrsta ári
allan kostnað við ís- og frosthúsbygg-
inguna.
Eg vona að allir útvegsbændur,
eptir að' hafa heyrt pennan saman-
burð, liugsi sig ekki lengi um, heldur
framkvæmi sem fyrst að koma sér
u])]) ís- og frosthúsum í ölliim peim
sjóplássuin, sem von er um, að fiskur
geti fengizt í, ef beita væri fyrir
hendi.
Auðvitað yrði kostmiðarsamt fyr-
ir einstaklinga að byggja sér frost-
hús uppá eigin kostnað fvrir sinii
eigin útveg, sem væri kavinskö lítill,
en pess ætti ekki að purfa við, par
sem ileiri búa nærri hverjir öðrnm í
óöinu veiðistöð. það ætti að vera,
og er líklega, hverjunl manni l.jóst,
að með sanitökuni og félagsskap viunst
verkið fljót-ara og kostnaðarminna
tieiruin mönmim, en einum manni,
sein er pá ef til vill efnalítill, til að
framkvæma pað.
A útnesjum og í afskekktum
víkum, par sem sild veiðist sjaldan
og að öðru leyti er erfitt að ná lienni
frá fjærliggjandi síhlavplássum, væri
einkar nauðsynlegt að liafa is- og
frosthús til að varðveita í beituna.
Hversu miklu meiri fisk gætu menn
ekki í pamiig löguðum ])lássuin kom-
izt yfir, ef pá vantaði aldrei beitu?
Eg tek til dæmis Húsavík í Borgar-
tjarðarhreppi í pessari sýslu. þar
er bezta útræði yíir sumarið og iiski-
sælt vel, og skainmt að röa; en par
er optast beitulaust. þessvegna:
Upp með is- og frosthús p;ir! Og
upp nieð frosthús á öllum peiin stöð-
um, par sem likt hagar til!. það
dugar ekki nein deyfð í pví tilliti,
úr pví mögulegt er að fá meðulin,
sem purfa til að ná í fiskinit.
það er auðvitað ékki kostnaðar-
laust, eu samt sem áður er engum
einum útvegsbónda, sem býr eiim sér
í góðu fiskiplássi, ofvaxið að koma
sér u]>]> is- og frostbúsi fvrir sinn
eigin útveg, ef liann aðeins befir !áns-
traust til eins einasta sumartíma.
Slikt ís- og frosthús sem pyrfti
til að geyma í beituforða fvrir 3
báta, mundi breint ekki kosta meira
en 400—500 kr. og gæti pó eptir
sinni stærð, verið eins gott seni önn-
ur pvílík hús, fullkomlega stór og
nægilega vel útbúin.
það pyrftu aðeins 15—18 skpd.
af fiski tíl að borga pessa ujipliæð
með; svo pegar pess er gæt-t að pessi
fiskur jafnast niður á 3 liáta, pá
kemur ekki mikið á hvern. þótt
einn báhir ætti að bera pemian kostu-
að, mundi liann samt að öllum lík-
indum hafa ineiri íisk en svo, — af-
gangs vanaleguiu fiskifeng — að hann
óeí’að með liomun gaiti borgað allan
ís- og frosthúskostnaðinn, strax á
fyrsta áfi.
Hér er ekki um neina áhættu
að ræða, pegar ráðizt er í að byggja
frostliús, pví pað tryggir mönnum
beituna, og beitan gjörir mönnum
mögulegt. að ná i fiskinn.
Um leið og eg geng útfrá pví
sem sjálfsögðu, að ís- og frosthús
rísi upp viðsvegar um landið i sjó-
plássunum, pá má eiga pað víst, að
fyrir pá framför eykst svo að mun
velmegun í landinu, að menn með
tímanum sjá sig færa um að koma
upp pilskipum; já, og gjarnan gufu-
bátum, er greiði fyrir fiutuingum og
milliferðum, sem og hngkvæmari
verzlun, sem ávalt má skoðast sem
eitt af aðallífsspui’smálum pessa
lands.
þegar eitthvað á mikið. að gjöra,
pá vantar stöðugt peninga. þessvegna,
íslendingar! stefnið fyrst að pví
sem gefur af sér peninga á'ærlegan
hátt, að peim fengnum hafið }iið nóg
ráð til að koma á fót menutastof'nun-
um og öðrum nauösynlegum fyrirtækj-
um.
Af opnu atvinnuvegunum í land-
inu er sjávarútvegnrinn sá helzti, sem
fljótast verður ábnt.azt á; pað er að
segja: pegar ekki er pað til fyrirstöðu
sem eyðileggur útveginn. það sein
lielzt. eyðileggur sjávarútvegínn, er fyrst
liatísárin og annað, langvarandi beitu-
leysi. (þegar eg tala hér um sjávar-
útveg, pá á eg aðeins við porska-
veiðar).
Við hafís- áruntim verður ekki
gjört; pau koma pegar m’ittúran horfir
pannig við, að pað i!la verður ofaná
lija henni; pað er pví ekki mögu-
legt að koma í vejg týrir pá eyðilegg-
ingu. Til lukku er pað samt, að
pau árin koma sjahlnar fyrir en hin
sem lítiun eður engan is frera oss.
Hin önmir versta evðileggingin
fyrir sjávarútveginn, er laiigvarandi
beituleysi. Fyrir beituskort. — pori
eg að segja, — h.rfa sjóinenn ojit
fengið helmingi minni fi.sk yfir árið,
en peir annars hefðn getað fengið,
et aldrei hefði vantað beitu. En á
pessu verður ráðin hót, og er pegar
orðin á Seyðisfirði, Mjóatirði og
Iieykjavík. Og á næstu áruin er eg
nærri viss uin, að is- og frosthús rísa
upp í ölluni fiskiplássnm kringum allt
Island, af peirri I einu ástæðu, að
pau verða landinu til mikils hagnaðar.
(Framh.)
LYU JAS ALA.
———
1 fjórða tölublaði Anstra p. á.,
heíir liéraðslækniviun í lö. heknisum-
dauni ritaö grein, sem á að leiða i l jós
hið fláráða og undirförula atlueti tveggja
íslenzkra lyfsala gagnvart heknastétt
landsins. Tðg skal í tilefni af grem
pessari, levfa mér að get'a pess, að
pó mér ekki geti skilizt, :ið Iiveiju
leyti málefni petta geti snert almeiin-
ing, pá neyðist eg sa.mt til, að taka
til máls, sérilagi siikum peirrar miklu
vanpekkingar :i iillu pví er snertir
lyfjabúðir og lyfjasölu, ér herra hér-
nðshrkniriim virðist sveinia 1.
Herra Zeutlien liefir slcýrt frá pví,
sem satt er, áð eg liefi sent liinu ís-
lenzka ráðaneyti Imiðni uin að lækn-
uni á Islamli, er láta úti meðöl, yrði.
með nýjum lögum gjiirt a.ð skyklu, að
kaupa m'oðöl sin í peirri lyíjabúð, er
yfirvöldin fyrirskipuðu peim. Lækn-
imim er jafrvel svo kunnugt um petta,
að liann emifremur getur talið ujip
p.ui hekiiishéruð, er eptir hinni fyrir-
hnguðu breytingu ættu að sækja til
lyfjabúðarinnar liér, og hlýt eg pvi
að hrósa hekninum fyrir áreiðanleik
sögumanns lians; en svo kenmr aptur
í Ijós hjá lækninum ótrúleg vanpekk-
ing, par sem liann seimia i grein sinni
segir: „Ef paiuiig löghð uppástunga
hefði komið fram í öðru landi, væri
ekki óhugsandi, að menn mundti hætta
að verzla við pá lyfsala, sem sýiidu
svona göðan vilja til með illu, ef ekki
með góðu, að ná skiptavinum; enda
ættu peir pað skilið’1. Eg get ennpá
ekki' skilið, hvernig jafii vel upplýstum
manni i sinni mennt einsog herra
Zeuthen víst með réttu er álitiun að