Öldin - 01.04.1895, Blaðsíða 5

ÖLDIN.
53
í fðr með sér hinar “fjórar þrautir” : fæð-
ing1, sjökdóm, elli og dauða. Af því kon-
an leggur tálsnörur á veg mannsins og
leiðir hann til munaðar, og glötunar, er
hún álitin syndugri en maðurinn. “Kon-
ur eru syndugar,” er hin algenga trú með-
al Japanskra kvenna. En af því Buddha-
trú fyrirbygði strangiega alla stéttaskifting
er hún eitthvert sterkasta meðal til að
halda mannfélaginu í jafnvægi. Allir
munkar eru jafnir, auðurog vald ættmenna
þeirra hafa engin áiirif á stöðu þeirra gagn-
vart trúbræðrum þeirra. Ef einn munkur
stendur öðrum framar í augum lýðsins, þá
er það fyrir dygðir hans og mannkosti.
Veraldleg tign hefir hvergi fótfestu fyrir
innan dyr klaustranna. Á Indlandi og á
byltingatímunum í Japan var þjóðinni ná-
kvæmlega skift í stéttir, sem lítið höfðu
saman að sælda. Confuciusar-kenningarn-
ar héldu fram og studdu þessa skifting, en
Buddha-kenningarnar voru þeim liiklaust
andvígar, og var því framfylgt bæði í orði
og verki af játendum þeirra. Buddhatrú
býður hvern og einn veikominn í livaða
stöðu sem hann er. Hún leggur lítið upp
úr veraldlegri frægð og veraldlegum auð,
þar eð það sé hvorttveggja fallvalt og tál-
drægt.
Það er ekki ósjaldan getið um það í
sögu vorri, að prestar og munkar hafi náð
undir sig miklum völdum, og verið illir
viðfangs í póiitiskum málum í Japan, en af
því ég heíi ekki hentugleika á að fax-a ýtar-
lega út í þau mál, skal ég tilfæra hér að
eins tvci dæmi sem benda í þá átt. Einn af
Japönsku keisurunum sem ríkti fyrri hluta
tðlftu aldar og liafði mikið álit á sér fyrir
að vera vitmaður, sagði einu sinni í bræði
sinni: “Það er að eins þrent sem ég get
ekki ráðið við: teningar, vöxturinn í Kamo-
ánni og munkarnir í klaustrunum.” Um
niiðja 16. öid; við lok “styrjaldar-tímabils-
ms,” þegar hinn mikli foringi, Nobunaga,
^ar að reyna að koma á friði í iandinu,
voru pólitisk áhrif prestanna einn hinn
mesti örðugleiki, sem hann átti við að
stríða, og varð það til þess, að hann studdi
að innleiðslu kaþólskunnar, og niðurbraut
klaustrin og gerði síðan úr þeim hcrvígi.
Þessi tvö atriði cru nægileg til að sýna,
hve mikil og ill áhrif prestarnir höfðu í
pólitiskum málum. En við verðum jafn-
framt að viðurkenna, að það voru liinir
Buddhisku prestar, sem geymdu iærdóm
og bókmcntir þjóðarinnar á þessum 400
stjórnleysis og byltlngaárum styrjaldar-
tínmbilsins. Á þessu tímabili voru allir
hermenn og riddarar í bardögum og alþýð-
an var illa uppfrædd og hafði þar að auki
lítinn tíma frá sínum dagiegu störfum, og
þannig voru það nærri eingöngu prestar og
munkar, sem höfðu tækifæri til að leggja
sig eftir vísindum og heimspeki, enda voru
þeir sjaldan við óf'rið riðnir, en héldu sig
mest við klaustrin, sem vanaiega voru rcist
á afviknum stöðum, og verður ekki annað
sagt, en að liin Japanska þjóðmenning oigi
þessari Buddliisku reglu mildð að þakj^a.
Það má geta þess hér, að á meðal sumra
eru munkarnir fyrirlitnir, í stað þess að
vera virtir. Þegar drengir cru óþekkir,
er það alltítt að foreldrarnir hegna þeim
með því að segja : “Ef þú bætir þig ekki,
skal ég gera úr þér munk.”
Það oru ýmsar ástæður fyrir þcssu
virðingarieysi alþýðunnar fyrir hinum
Buddhiska kcnnilýð, og eru þær sem hér
fara á eftir liinar helztu: Þeir sem gerast
klerkar hinnar Buddhisku reglu ero vana-
iega unglingar sem enginn heflr alið önn
fyrir í ungdæminu, eða sem hafa verið svo
baldnir að þeir gátu ekki saman við a:tt-
menn sína búið. Að verða munkur, heflr
ekki einungis í för með sér að yfirgcfa
glaðværð veraldarinnar, heldur einníg að
verða útlægur úr mannlegum félagsskap.
Af þessu leiðir, að fáir sem annars eiga
úrkosta, sækjast eftir að verða munkar, og
fáir eru þeir eða engir, sem iangar til að
senda börn sín í klaustrin. Munkarnir eru
grein af lægstu stéti mannfélagsins og það