Öldin - 01.06.1893, Qupperneq 16

48
ÖLDIN.
sem hann ætlaði að gefa unnustunni. Hann i til væri tvenningarverur manna eða kviklíld
,,satfyrir;“ ljósmyndarinn fór í sinn „svarta- ! (enskir menn kalla það “double”; Danir nefna
skóla“ með plötuna, til að leggja hana í bleyti ( Það “dobbeltgænger”).
og festa myndina ; en er hann kom fram með \ ypyfEn hvortveggi þessi fyrirhurðr er alveg
' ...............— i u — —
hana, urðu þeir háðir forviða, hann og Mr. A., vieðlilegr.
er þeir sáu, að það vóru tvær myndir á plöt-
unni: myndin af Mr. A., eins og hann hafði-i Í
setið á stólnum, og mynd af kvennmanni,’']
sem sat á kjöltu hans og lagði arm um hálsh
honum. Mr. A. þóttist þar þekkja myndina|
af sinni fyrri unnustu. Svo var myndin tekintj
á pappír og eftir þeirri mynd einni var svo'
skorin myndin í tímaritinu. Mynd kvenn
mannsins var dauf og eins og hálf-gagnsæ,
rétt eins og ,,svip“ eða ,,anda“ samdi, oggegn'
um fötin og líkamann á henni mátti greina|
mynd Mr. A’s, þar sem hún skygði á hann.
Tímaritið fullyrti, að viðburðr þessi væri bók-
staflega sannr: vini mínum fannst hann mjög
merkilegr, og sagði mér margr aðrar sögur,:’
til að sanna mér tilveru ,,svipa“ og ,,anda“.
Eg var “vantrúaðr”, og áleit alla sög-j
una bara tilbúning. Svo leið og beið; nokkru:
síðar las'ég nýja sögu um anda-ljósmynd;
síðan rakst ég á fleiri. Eg var jafn-van-
trúaðr eftir sem áðr á þessar sögur; áleit'j
sumar þeirra lygasögur blátt áfram; í öðr-'|
um tilfellum var ekki auðið að efa, að sögu-
menn hefðu fulla trú á viðburðunum, og1
að þeir hefðu vafalaust séð myndir af mönn- í
um, sem ekki höfðu “setið fyrir”, er myndin
var tekin. Þar taldi ég þetta óefað vera
brögð af ljósmyndaranna hendi.
Sögur þessar munu elcki vera svo óal-
gengar, og allmargir munu trúa þeim. Það
er fyrst nýlega, að ég rakst á ráðnhiguna
á þessari gátu, og sá, að hún er meira en
tuttugu ára gömul. En ég býst við, að úr
því enda ekki alls ómerk tímarit virðast
glæpast á þessum sögum, geti verið, að það
séu fleiri en ég, sem til þessa hafa eigi vit-
að, hvernig á þeim stendr. R. A. Proctor,
stjarnfræðingrinn merki, ritaði um þetta
mál þegar 1869 og skýrði það þá til fullnustu.
Þess er þá fyrst að geta, að sögur þess-
ar eru, að líkindum flestar að minsta kosti,
sannar.
Það er sannreynt, að það getr komið
fyrir, er maðr “sitr fyrir” hjá ljósmyndara,
að það komi út á plötunni önnur mynd
jafnframt myndinni af honum. Það getr
líka komið fyrir, að það komi út tvær mynd-
ir af sama manninum, önnur með venju-
legum slcýrleik, en hin í fjarska að sjá og
óglögg, sem í hálf-móðu. Þótti trúgjörnum
mönnum þetta síðara atvik sönnun þess, að
Á inum fyrra fyrirburði stendr svo sem
nú skal greina. Ljósmynd hver er fyrst tekin
á glerplötu. Plöturnar eru oft geymdar lengi
eð myndinni á, til að geta tekið síðar eftir
jþeim myndir(á pappír)hvenær sem vill. Á end-
janum er þó oft myndin þurkuð af, og glerplat-
n notuð aftr til að taka á hana aðra mynd, og
þannig getr enda ein og sama glerplata orðið
Inotuð mörgum sinnum. Það er venjulega
:kki örðugt að hreinsa gamlar plötur eða af-
Imá gömlu myndina af þeim, svo að þær verði
Inotaðar aftr. En ekki allsjaldan ber það við,
ð mynd festist svo rækilega á glerinu, að hún
næst ekki alvey af því aftr, og það þótt sterk-
,r sýrur né notaðar til að hreinsa með plötuna.
Taki ljósmyndarinn ekki eftir þéssu (og það
fgetr verið torvelt að sjá stundum) og noti
j hann svo sömu plötuna aftr, til að taka aðra
mynd á, þá kemr frummyndin út líka, en
miklu daufara, óljóst eins og svipr eða vofa ;
enjulega svo óljóst, að það má að eins deila
ð það er mannsmynd, en líking sést engin.
að er nú auðvitað, að ímyndunarafl þeirra,
'sem ekki skilja í þessu og hyggja það ,,yfir-
áttúrlegt,“ getr leitt þá til að þekkja i slíkri
,||þokumynd svip einhvers framliðins ástvinar
^eða ættingja.
Hinn fyrirburðrinn er jafn-náttúrlegr.
ll Skozkr ljósmyndari tók fyrstr eftir því, að þó
: hann hefði margar ljósmjmdavélar og mörg
; stækkunargler (það er stækkunargler í hverri
’ vél), þá kom það aldrei fyrir, að tvímynd
kæmi út á myndaplötunni, nema þegar hann
hafði eitt sérstakt af stækkunarglerum sínum;
þetta leiddi til þess, að hann fór að spyrja sig
fyrir hjá sjónfræðingum; þetta stækkunar-
gler, sem tvöfölduninni olli, var rannsakað,
og sást þá skjótt, að tvöföldunin var glerinu
að kenna ; orsökin er alkunnr fyrirburðr, sem
nefnist tvöfalt geislabrot, og getr glerið fengið
þann eiginleik, er því veldr, annaðhvort við
ójafna hitastilling (,,annealing“) í tilbúningn-
um eða við annan smíðisgalla, sem hér yrði
of flókið að lýsa.
Þannig eru þá tveir kynjasvipir hjátrúar-
innar að velli lagðir. Það er eðlilegt lögmál,
sam báðir þessir fyrirburðir eru háðir.
Svona stendr nú á þessum anda-ljós-
myndum.
Ritstjóri: Jón Ólafsson.
Útgefandi: Hkr, Prtg, & Pum,, Co.