Lögberg-Heimskringla - 16.05.1963, Page 7

LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 16. MAÍ 1963
7
Höfuðkúpa Eiríks rauða
Framhald frá bls. 3.
„Ætlar þú til Grænlands í
sumar?“
„Það ætla ég“, sagði Leifur,
„ef það er yðar vilji“.
Konungur svarar: „Ég get,
að það muni vel vera, og
skaltu þangað fara með er-
indum mínum að boða þar
kristni“.
Leifur kvað hann ráða
skyldu, en kveðst hyggja, að
það erindi myndi torflutt á
Grænlandi.
Konungur kvaðst eigi þann
mann sjá, er betur væri til
fallinn en hann, — „og muntu
giftu til bera“.
„Það mun því aðeins“, segir
Leifur, „ef ég nýt yðar við“.
Lætur Leifur í haf og er
lengi úti og hittir á lönd þau,
er hann vissi áður enga von
til. Voru þar hveitiakrar sjálf-
sánir og vínviður vaxinn. Þar
voru þau tré, er mösurr
heita, og höfðu þeir af þessu
öll merki, sum tré svo mikil,
að í hús voru lögð.
Leifur fann menn á skips-
flaki og flutti heim með sér.
Sýndi hann í því hina mestu
stórmennsku og drengskap
sem mörgu öðru, er hann kom
kristni á landið, og var jafn-
an síðan kallaður Leifur
heppni.
Leifur tók land í Eiríksfirði
og fór heim síðan í Bratta-
hlíð. Tóku þar allir menn vel
við honum. Hann boðaði brátt
kristni um landið og almenni-
lega trú og sýndi mönnum orð-
sending Ólafs k o n u n g s
Tryggvasonar og sagði, hversu
mörg ágæti og mikil dýrð
fylgdi þessum sið.
Eiríkur tók því máli seint,
að láta sið sinn, en Þjóðhild-
ur gekk skjóit undir og lét
gera kirkju eigi allnaerri hús-
unum. ÞaS hús var kallað
Þjóðhildarkirkja. Hafði hún
þar frammi bænir sínar og
þeir menn, sem við kristni
tóku. Þjóðhildur vildi ekki
samræði við Eirík, síðan hún
tók trú, en honum var það
mjög móti skapi.
(Eiríks saga rauða, 5. kap.)
Tók Eiríkur rauði kristni?
í Ólafs sögu Tryggvasonar í
Flateyjarbók eru enn frásagn-
ir af þessum atburðum.
Það sama sumar sendi hann
(þ.e. Ólafur konungur
Tryggvason) Gissur og Hjalta
til íslands, sem áður ,er ritað.
Þá sendi Ólafur konungur Leif
til Grænlands að boða þar
kristni. Fékk konungur honum
prest og nokkra aðra vígða
menn að skíra þar fólk og
kenna því trú rétta. Fór Leif-
ur það sumar til Grænlands og
tók í hafi skipshöfn þeirra
manna, er þá voru ófærir og
lágu á skipsflaki. Kom hann
að áliðnu því sumri til Græn-
lands og fór til vistar í Bratta-
hlíð til Eiríks, föður síns. Köll-
uðu menn hann síðan Leif
hinn heppna, en Eiríkur. faðir
hans, sagði, að það væri sam-
skulda, að Leifur hafði borgið
skipshöfn og geflð mönnum
líf, og það, að hann hefði flutt
skemann til Grænlands. Svo
kallaði hann prestinn.
En þó af ráðum og áeggjan
Leifs var Eiríkur skírður og
allt fólk á Grænlandi.
(Flateyjarbók, 352 kap. Ólafs
sögu Tryggvasonar.)
Ekki er þar með allt upp tal-
ið, því að Grænlendinga saga
minnist hvergi á kristniboð
Leifs heppria, og í fornu riti
um sögu Noregs segir, að Is-
lendingar hafi styrkt Græn-
land kristinni trú, þ.e.a.s. að
þeir hafi kristnað Grænlend-
inga.
„Grænland var þá krislnað,
en þó andaðist Eiríkur rauði
fyrir kristni".
(Grænlendinga saga 5. kap.)
„Þar í frá er Grænland skil-
ið af gaddfreðnum tindum, en
það þjóðland fundu og byggðu
íslendingar og styrktu það
kristinni trú. Það er hinn vest-
asti jaðar Evrópu og teygir
sig nærri til Afríku eyjanna
þar sem hafsmegin ryðst inn,
þegar flæður sjávar er“.
(Historia Norwegiae).
Nú telja menn, að Græn-
lendinga saga sé elzt að stofni
þeirra heimilda, sem fjalla um
þetta efni, og runnin beint frá
Þorfinni karlsefni. Það verður
því að teljast sennilegt, að Ei-
ríkur hafi dáið heiðinn. Allt
um það getur verið, að niðjar
hans hafi holað honum niður
í kirkjugarð að lokum, en allt
er það mjög óvíst. Sennilega
hefur því enginn litið bein
Eiríks rauða, enn sem komið
er.
Rústirnar
Kirkjurústirnar, sem fund-
ust í Brattahlíð síðastliðið
sumar eru tvímælalaust þær
elztu sinnar tegundar, sem
menn þekkja á Grænlandi.
Þær hafa verið kenndar við
Þjóðhildi, konu Eiríks, og
n e f n a s t Þjóðhildarkirkja.
Rústir þessar eru „eigi all-
nærri“ hinum fornu Bratta-
hlíðarhúsum, þótt kirkjan hafi
sézt frá bænum. Svo mikið
var ekki vald hins forna vík-
ings í ellinni, að hann gæti
bægt hinum nýja sið með öllu
úr augsýn sinni. Ingólfur land-
námsmaður og Eiríkur rauði
höfðu báðir leitað styrks
fornra goða í fannraunum og
leiðöngrum um ókunn lönd og
siglt skipum sínum heilir til
hafna. Þeir gerast tryggir að
trúa goðunum, og Eiríkur er
ekki fáanlegur til trúarskipt-
anna. Síðar þegar kirkjan var
ekki framár þyrnir í augum
húsráðandans í Brattahlíð, þá
var hún flutt og reist með
virðulegra sniði heima við
bæinn.
Þjóðhildarkirkja telst frá
fyrstu áratugum 11. aldar.
Grænland er numið á 9. tug
10. aldar, svo að ýmsir af
landnámskynslóðinni h a f a
fengið leg í kirkjugarði henn-
ar. Það er því ærið forvitnilegt
að kynnast því, hvernig fólk
þetta var á velli. Enn er þeim
rannsóknum ekki lokið. Þó
hefur komið í ljós, að sumir
The Viking Voyagers
Framhald frá bls. 5.
ished in New York in 1907,
under the imprimatur of John
M. Farley, then Archbishop
of New York.
Take a look at it sometime,
whether you happen to be
Catholic or Protestant, and in
doing so, look on Page 416 of
that first volume. The head-
ing is: “America — Pre-Col-
umbian Discovery of.” And
then follows, over seven pages
of its finely printed text, one
of the best and most author-
itative brief treatments of
Leif Erikson’s discovery of
America that has been printed
in the English language. I’m
going to read some excerpts
from that first volume of the
Catholic Encyclopedia, be-
ginning as follows:
“Of all the alleged dis-
coveries of America before
the time of Columbus, only
the bold voyages of explor-
ation of the fearless Vikings
to Greenland and the Amer-
ican mainland can be con-
sidered historically certain.
Although there is an inherent
probability for the fact of
other pre-Columbian dis-
coveries of America, all ac-
counts of such discoveries
(Phoenician, Irish, Welsh and
Chinese) rest on testimony
too vague or too unreliable to
justify a serious defense of
them. For the oldest written
evidence of the discovery of
Greenland and America by
the Northmen, we are in-
debted to Adam, a canon of
the Church of Bremen, who
about 1067 went to Bremen,
where he devoted himself
very earnestly to the study of
Norse history. Owing to the
vigorous missionary activity
of Archbishop Adelbert of
Bremen (who died in 1072),
this ‘Rome of the North’ of-
fered the ‘best field for such
work, being the much fre-
quented center of the great
northern missions, which
were spread over Norway anc
Sweden, Iceland and Green-
land.’ Moreover, Adam of
Bremen found a most trust-
worthy source of information
in the Danish King, Sven
Estrithson, who ‘preserved in
his memory, as though en-
graved, the entire history of
the barbarians.’ (He meant
there the northern peoples.)
I am still quoting from this
same section of the Catholic
Encyclopedia: “Of the lands
discovered by the Northmen
in America, Adam mentions
only Greenland and Vinland.
The former he describes as an
island in the northern ocean,
about as far from Norway as
hinna fornu Grænlendinga
voru ekki nein smámenni.
Einn reyndist 190 sm. á
lengd, og var beinagrindin
skírð Magnús eða hinn mikli.
Björn Þorsleinsson.
Þjóðviljinn 23. sept. 1962.
Iceland (five to seven days),
and he expressly states that
envoys from Greenland and
Iceland had come to Bremen
to ask for preachers of the
Gospel. The Archbishop
granted their request, even
giving the Greenlanders as-
surances of speedy visit in
person. Adam’s information
concerning Vinland was no
less trustworthy than his
knowledge of Greenland. Ac-
cording to him, the land took
its name from the excellent
wild grapes that abounded
there . . . Adam’s testimony
is of the highest importance
to us, not only as being the
oldest written account of
Norse discoveries in America,
but also because it is entirely
independent of Icelandic
writings, and rests directly on
Norse traditions • which were
at the time still recent. The
second witness is Ari Thor-
gilsson (Ari the Learned, who
died in 1148), the oldest and
most trustworthy of all the
historians of Iceland. Like
Adam, Ari is conscientious in
citing the sources of his in-
formation. His authority was
his uncle, Thorkell Gellisson,
who in turn was indebted for
the details of the discovery
and settlement of Greenland
to a companion of the dis-
coverer himself.”
I now conclude this quoted
excerpt from Volume I of the
Catholic Encyclopedia. I
could continue it far beyond
the time allotted this broad-
cast. I shall summarize briefly
what it says about the at-
tempted colonization along
our Atlantic seaboard. Erik
the Red had laid the found-
ations for a colony that lasted
several hundred years in
Greenland, which he discov-
ered in 982. He was originally
from the province of Jaederen
in southern Norway, was out-
lawed for manslaughter, mov-
ed to the then thriving new
republic of Iceland, married
there — his wife, by the way,
a native of Iceland — settled
on the farm to which he gave
his own name, Eiriksstadir, in
western Iceland, but unfor-
tunately didn’t change his
habits with his change in
residence.
He was finally outlawed
from Iceland for using the
sword “not wisely but too
well”, so he was actually in
quest of “new worlds, to con-
quer” when he stumbled upon
the big area to which he gave
the name of Greenland, in
982. He hoped to draw settlers
through the attractive name.
And he did. In the spring of
985, 14 shiploads of settlers
came from Iceland. There was
continuous contact between
Norway, Iceland and Green-
land, during all these cen-
turies. Leif Erikson grew up
in Greenland, which at its
height numbered a settlement
of probably about 4,000 of
Norse origin.
Catholic records show that
the Greenland bishopric of
Gardar had two monasteries
and a convent of Benedictine
nuns, the east and the west
settlements being served by
at least 11 churches. The
introduction of Christianity
there was the work of Leif
Erikson. He found America in
the year 1000 on a voyage in-
tended to take him from Nid-
aros, Norway’s ancient capi-
tal, now Trondheim, to
Brattahlid, his father’s home
in Greenland. He made three
successive landings along our
eastern seaboard.
It was in 1003 that Thor-
finnur Karlsefni, á rich
merchant from Iceland, hav-
ing married in Greenland,
Gudridur, the widow of Thor-
steinn, a brother of Leif
Erikson, organized an expe-
dition to find Vinland —
which some think was in the
region that is now Massa-
chusetts, though others would
place it considerably further
north — and to attempt to
colonize it. That story, how-
ever, is one which I see we
shall have to continue next
Thursday, as I yield the
microphone now to Dean
Thompson at St. Olaf College.
Heimsins bezta
munntóbak
CPt-i
NÆRFÖT - SOKKAR - T-SKYRTUR