Dagskrá - 07.11.1896, Blaðsíða 1

Verð árg. (minnst 104 arkir)
3 kr., borgist fyrir jantíarlok ;
erlendis 5 kr., borgist fyrirfram.
Uppsögn skrifleg bundin við
1. júlí komi til utgefanda fyrir
októberlok.
I, 30. Reykjavík, laugardaginn 7. nóvember.
Unnin sveit.
Þurfamannalög vor eru efalaust öll í heild sinni eitt
hið allra hneykslanlegasta og skaðlegasta affaraþing af
öllum þeim ólögum er vjer eigum að þakka óeðlilegri
löggjafarskipun landsins um undanfarinn tíma. En sú
kórviila í þeim lögum, sem má teljast allra herfilegust
er þó reglan um unninn hrepp.
Vjer höfum lengi átt því að fagna að klipptir væru
kaflar úr eldri löggjöf vorri, hjer og þar svo að segja
af handahófi, og smellt inn í staðinn hálfumsnúnum eða
illa þýddum ákvæðum úr dönskum lögum, sem gilda um
alólík atvik og ástæður. Hið íslenska löggjafarþing sjálft
hefur gengið dyggilega fram i slíkri iagasetning, og mun
leitun á öllu flekkóttari gloppulögum hjá nokkurri þjóð,
heldur en sumum þeim dansk-íslensku kynblendingsbálk-
um sem alþing hefur soðið saman og samþykkt á síð-
ustu árum (sbr. t, a. m. farmannalögin). Það er auðgert
að sýna fram á stórvægilegan óhagnað, sem ýms af
þessum ónáttúrlegu ákvæðum hafa í för með sjer hvert
ár sem þau standa breytingarlaust, en vart mun annað
vera bersýnilegra en skaðvænleikur þessarar greinar í
sveitarlöggjöfinni, sem slær öllum dyrum opnum fyrir
þeirri ómannúðlegu og heimskulegu hreppapólitík sem
svo lengi hefur verið fjölda landsmanna til eyðileggingar
og þjóðfjelaginu öllu til ómetanlegs tjóns og vansa,
Þegar svvitarstjórnirnar eru orðnar smeikar um að
einhver lítt efnaður barnamaður muni ætla að hafa það af
að hjara í sveitartjelaginu hinn tiltekna áratjölda eru
höfð öll útispjót — stundum svo ranglát og ómannúð-
leg að það er minnkun fyrir þjóðina að slíkt skuli eiga
sjer stað — til þess að flæma tjölskyldumanninn burt úr
því tjelagi sem hann er orðinn tengdur með vinnu og
viðskiptum, ef til vill yfir mörg hjeruð þver og endilöng
upp á kostnað landsmanna, til þess að demba honum
niður í sveitarfjelag þar sem hann hefur ekkert að gera
að minnsta kosti fyrst um sinn,' og verður til jafnmikill-
ar byrði sem hann áður* var til gagns þar sem hann
átti heima. Sögurnar um það hvernig fátæklirigar með
ýmsum brögðum ern ginntir eða jafnvel neyddir til þess
að leita á náðir sveitarinnar til þess að hægt sje að ráð-
stafa þeim fara ekki hátt sumar hverjar, en það er ó-
hætt að segja að margur fátæklingur á þessu landi hefur
orðið fyrir ofsóknum vegna þessara ólaga, sem hverjum
rjettsýnum manni mundi blöskra að heyra væri rjett
sagt frá öllu,
1896.
Ákvæðið um unninn hrepp á rót sína að rekja til
þeirrar skammsýni sem kemur svo víða fram í löggjöi
vorri, þar sem einblínt er á hagsmuni einstaklings eða
smáfjelags, en hagsmunum þjóðheildarinnar er gleymt.
En það virðist þó auðsætt að þjóðtjelaginu öllu má
standa á sama hvort þessi eða annar hreppur hagnast
eða skaðast á uppeldi þurfamanna; það eitt sem þjóðina
varðar er það, að uppeldisbyrðin verði sem ljettust og
arðurinn sem mestur af starfi þjarfans fyrir lamiið allt,
þegar reikningurinn er gjörður upp að lokum. Og þessu
takmarki verður því að eins náð að þjarfinn hafi allt
það atvinmi og bústaðarfrelsi sem er sameinanlegt mcð
nauðsynlegu eptirliti fátækrastjórnarinnar eptir því, hvern-
ig hann rækir skyldu sína til að hafa ofan af, fyrir sjer
og sínum.
Alþingi hefur lítið sem ekkert fengist við fátækra-
löggjöfina um langan tíma; þingmenn eyða þeim nauma
starfstíma sem þeim er veittur, í alls konar ómerkilega
lagasmíð, sem ekki er til annars en auka prentunar-
kostnað á alþingis og stjórnartíðindum. En ofsóknalögin
gegn fátækum mönnum sem fæddir eru utan dvalarhrepps
síns eru látin haldast áratug eptir áratug án þess að
nokkur hreifi við þeim. Þau eru að sínu leiti jafn vitur-
leg eins og mansalspólitík ýmsra sveitarstjórna er hafa
keypt vinnandi menn og efnileg börn hundruðum saman
út úr landinu, og verður varðveislu þingsins á þessu
hneykslisákvæði ekki jafnað betur við fieitt heldur en
barlóminn góða út af aukaþingskostnaðinum þegar ræða
er um breytingar á stjórnarhögum landsins.
Gæti þjóðinni nokkurntíma auðnast að fá skaplega
skipað alþingi, er ætlandi að þessu ástandi verði breytt
einna fyrst af öllu því sem stendur nú í vegi fyrir við-
reisn íslenskrar alþýðu.
Og þegar menn finna að alþingi fer að vinna með
alvöru og framsýni að endurbótum á þessu og öðru af
vorum mörgu meinum er stafa frá úreltri, hálfdanskri eða
óviturlegri löggjöf mun þess heldur ekki langt að bíða
að hyggnari menn landsins sjái að árlegar þingsam-
komur geta verið þjóðinni til stórhagnaðar í stað þess
sem lítilfjörlegur kostnaður við starf löggjafanna er nú
notaður eins og grýla til þess að hræða menn frá því
að bæta rjettarástand þjóðtjelagsins og einstakra manna.
En til þess að sýna mönnum hve mikið beint fjártjón get-
ur orsakast af aðgjörðaleysi löggjafarvaldsins er ekkert
betur fallið heldur en fátækraflutningarnir og hreppapóli-
tíkin,