Öldin - 01.06.1893, Side 2

.‘54
ÖLDIN.
ir eru Ingersoll’s í sama skilningi sem
Hamlet tilheyrir Shakspere. Shakspere
trtk söguna til lAns, og n <lega alla hennar
viðburði; en alt um það, þegar vér tölum
um Hainlet Dana-prinz, þá er það ekki sög-
unnar Ilamlet, sem vér eigum við, heldr síi
Hamlet, sem Shakspere skapaði.—Alveg á
sama h itt er það með kenningar þær sem
Ingersoll flytr; þegar um þær er að ræða,
þ i forum vér ekki að rekja aftr að upptök-
um þeirra eða þeim uppsprettum, sem liann
lieflr sótt þær til; vér hugsum að eins til
hans, af' því að hann er þeirra alþýðlegi
framsögumaðr, sem öllum er kunnr.
Eg værð því að minnast á hann sj '.lf-
an persónulega, að svo miklu leyti sem það
er nauðsynlegt til að skilja það t(mans tAlcn,
sem hann er merkisheri fyrir. En hann
heflr oflð svo mjög sína eigin veru og eðfl
inn í verk sitt og starfsemi, að vér getuin
eigi lij i því komizt, að spyrja ummanninn
sjálfan.
Hvers kyns maðr er hann þá, þessi
Ingersoll ?
Hann er í fyrsta lagi nafnkendr ög
heppinn málflutningsmaðr. Hann var for-
ingi i hernum. Eg heyrði hans fyrst get-
ið þegar hann vaf málflutningsmaðr í
Peoria, III. Þaðan flutti liann sig til Wash-
ington ; og nú á hann heima í Nevv York.
Að frá teknu ámæli fyrir trúarskoðanir
lians, hefi ég aldrei, heyrt eða séð komið
fram með neina ísökun á hendr Ingersoll,
nema eina, og það er réttast að <’g geti
hennar stuttlega. Geri ég það fyrir þá
sök, að það er sumrn manna álit, að þogar
einhvcr maðr kemr fram sem forvígismaðr
einhverrar trúarskoðunar — eða vantrúar-
skoðunar, ef menn vilja svo segja, —r- þá
hafl það talsvcrða þýðing í þeirri hreyflng,
hver mannkostamaðr sá maðr er.
Þíið hefir þá verið borið Ingen oll ofursta
á brýn, að hann hafisem m lflutningsmaðr
bendlað sig við mál eitt, sem liafi felt blctt
á orðst|'r hans; þetta á að hafa verið það,
hvernig hann varði tvo af þeim miinnum,
er flæktir vóru við svikamál eitt, erkallað
var „the Star Route Frauds.“
Ég skal hvorki ásaka hann né verja hann
í þvi efni. Ég verð að j ta að ég er of ó-
kunnugr til þess hvort heldr að áfella
hann þar eða sýkna. Ég veit að eins þetta
eitt: að ég álít Ingersoll ofursta alvarlegan
og hreinskilinn mann; og þegar ég fyrir
nokkrum árum í Washington spurði hann
um afskifti hans af þessu máli, þá svaraði
hann mér með saklauss manns gremju-roða
á br<% og fullyrti að afskifti sin af því máli
liefðu verið þau ein, sem eftir sinni sann-
færing hefðu verið heiðarleg og réttvís.
Og svo mikið þekki ég til lians, að ég er
sannfærðr um það, að ef hann var full-
viss um, að liann gerði það sem góðum
dreng var samboðið, þi hefði engar ósak-
anir, engin gremja, engingauragangrgjör-
vallrar þjóðarinnar haft önnur áhrif á hann
en að halda honurn því fastara. við sína
stefnu.
.Jæja, hvað er hann þ . meira ?
Ilann er vafalaust, að mínu Aliti,
inn merkilegasti alþýðlegi mælskumaðr
vorra tíma á hnettinum. Ég segi með A-
settu ráði ekki: í þessu landi, í þessari álfu;
ég segi: hvar sem er á^ öllum hncttinum,
að því sem ég frekast til þekki. Ég hefl
heyrt á beztu ræðumenn hér í Alfu, og ég
hefi heyrt til nokkurra inna beztu ræðu-
manna Englands, þar A meðal til Glad-
stone’s, en ég þekki engan lifandi mann,
sem heflr þvílíkt vald yflr almenningi á-
lieyrenda eins og hann.
Og rökin til þessa þarf ekki langt að
leita til að tínna. Hann er snildar-meistari að
orðhagleik og hefir aðd ;anlegt vald til að
mynda, finna og hagnýta þau orð, og á
þann hátt, sem bczt á við hugsun hans.
Og svo er hann sk *ld.
Eg hefi tekið hér með mér bók ; í henni
er úrval af því sem hann heflr sagt og rit-
að. Mig hefði langað til að lesa upp fyrir
yðr nokkra kafla úr lienni, til skýringar og
sönnunar því sem ég hcfl sagt, cf tíminn
hefði leyft það. Ég gæti lesið yðrsmákafla,
6, 8 cða 10 línur á lengd, sem eru lireinn
skáld^kapr * óbundnu máli, ekki að eins
ófágaðir eðalsteinar hreinna og háleitra
/
o