Kvennablaðið - 30.05.1903, Síða 1
Kveonablaðið koat-
ar x kr. 50 au. inn»
anlands, erlendis a
kr. (60 centsvestan*
hafs). i/j verðsins
borgist fyrirfram,en
a/3 fyrir 15. júlí.
Uppsögn skrifleg
bundin við ára-
mót, ógild nema
komin sé til út-
gef. fyrir x. okt.
og kaupandi hafi
borgað að fullu.
9. ár.
Reykjavík, 30. maí 1903.
M 5.
Mentun og framleiðsla.
KKERT orð er nú á seinni tímum
K*J algengara en orðið „mentun", og
vN Mw þó eru fá orð meira misbrúkuð í
daglegu tali en einmitt þetta orð.
Enginn skortur er nú jafntilfinnanlegur
og verkafólksskorturinn. Skorturinn á fólki
sem vinni og framleiði arð. Og af hverju
sprettur sá skortur? Af því að nú vilja all-
ir fara að „menta" sig.
Það lítur svo út sem fólk haldi, að ment-
un og framleiðandi vinna sé ósamrækilegar
hugmyndir, „mentunin" lyfti upp og göfgi
manninn, en vinnan lítillækki og dragi hann
niður á við.
En hvað er eiginlega sönn og veruleg
mentun og menning?
Það er alt það, sem göfgar og bætir
hugsunarháttinn og breytni manna, sem gerir
þá betri, fullkomnari, duglegri, sjálfstæðari
og í einu orði heiðarlegri og nýtari borgara
þjóðfélagsins.
Vissulega þurfa menn á þekkingu að
halda í hverri stöðu sem menn eru. En fæst-
ir hafa efni á, að eyða tíma sínum og fjár-
munum til að læra það, sem þeir svo hafa
aldrei nein not af, en vanrækja að kynna
sér það, sem þeir þurfa mest á að halda.
Öll framleiðsla er grundvöllur undir vel-
megun og hagsæld þjóðanna. En til þess að
geta framleitt arð af fyrirtækjum eða dagleg-
um störfum verða þau að vera ger af kunn-
áttu. Þau byggjast þvl á inentun eða þekk-
ingu.
Matseljan og fjósakonan þurfa báðar á
þekkingu að halda, til þess að geta leyst störf
sín vel af hendi. Sama er að segja með
fjármenn, sjómenn, jarðyrkjumenn—allstað-
ar þarf þekkingarinnar með.
En aukin þekking er aukin siðmenning.
Þekkingin er vald og grundvöllur allrar sannr-
ar siðmenningar.
En verklega þekkingin er ekki síður á-
ríðandi en bóklegi fróðleikurinn. Og hún
hefir það fram yfir, að hún er lifandi afl,
sem framleiðir auðsuppsprettur, sem velgengni
þjóðanna byggjast á, þar sem bóklega þekk-
ingin ein leggur ráðin á, en hefir enga
útsjón eða þrek til, að koma þeim í fram-
kvæmd.
Það þarf oftast Hka meiri kjark og dugn-
að til framkvæmdanna, en til óvissra bolla-
legginga um allar hugsanlegar framfarir.
Framkvœmda(ó\\i\ð er í raun og veru mesta
framfarafólkið.
Þess vegna er það víst, að bóndinn, sem
hleður garð um túnið sitt og sléttir það, ræs-
ir fram engjarnar sínar og bætir húsakynni
sín, svo hann og heimilisfólk hans fái heil-
næmari bústað, hann eflir meira siðmenningu
og mentun í landinu en bókagrúskarinn, sem
altaf er að bollaleggja hvað gera megi úr
þessu og þessu efninu, en leggur aldrei hönd
á nokkurt verk til nokkurar verklegrar fram-
kvæmdar.
Hér er því miður, sú öld runnin yfir land
og lýð, að flestir vilja vera fræðarar lýðsins,
og segja honum fyrir verkum, en sjálfir vilja
þeir ekki framkvæma neitt. Sumir eru ekki
færir til, að framkvæma kenningar sínar, sum-
ir nenna því ekki og marga vantar þrek, þol
og elju til að leggja sjálfir hönd á það verk,
sem ekki strax í byrjun gefur hundraðfaldan
ávöxt.
En mentunin er dýr, þegar hún er veru-
leg, því þá verður hún að byggjast á reynslu,
svo hún geti komið að tilætluðum notum.
Það er satt sem skáldið kvað ;