Dagskrá - 07.01.1897, Síða 3

i75
Jeg er kominn hjer upp : mjer ógna ekki sköllin þín,
ofviðrið, dimman og þungbrýndu tröllin þín,
sál mína hressir með svalkossum mjöllin þín,
svalbrjósta, jelriðna, kolbrýnda nótt!
Hvar gisti' eg í nótt? Því greinir ei frá,
enn jeg geng í áttina, nið’r í dalinn.
Og þeir skulu’ ekki finna mig fjöllunum á
í fönninni á morgun kalinn.
Jeg kem innan skamms á hlaupi’ ofan hlíð,
húmið, kafaldið dalinn skyggir. —
Og þá verður bilt við þeim þokulýð,
er þar í kofunum lágu byggir.
Þeir skyldu þó ekki’ ætla’ að úthýsa mjer
og óttast hlyminn af freðnum skónum,
°g yglast á svipinn og aka sjer
yfir þeim kulda sem leggur af snjónum!
Nei, þeir hýsa mig. Niður mjer fleygi’ eg í flet
og freðin vosklæði mín þeir taka.
En í baðstofu-svækjunni’ eg sofið ei get
þó sýnist þar naumast unnt að vaka.
Nú, opnið þið gluggann! — jeg get ekki hjer
gist til morguns, að lifa’ er hjer dauði;
af vöngunum laumast burt liturinn rauði,
og lungun fyllist af vilsu’ í mjer.
Hví fór jeg þá leið, þennan fjallaveg?
Hvern fjandann hingað jeg átti að vilja?
Skyldi’ eg yðrast þess ? Nei! — og aldrei skal jeg
andlit mitt þess vegna’ af blygðun hylja!
En í dögun jeg rís upp, — jeg fer upp á fjöllin.
Þau fara á snið við mig, heiðar-tröllin,
°g glottandi hornauga horfa til mín:
»Ertu’ á heimleið aptur svo fljótt til þín?«.
»Já, hlægið þið bara sem best þið getið!
En, betur er farið en heima setið!«.
Gnðm. Guðmuudsson.
,,Berklasýki“.
[Framh.].
Jeg er einn af þeim, sem vil ransaka kenningar
hinna svo kölluðu lærðu manna, að því leyti sem jegsje
mjer fært, og fyrst treysta þeim, þar sem þekking mín
nær ekki til. Þessi skoðun rótfestist fyrst hjá mjer, þeg-
ar jeg varð þess var að vísindamennirnirgeta flutt kenn-
ingar mótsettar hvor öðrum um hvað sem er, frá hinu
minnsta atriði til hins mesta. Og jeg get þess að vísu
til, að ýmsir læknar, semlesa þettamunu meta lítilsþað sem
jeg segi hjer, af þeirri ástæðu, að jeg sje ekki læknis-
fróður; en jeg álít að rök mín og tilgátursjeu engu þýð
ingarminni fyrir það, heldur standi þær eða falli eptir
eigin verðleikum, eins og það sem læknarnir sjálfir
segja.
Jeg fyrir mitt leyti kýs heldur þann kost að lifa
upp á leikmanns hátt, heldur en að deyja »eptir kúnst-
arinnar reglum* og vil heldur hafa fulla heilsu með
nokkra meinlausa, íslenska lungnaberkla, heldur en að
komast undir sama númer og útlendir tæringarsjúkling-
ar hjá læknum, sem ef til vill, vita lítið um hina inn-
lendu berklaveiki.
Eldri læknum hefði ómögulega getað verið van-
kunnugt um berklatæringuna hjer í landi ef veikin hagaði
sjer hjer nokkuð líkt því sem hún gjörir annarstaðar.
- Þetta finnst mjer hljóta að standa óhaggað.—Og sje
því enn fremur haldið föstu, að engin skynsamleg á-
stæða geti fundist til þess, að veikin sje hjer útbreidd-
ari nú heldur en fyr, virðast allat’ líkur mæla nteð því,
að berklasýki á Islendingum eða í íslensku lopti, sje
allólík hinni algengu, erlendu veiki, og að það sje því
rangt af læknum vorum að álíta sjálfsagt að fara með
þessa veiki á sama hátt og gjört er t. d. á sjúkrahús-
um ytra, þar sem menn byggja á allt annari reynslu
um lungnaberkla.
En til þess að sýna hve mismunandi álit lœknarn-
ir sjálfir nafa á þessari veiki, og hve grunnhyggið
það er af mönnum að leggja trúnað á allt sem þeir
segja þeim, eins og það væri guðsorð, vil jeg leyfa nijer
að taka hjer upp nokkrar línur tír riti nokkru vel þekktu
um »berklasýki« eprir útlendan lækni, dr. Aíanus.
Þar sem hann telur upp hinar fjölbreytilegu og
þveröfugu lækningaráðleggingar við þessum sjúkdónti,
segir hann meðal annars:
»Loksins fóru menn að sjá, að meðöl duga alls
ekkert við lungnatæring, og var það einkum að þakka
hinum holla uppreistaranda Vínarskólans, — fóru menn
þá að reyna ýmsa aðra vegi, en varð lítið ágengt í
fyrstu.
Mönnum datt fyrst í hug að senda sjúklingana í
heitara loptslag, samkvæmt hinni alkunnu kerlingar-rök-
leiðslu: »Sá sem hóstar verður að halda á sjer góðum
hita; þeir tæringarsjúku hósta, ergo: á að senda þá í
heitt loptslag«. — En þeir munu ekki færri, sent fallið
hafa fyrir þessari rammskökku ályktun, heldur en þeir,
sem beðið hafa líftjón fyrir fásinnukák læknanna með
allskonar meðul. Þeim Gregory, Graves, Clark, Hughes
Bennet og Henry Bennett, sem komu þessari lækningar-
aðferð í tísku, skjátlaðist algeriega. Þeir vissu ekki það
sem menn vita nú, að tæringarsjúklingum batnar í k'öldu
loptslagi.
Gætu grafreitir talað, mundu ítölsku kirkjugarðarn-
ir vitna það hástöfum, að það er óvit að senda þessa
sjúklinga suður í lönd. —
Á Norðurlöndum er þessi veiki mikið sjaldgæfari.
I París deyr fjórði hver maður úr lungnatæringu, í Stokk-