Lögberg-Heimskringla - 19.11.1959, Blaðsíða 2

2
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 19. NÓVEMBER 1959
JÚLÍUS HAVSTEEN:
Þegar Bretar tæmdu
Norðursjóinn af fiski
Á þessu eina ári, sem Bretar
hafa háð „þorskastríðið“ svo-
nefnda í íslenzkri fiskveiða-
landhelgi, er það orðið lýðum
ljóst og reyndar fullsannað, að
það er ekki til þess að verja
úthafið fyrir yfirgangi Islend-
inga, er þeir færðu út fisk-
veiðilandhelgina úr 4 sjómíl-
um í tólf, eins og Bretar hafa
að yfirvarpi, því fyrst og
fremst eru Bretar ekki lengur
drottnarar úthafsins, guði sé
lof vegna smáþjóðanna, og í
öðru lagi hafa aðrar þjóðir,
sem að vísu í orði mótmæltu
útfærslunni, lýst í verki svo
ótvíræðri fyrirlitningu á að-
förum Bretaveldis og brezka
flotans við strendur Islandá)’
að þær hafa ekki látið eitt ein-
asta veiðiskip eða togara fara
inn fyrir 12 mílna takmörkin,
en þetta atriði eitt hefði átt að
nægja til þess að koma vitinu
fyrir íhaldsstjórnina brezku,
en hún hvorki vill né hefir
manndóm þann í sér að sjá að
sér, situr ein með skömmina
í hattinum að sínum þjóðrétt-
arlega föðurleysingja, sem nú
er orðinn að sögn ýmist þrjár,
fjórar eða sex sjómílur á
lengd, en á vonandi brátt eftir
að lengjast upp í tólf með að-
stoð velviljaðra og viturlegra
feðra á alþjóðafundi.
Fyrir kjósendur
íhaldsflokksins
Nei, — það er nú öðru nær
en að Bretar séu að hugsa um
hagsmuni annarra þjóða, það
hafa þeir aldrei gert, nema
þegar þeir sjálfir höfðu ábat-
ann af, og þegar þeir sýna
sambandsþjóð sinni minnstu í
Atlantshafsbandalaginu þá
takmarkalausu fyrirlitningu
cg þann skefjalausa yfirgang,
að ráðast inn í landhelgi henn-
ar, vopnlausu þjóðarinnar,
með þriðjung flota síns til
þess eins að aðstoða togara
sína í þeim ljóta leik, hafa þar
í frammi veiðiþjófnað, þá er
þetía af brezku íhaldsstjórn-
inni eingöngu gert í þeim til-
gangi að þóknasí kjósendum
sínum, slórútgerðramönnun-
vm og auðugu togaraskipstjór-
unum í Hull, Grimsby, Fleet-
wood og víðar.
En hefir nú enska ríkis-
stjórnin eða íhaldsstjórnin
ávallt gert eins og þessir út-
gerðarmenn fóru fram á, og
hafa þeir eða feður þeirra ver-
ið eins áfjáðir að urga upp
fiskimiðin kringum Stóra-
Bretland og í Norðursjónum,
eins og þeir nú beita vopna-
valdi til þess að þurrausa okk-
ar fiskimið og ræna okkur
þeirri vöru, sem heita má að
við Islendingar byggjum lífs-
afkomu okkar aðallega á?
Fyrsta upphaf togveiðanna
Heillar aldar logveiðar
Við skulum í stórum drátt-
um athuga vöxt og viðgang
brezku togaraútgerðarinnar,
og því fremur ber að gera
þetta, þar sem umræður um
löggjöf togaraútgerðarinnar
bæði í neðri deild og lávarða-
deild enska þingsins varpa
skýru ljósi yfir afstöðu Eng-
lands til landhelgismálsins.
Togveiðar og botnvörpu-
veiðin hefir átt sér langan
aldur og er a. m. k. rúm öld
liðin frá því að slík veiði var
rekin við strendur Englands
og þá á takmörkuðu svæði við
mynni Themsár og á tiltekn-
um svæðum við Ermarsund.
Skipin voru smá og botnvörp-
urnar ekki stærri en að einn
maður fullorðinn gat borið
þær.
Þegar Napoleonstyrjöldum
lauk, fór veiði þessi að aukast,
fyrst frá Dover og Ramsgate
1818 og frá Harwich 1828.
Tveim árum síðar héldu ensk-
ir fiskimen yfir á strönd Hol-
lands og nokkrum árum
seinna út á „Dogger Bank“,
en árið 1837 jókst útgerðin
mjög, því þá fannst heilag-
fiskimiðið mikla í „Great
Silver Pit“, rétt sunnan við
„Dogger Bank“. Sóttu þangað
togarar úr öllum áttum og
héldu þeir einkum til Hull, og
má telja þetta upphaf togara-
veiðinnar í Norðursjónum.
Veiðar hefjasi
hér við land
Tuttugu árum síðar eða 1858
var farið að gera út togara frá
Grimsby og hélt nú togara-
flotinn enski lengra og lengra
til norðurs og var um 1860
kominn til Hollandsstranda og
Slésvíkur, en 10 árum síðar
meðfram Jótlandsströnd. 1875
hófust veiðar á „Great Fisher
Bank“ um 300 sjómílur austan
við Skotlandsströnd og 1891
voru ensku togararnir komnir
á Islandsmiðin, þar sem þeir
ientu brátt í vitlausum fiski
og fylltu sig á örstuttum tíma.
Jafnframt þessu stækkuðu
togararnir og fjölgaði stórum,
og botnvörpurnar stækkuðu
og urðu fengsælli og farið var
að nota ís, til þess að varðveita
fiskinn, og með því móti var
hægt að liggja við veiðar dög-
um saman á fjarlægum stöð-
um. En byltingin á togaraút-
gerðinni varð þegar gufuvélin
og gufuspilið kom í stað segla
og handafls. Eftir að farið var
að nota gufutogara, var hægt
að gera út allt árið og þegar
hleravarpan kom í stað stang-
arvörpunnar erfiðu var hægt
að tvöfalda stærð botnvörp-
unnar og nota hana á 200
faðma dýpi.
Togaraflolinn brezki 1907
Um vöxt brezka togaraflot-
ans eru áreiðanlegar tölur,
sem tala sínu máli. 1835 voru
til um 200 litlir togarar með
seglum, en 1907 voru togar-
arnir samtals 3170 og af þeim
gengu 609 fyrir gufu. Þá er
stærðfræðilega sannað, að ný-
tízku gufutogari 1907 með
hleranót var átta sinnum virk-
ari eða aflmeiri en stærsti
segltogari 1877. Þannig var
togaraflotinn brezki 1907, sem
stundaði úthafsveiðar, á við
13,700 togara 1877, sem aðeins
gengu fyrir seglum. Ef svo er
bætt við gufutogurum ann-
arra þjóða 1907, sem voru um
634, þá voru þeir á við 5072
togara fyrir seglum 1877.
Þá þykir það og sannað, að
hafflöturinn, sem þessi togara-
floti sópaði á degi hverjum
1911 í norðurhöfum með botn-
vörpum sínum í eftirdragi,
hafi ekki verið innan við 2000
mílufjórðungar.
Hvað er haegt að gera?
Þessi gífurlega aukning og
stækkun togaraflotans hlaut
að hafa hin mestu áhrif á
landhelgismál þjóðanna, sem
við norðurhöf búa, bæði á
stærð fiskveiðilandhelginnar
og á friðun fiskistofnsins, og
tvær spurningar kröfðust
svars: Sú fyrsta. Hvernig á að
sporna við arðráni togaranna
á fiskimiðunum gömlu við
■strendur Bretlands og Norð-
ursjónum? — Hin: Hvernig
bregðast aðrar þjóðir við inn-
rás gufutogaranna að strönd-
um þeirra, keppandi við íbú-
ana, sem sjálfir lifa mest-
megnis á fiskveiðum?
Til þess að rannsaka málið
og svara spurningunum skip-
aði „Parlamentið" nefnd í
samráði við útvegsmálaráðu-
neytið 1863, og var niðurstaða
nefndarinnar sú, að á úthafinu
væri botnvörpuveiðin með
öllu óskaðleg og ekki þyrfti
á neinum lagaákvæðum að
halda. Aftur var skipuð nefnd
1878, og komst hún að þeirri
niðurstöðu, að á tilteknum
miðum hefði gengið talsvert
á stofn heilagfiskis og kola,
einkum skarkola, og lagði því
til, að hlutaðeigandi ráðuneyti
væri heimilað að banna botn-
vörpuveiðar hvar sem væri í
ensku landhelginni.
Útgerðarmenn
kærðu sjálfir
Svona heimild var veitt
1881 og hún er eftirtektarverð
einkum vegna þess, að það
voru togaraeigendur sjálfir,
sem hrundu málinu áfram
með því að leggja fram kær-
ur um að ákveðnir fiskstofnar
færu þverrandi og miðin við
strendurnar voru að tæmast
af fiski, og sérstaklega voru
það togaraeigendur í Grims-
by, sem kröfðust þess, að
bönnuð væri botnvörpuveiði
á svæðum, þar sem fiskseiði
héldu til og jafnvel alla leið
innan 9 mílufjórðunga með-
fram ströndum Norðursjávar.
Þegar ný rannsóknarnefnd
var skipuð 1883, voru kærur
og kvartanir togaraeigenda
háværari en áður, sérstaklega
frá Hull og Grimsby. Héldu
þeir fram, að botnvörpuveiði
meðfram ströndum og á
grunnu vatni væri til hins
mesta tjóns, einkum við Norð-
ursjóinn, og töldu helzta ráð-
ið til úrbóta væri að banna al-
gerlega botvörpuveiði alls
staðar meðfram Norðursjón-
um í tíu mílna fjarlægð frá
landi.
Sjómenn heimta
alþjóðafund
Á fundi, sem sjómenn héldu
í London 1883 í sambandi við
s ý n i n g u á fiskafurðum,
greindu áhafnir togara frá
minnkandi veiði og að mörg
fiskimiðin væru þegar þurr-
ausin og skoruðu á ríkis-
stjórnina að efna til alþjóða-
tundar, til þess að yfirvega og
taka ákvarðanir í þessu mik-
ilsverða máli. Á ráðstefnu,
sem haldin var 1888, kom
fram krafa um, að þegar í
stað yrði að fást alþjóðasam-
þykkt til verndar gegn veiði
smáfisks, en enska ríkisstjórn-
in vildi ekki beita sér fyrir
því. Komu þá togaraeigendur
á austurströnd Norðursjávar
saman um, að á sumrin skyldi
ekki togað á stórum tilgreind-
um svæðum úti fyrir strönd
Danmerkur og Þýzkalands,
þar sem vitað var, að fiskseiði
og undirmálsfiskur héldu til í
stórhópum. Náðu svæði þessi
talsvert lengra í sjó fram en
Norðursjávrasamningurinn og
var lengd þeirra 130 sjómílur
og í sjó fram 20 til 50 sjómíl-
ur frá fjöruborði. Því miður
stóð þetta samkomulag stutt,
því var spillt bæði af utanað-
komandi áhrifum og vegna
ósamkomulags innbyrðis. Ár-
ið 1893 skipaði ríkisstjórnin
nefnd úr neðri málstofu
brezka þingsins að taka mál-
ið til meðferðar. Þá tilkynntu
togaraeigendur, að nú væru
íiskigrunnin í Norðursjó upp
urin og væri nú ekki um ann-
að að ræða en halda til ís-
lands og Biscayaflóans, svo
ekki bærist minna á land. —
Héldu margir þeirra fram, að
stækka bæri landhelgina úr 3
sjómílum allt að 10 sjómílum
frá f jöruborði, einkum á fram-
endi ströndum og á strand-
lengjunni allri austan Norður-
sjávar og lögðu jafnframt sér-
staka áherzlu á, að stór svæði
yrðu lokuð með milliríkja-
samningi.
Þriggja mílna land-
helgi ófullnægjandi
Nefndin gekk úr skugga um.
að allir, sem áhuga höfðu fyr-
ir fiskveiðum, bæði raunveru-
lega og vísindalega, voru á
einu máli um gífurlega rýrn-
un fiskmagnsins og orsökin
væri eingöngu rányrkja eða
ofveiði togara á vissum veiði-
svæðum.
I tillögu nefndarinnar segir
svo:
„Nefnd yðar er ljóst, hversu
erfitt er að koma á alþjóða-
ákvæðum, en telur samt sem
Nú er tíminn að borga
NOW
is the time
to pay

Hvar
íbúar sveita, á sveitarskrif-
stofu yðar.
# íbúar í Local Govemment
Districts, til yðar Local
Government District.
# íbúar í Unorganized Terri-
tories, borga beint til The
Manitoba Hospital Services
Plan, 116 Edmonton Street,
Winnipeg 1, Manitoba.
Hvenær
þann eða fyrir 30. nóvember 1959
Ef að einhver greiðir ekki allt
spítalagjald sitt þann eða fyrir
30. nóv. 1959, á hvorki hann
eða áhangendur hans, ef
nokkrir eru, tilkall til sptala-
aðhlynningar fyrir tímabilið
númer 3, fyrr en að mánuði
liðnum eftir að iðgjaldið hefir
verið greitt.
. Borgið í reiðum pening-
um—gerið svo vel og framvísið
iðgjaldatilkynningunni.
Með pósti — sendið iðgjaldatil-
kynninguna ásamt ávísun yðar
eða póstávísun.
Gerið svo vel og lesið bak-
síðu iðgjaldatilkynningar yðar
— fullkomnar upplýsingar.
Hvernig...
THE MANITOBA HOSPITAL
SERVICES PLAN
116 EDMONTON STREET, WINNIPEG 1. MANITOBA
Dr. G. Johnson,
Minisler.
G. L. Pickering,
Commissioner
*»-ct