Dagskrá - 20.02.1897, Side 6

2.34
íslensk skáld.
Valdimar Briem.
(Niðurl.)
Kndir 5. erindis í Höggorminurn er af líku tagi; hann
hljóðar svo:
»hinn dýra ávöxt vel þið bragða megið
og hræðist ei hið heimskulega bann!«
Öllu þróttminni rímgerð mun naumlega finnast á vorum
tíma hjá skáldi, er telst meðal betri hölunda.
I »Flóðinu« segir svo, 3. er.:
Reiður varð rjettvís guð
rangan er sd hann gang; (!)
kvað hann af miklum mód: (!)
»Mái' eg af kynslóð þá.«
Guð kvað »af miklum móð«! Smekklausara orðatiltæki
mun ekki auðfundið í skáldskap inenntaðra manna. Og guð
sá »rangan gang«! Þetta tvennt er ærið nóg, og getur ekki
komið fyrir nema í óvandaðri skáldmennt. Og hvernig kenist
svo »bók bókanna« að orðir — »Og drottinn sá að illska
mannanna var mikil á jörðinni og að öll hugsun mannsins
hjarta var vond alla daga«. — Hver vill sjá hinn »ranga gang«
þessa mjökrímandi klerks við hliðina á svo prjállausu, málm-
hreinu máli?
Eitt ermdi skal tekið upp úr »Blessunum Isaks«.
»Það var hann Esaú Isaksson,
liann allur var rnjög loðinn;
en Jakob eins og var til von,
hann var sem aðrir snoðinn.
Þá minnti Jakob móður á,
að mundi hinn gamli kenna þá.
Það var hann Esaú Isaksson.
hann allur var svo loðinn.«
Það sýnist ekki taka því að teygja tal um slíkan kveðskap,
en geta rná þess þó að höf. virðist yfirlcitt vera mjög tarnt að
ríma »von« og »son« saman. Þannig byrjar þetta sarna kvæði
svo:
»Það var hann Isak Abramsson,
hann átti merkiskonu,
og jafnframt, eins ög var til von,
rnjög vaska og röska sonu.« — —
Hjer hefur höf. sannarlega látið eptir sig ljóð, sem er ekki
orkt »eins og var til von« af slíku skáldi sem höf. er almennt
talinn.
Það væri og ranglátt að gleyma því, að'söguljóð út af efnurn
biblíunnar, orkt fyrir trúandi menn, eru efalaust hið pakkiátasta
verk sem skáld getur tekið sjer fyrir hendur. Yrkisefnin eru
háleit, fögur og sterk, hafa unnið margra alda yfirburði yfir
önnur efni, tekin úr hversdagslegu eða Veraldlegu Kfi mann-
anna, og standa fyrir ofan venjulega dagdóma þeirra sem
lesa. En því síður verður það fyrirgefið, þegar hellt er
svo »afvötnuðum«, bragðlausum miði á könnur fyrir menn, sem
þessi höf. gjörir í fjöldamörgum »biblíurímum« sínum.
Sem dæmi þess hve vatnsþunn eru sum hcil kvæði er hann
rímar út af efnum ritningarinnar, má nefna »Undurnjólann«.
Jónas spámaður situr fvrir utan Ninive og bíður þess árang-
urslaust, að rætist boðskapur drottins ttm evðilegging borgar-
innar, er Jónas hafði fiutt Ninivemönnum:
»Það fjell honum sárast að miigurinn mundi
ei marka hann framar, er borgin ei hrundi
og það honum fannst nú þrautin stærst
að þessi spádómur hefði ei rættst. — —
— — 1 Ninive trúir mjcr neinn ei lengur
ei nokkur maðttr, fyrst svona gengur.
Jeg hugði það löngum, þó hlýddi jeg þjer
en hálfsje nú eptir fyrst þannig fer.---
— — Jeg vil nú ei drottinn minn lifa hjer lengur
við lítinn orðstír fyrst svona til gengur
og mannorðið fyrst að er farið hjer
um fjörið heldur ei sárt er mjer. — —
Hjer er, segt og skrifa, heil tylft af löngum vísu-
orðum höfð til þess að koma því einu á framfæri: að Jónas
hafi óskað sjer dauða af því að guð Ijet ekki spána rætast.
I þessum klausum eru nær 100 orð, en ek/ii eitt einasta skáld-
lega sagt. Er það ekki of langt farið af höf. að bjóða mönnurn
svo rýra andagipt í »hundruðustu þynningu« í kvæði sem
•á að vera orkt út af þessari djúphugsuðu helgisögu um sjálfs-
þótta spámannsins og miskunnsemi guðsr
Og svo bætir höf. við öðru eins og þessu:
»Svo möglaði Jónas af reiðinni rjóður;
þó reiddist ei guð, hann var sár-þolinmóður«.
Jónas er látinn vera »rjóður af reiðinni* meðan hansi
»afvatnar«, en drottinn »sár-þolinmóður«. Þetta er svo orðað
að það er hneyksli næst að hafa það eptir.
»Dagskrá« hefur því miður ekki rúm fyrir langa ritgerð
um þessi ljóð, en þó skal enn taka upp nokkur sýnishorn úr
»Dómi Salómons«:
— Hin tók fram í hvassoro þá:
»Hvaða bull !
Minn er son sem má hjer sjá
mesta gull.
Þú átt ekki þetta barn,
það er frá;
jeg á það, en þitt var skarn,
þursinn sá«.
»Jeg á barnið«. »Sei, sei, sei.«
»Svei mjer þá.«
»Víst á jeg það.« »Nei, nei, nei.«
»Nei.« »Jú.« A?«
Þannig háðu þernurnar
þcssa hríð;
báðar lengi þrættu þar.
Þvílíkt stríð!
Það er ekki furða þó það sje mikið að vöxtunum sem
þessi sálmaverksmiðja gefur frá sjer, þegar höf. kynokar sjer
ekki við að láta slíkan »leir« sjást eptir sig.
Er þetta mikið betra að sínu lcyti heldur en sumt eldra
hendingahnoð út af samkyns efnum, sem menn hafa stundum
yfir sjer til gamans? Gæti maður t. a. m. ekki búist við að
sjá 1 ljóðunum »úr gamla Testamentinu« eitthvað líkt þessu:
»Sara gekk í tjaldið inn
hitti þar ungan svein,
upp á pallinn ekki sein:
athugar þetta ritningargrein«,
eða »úr nýja Tcstamentinu:
»Fortjaldið þá fatik í tvennt.
flest gekk þá úr lagi,