Öldin - 01.06.1893, Qupperneq 8

40
ÖLDIN.
forlögin, sem fram settar eru í inum viðr-
kendu játningarritum eiuhverrar af inum
svo nefndu rétttrúnaðar-kyrkjum samtíð-
ariunar, eða þá lífsskoðun Ingersolls of-
ursta, þá mundi ég með glöðu, ásthlýju,
viðkvæmu hjarta fylkja mér við haus
hlið, og bíða svo afleiðinganna, hverjar
sem þær yrðu.
Heldr en að hafa um guð, um afskifti
hans af börnum sínum, og um annað líf,
þá hugmyud, sem fram er sett í inum
gömlu kyrkju-kreddum, ó ! þá vildi ég ó-
eudanlega miklu heldr reyna að létta um
stund mannlegar byrðar hór í lífi, létta
steini af einhverju sundrkrömdu hjarta,
þerra burtu tár af einhverju mannlegu
auga, sem væri svo blindað, að það sæi
ekki til vegar, gera eitthvað ofrlítið til að
gera heiminn betri og bjartari — og leggj-
ast svo út af til að sofua inum eilífa svefni.
Eg mundi þakka guði fyrir grafarinnar
mold og orma, myrkr og þögn, svo óend-
anlega miklu inriilegar en ég gæti þakkað
lionum fyrir himnaríkisvist með sæti f'yrir
mig við hans hægri hlið, þar sem ég sæi
andspænis mér reykinn af kvölum með-
bræðra minna stíga upp um aldir alda frá
eilífð til eilífðar.
Og nú ætla ég að fara örfúum orðum
um það, sem ég ídít áfátt við skoðanir cða
kenningar Ingersolls. Og þá skal ég
þegar taka það fram, að það sem ég hefi
út á að setja, er nálega eingöngu við inar
niðm'fandi, en ekki við inar uppbyggj-
andi kenningar hans. Eg þekki ekki
eina línu, ekki eitt orð, ekki eitt atkvæði í
uppbyggjandi kenning hans um noldmrt
þýðingarmikið mannbfsatriði, sem ekki só
göf'ugt, fagrt, inndælt og satt, eins heil-
næmt eins og loftið og eins ilmríkt eins og
liljur merkrinnar — ekkert orð, sem haun
þyrf'ti að úska útalað eða úskráð.
Og heimilislíf' lians er eins inndælt
eins og fagr skáldskapr. Þeir, sem kunn-
ugir liafa orðið á heimili iians, vita það,
að sé ekkcrt annað tilbeðið þar, þá er
hann það — af konu og börnum.
Honum hefir stundum verið borið á
brýn lotningarleysi. Ég mætti, ef til vill,
minna hér á það sem hann hefir sagt um
Voltaire: „Frammifyrir heimskunni hló
hann, og var svo kallaðr lotningarlaus".
Lotningin hefir mjög misjafnt gildi
meðal mannanna. En enginn maðr ber
lotning fyrir öðru en því, sem hann álítr
lotningarvert. 0g það er víst, að enginn
maðr ber meiri lotning fyrir því, sem hann
álítr mannlega göfugt, heldr en Ingersoll.
Og það er rétt fyrir oss að minnast
þess endr og sinnum, að jafnvel biblían
sjálf' setr, á sínum fegrstu stöðum, ið mann-
lega á uudan inu guðdómlcga. Jesús
segir oss (Matth. V., 23—24.), að til-
beiðsla vor sé ekki guði þúknanleg meðan
samband vort við meðbræðr vora er ekki
eins og það á að vera. Og Jóhannes ef-
ast um, að elska mannsins til guðs só
hreinskilin, þar sem ekld verði vart við
ást til meðbræðra hans. Charles Sumner
var vanr að segja, þegar hann talaði um
in tvö æðstu boðorð (ástina til guðs og
manna), að hann væri hræddr um, að
hann þckti heldr lítið til guðs, en síðara
boðorðið reyndi haun að halda.
En ég sagðist ætla að minnast á það,
sem mér þætti að. Ég skal að eijs koma
með f'áar bendingar í þá áttina.
Ég get ekki álitið alheimsskoðun
Ingersolls of'ursta djúpsæja heimsskoðun.
Eg held hann hafi þar ekki gert sér ýmis-
legt eius ljóst, núð eins miklu víðsýni,
eins og hann hefði getað.
Ég fyrir mitt leyti trúi á guð með
allri ininni sál; trúi á hann sem inn
nauðsynlega lykil til skýringar allri til-
verunni. Skoðun Ingersolls á inu illa á-
lít ég lieldr ekki djúpsæja. Því að sé til
guð, tilgangr og fullnæging, þá verðr
alt það illa, sem hrellir ið viðkvæma
hjarta ins góða ofursta, að skugga einum,
morgunþoku-skýhnoðrum, sem hverfa, fyr-
ir upprás eilífðar-sólarinnar.
Ég get ómögulega álitið skoðun hans
á mannlegri náttúru, þessum undarlega