Lögberg-Heimskringla - 11.07.1963, Síða 4

4
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 11. JÚLÍ 1963
Lögberg-Heimskringla
Published every Thursday by
NORTH AMERICAN PUBLISHING CO. LTD.
Printed by
WALLINGFORD PRESS LTD.
303 Kennedy Street, Winnipeg 2, Man.
Editor: INGIBJÖRG JÖNSSON
EDITORIAL BOARD
Winnipeg: Dr. P. H. T. Thorlakson, chairman, Haraldur Bessa-
son, Rev. Valdimar J. Eylands, Caroline Gunnarsson, Jóhann
G. Jóhannson, Thorvaldur Johnson, Jakob F. Kristjánsson,
Tryggvi J. Oleson, Rev. Philip M. Pétursson. Vancouver: Dr. S.
E. Björnsson. Montreal: Áskell Löve. Minneapolis: Valdimar
Björnson. Grand Forks: Richard Beck. Reykjavík: Birgir
Thorlacius. Akureyri: Steindór Steindórsson. London: Dr. Karl
Strand.
Subscriplion $6.00 per year—payable in advance.
TELEPHONE WH. 3-9931
Authorized as second class mail by the Post Office Deportment, Ottawa,
and for payment of Postage in cash.
GfSLI JÓNSSON
F. 8. október 1873 — D. 29. júní 1962
VELKOMIN HEIM!
íslandsfararnir frá Winnipeg komu heim á mánudag'
inn var, en stóri hópurinn frá Vancouver á laugardaginn
Við höfum talað við nokkra þeirra í síma og eru allir
sjöunda himni. Viðtökurnar á íslandi konunglegar! Einn
kom inn á skrifstofuna áðan, Ole Olafsson fæddur hér og
hafði aldrei komið til íslands áður; fann þar fjölda skyld
menna á „öllum endum“ það er að segja, í öllum landshorn-
um, sem fögnuðu honum sem bróður og ferðuðust með hon
■jn víða um landið, „og allar þær kræsingar sem fram voru
bornar! Ég er hræddur um að ég hafi bætt á mig!“ sagði
hann, hristi höfuðið og strauk sér um magann. — En við
sáum ekki betur en maðurinn hefði yngst um tíu ár. Mikið
fannst honum til um hin rambyggðu hús, sem allstaðar er
verið að reisa á íslandi, öll úr járnsleginni steinsteypu og
jafnvel girðingar úr sama efni.
Við náðum í Jóhann Beck; hann er hér á næstu grösum
við skrifstofuna — forstjóri Columbia Printers. Hann er
fæddur á Islandi — Austfjörðum, og kom nú heim eftir 44
ára útivist ásamt Svanhvíti konu sinni..
Frásögn Jakobs F. Kristjánssonar um móttökurnar
Reykjavík og umhverfi hefur þegar birst í Lögbergi-Heims-
kringlu. „Þær voru stórkostlegar og ógleymanlegar, sagði
Jóhann, fólkið var okkur svo elskulegt að mig brestur orð
til að lýsa því. Hátíðardagurinn 17. júní var yndæll, bjartur
og sólskinsríkur og mannfjöldinn óvenjulega mikill, að mér
var sagt.“
„Við hjónin flugum til Egilsstaða og fórum þaðan á bíl
til Austfjarða — Eskifjarðar, Reyðarfjarðar, Stóru Breiðu-
víkur, Fáskrúðsfjarðar og Norðfjarðar. Við dvöldum þrjá
daga þar eystra og voru það einu dagarnir á íslandi sem við
lentum í þoku og suddaveðri, en við fundum ekki til þess
því við vorum komin í faðm átthaganna og vina og vanda-
manna, sem fögnuðu okkur og vildu allt gera okkur til
ánægju og gleði. Miklar framfarir hafa orðið á Austfjörð
um hin síðari ár vegna síldaraflans. Síldin virðist nú hafa
færst austur fyrir land.“
„Við sigldum með Esjunni frá Eskifirði norður fyrir
land og þegar við komum til Húsavíkur ákváðum við, ásamt
tuttugu öðrum farþegum að leigja bíl. Þetta var ferðafólk
frá ýmissum löndum. Við ókum upp Laxárdal, Reykjadal,
um alla Mývatnssveit. Þetta var hlýr og bjartur sólskins-
dagur svo við nutum fegurðarinnar sem bezt. Við komum
í Dimmuborgir og í Námaskarð, þar er verið að bora eftir
heitu vatni og byrjað að gjósa. Ég gat komið að liði sem
túlkur, og sátum við þvi hjá bílstjóranum og höfðum
skemmtun af því.“
„Við ókum svo eins og leið lá til Akureyrar og náðum 1
þar í skipið. Þar komu 20 Vestur-íslendingar um borð. Nú
lá leiðin vestur fyrir land og suður með landi til Reykja
víkur. Þegar til Siglufjarðar kom var ég boðaður í síma, en
það var Ragnar H. Ragnar frá ísafirði, sem allir Vestur-
Islendingar kannast við; hann bauð öllum Vestur-Islending-
um, sem um borð voru á skipinu, að heimsækja sig og þegar
til ísafjarðar kom beið hann þar með bíla til að flytja okkur
heim til sín. Nutum við hjá honum og frú Sigríði, söngs
og gleðistundar. Ragnar veitir forystu tónlistarskólanum á
ísafirði. Þar hittum við hinn nýja söngstjóra Karlakórs
Reykjavíkur, Jón S. Sigurðsson, sem er ættaður frá ísafirði.
Þegar skipið sigldi urðu sjö eftir og flutti Ragnar okkur til
Flateyrar og fórum þar um borð Esjunni."
„I Reykjavík dvöldum við í gistivináttu þeirra hjóna,
Gísla Guðmundssonar og Lóu Erlendsdóttur; þau eiga fallegt
heimili í einu af nýju hverfunum, þau lögðu mikið á sig
til að gera okkur dvölina sem ánægjulegasta; óku t.d. einn
daginn með okkur til Hveragerðis, en þar á heima frændi
minn Ríkarður Jónsson myndhöggvari. Alstaðar áttum við
ógleymanlegri gestrisni að fagna. Um 30 ættingjar í Reykja-
Gísli Jónsson, frumbúi Os-
land byggðarinnar í British
Columbia, andaðist í Prince
Rupert spítalanum 29. júlí
1962, 88 ára.
Hann var fæddur í Rangár-
vallasýslu 8. október 1873.
Foreldrar hans voru Jón
Ólafsson og Gerdís ólafsdótt-
ir. Um tvítugt flutti Gísli til
Vestmanneyja og stundaði
fiskveiðar. Þar kynntist hann
Jónínu Veigalín Guðmunds-
dóttur. Árið 1900 giftust þau
og fluttu svo til Kanada 1902,
með ungbarn og settust að í
Selkirk. Þar stundaði Gísli
heitinn smíðavinnu milli þess
sem hann vann í fiskihúsun-
um og við aðra vinnu er hon-
um bauðst, hann var vinnu-
garpur og vildi aldrei iðju-
laus vera, enda var fjölskyld-
an að stækka.
Eignuðust þau eina stúlku
og fjóra syni í Selkirk, misstu
dreng og stúlku á unga aldri.
Flutti svo með fjögur börn
til Osland árið 1918. Nú hafði
Gísli tækifæri á að gera það,
sem hann unni mest að vera á
sjónum og stunda fiskiveið-
ar. Fiskaði hann næstu 39 ár-
in eða þar til hann var nærri
83 ára gamall 1956. Árið 1947
misstu þau hjónin elzta son
sinn. Þórarinn Gíslason Jóns-
son drukknaði við bryggju
að Gimli, 4. nóvember 1947
— 45 ára gamall. Hann hafði
stundað fiskiveiðar á Winni-
pegvatni í mörg ár.
Eftir að Jónína dó 7. októ-
ber 1952 var Gísli til heim-
ilis hjá syni sínum og tengda
dóttur, Valdimar og Ástu í
Prince Rupert á veturnar en
flutti út í húsið sitt að Osland
strax og voraði.
Ein dóttir og tveir symr
syrgja föður sinn: Kristjana er
— Mrs. Herman Leeland í
Vancouver, B.C., Jón í Lang-
ley, B.C. og Valdimar í Prince
Rupert ennfremur fjögur
barnabörn og tíu barna-barna-
börn. Einn bróðir er enn á
lífi, Kristinn í Reykjavík.
Jarðarförin fór fram frá
Fergusons Funeral Chapel að
viðstöddum fjölda vina og
vandamanna. Pastor A. E.
Odland, St. Pauls Lutheran
Church jarðsöng. Hann var
lagður til hvíldar í Fairview
grafgreit við hlið konu sinnar.
Kaflar úr viðtali við
Guttorm skóld Guttormsson
Matthíasar, þegar hann segir:
Morgunblaðið 16. júní
Og nú er Guttormur kom-
inn í fylgd með Bergljótu
dóttur sinni til landsins í boði
Loftleiða og Þjóðræknisfé-
lagsins og mér hefur orðið að
ósk minni að hitta hann og
rabba við hann nokkra stund
og full ástæða eftir svo lang-
an og vafasaman formála að
taka til hendi og spinna þráð
þessara örstuttu, en hlýju
kynna.
„Ég er sveitamaður", sagði
hann og rétti mér höndina,
en þú ert borgarabarn, er það
ekki? Mér líður vel í sveit-
inni og þér í Reykjavík gæti
ég trúað og ég skil það, því
í engri borg hefði ég getað
unað nema Reykjavík. Hún er
einhver fegursta borg sem ég
hef séð, hrein og göfug og
góð eins og fólkið".
Svo tók hann þéttingsfast
hönd mína og ég fann, að
þessi orð voru mælt af
væmnislausri viðkvæmni og í
þeim lá eitthvað af því sem
ég hafði fundið í orðum séra
Munið að skrifa meginstöfum
manna vit og stórhug sannan.
Handtakið eins og undir-
skrift undir flekklausa yfir-
lýsingu. Þetta voru ekki inn-
antóm orð gamals manns,
ekki skjall, heldur álög.
byrjaðirðu
vík héldu okkur hjónunum
veizlu og gáfu okkur eintak af
linni stóru og skrautlegu út-
gáfu Passíusálmanna. Fjöldi
einstaklinga, sem ekki gefst
tími eða rúm til að nefna,
sýndu okkur allskonar vin-
semd og virðingu og munum
við ávalt geyma minningarnar
um þessar gleðistundir í
þakklátum huga.“
Þannig er frásögn Jóhanns
Becks og sennilega hafa allir
íslandsfararnir samskonar
ferðasögu að segja.
„En af hverju
að yrkja?“
„Af einskærri lotningu við
íslenzka ljóðlist. Hún er
bezta ljóðagerð sem til er, ef
ég dæmi af þeim kynnum sem
ég hef haft af heimsbók'
menntunum, og þau eru nú
orðin allnáin því ég hef jafn-
vel lesið bókmenntir eftir
eskimóaþjóðflokka. Ég held
því fram að Frakkar séu
fremri öðrum Kanadamönn-
um í skáldskap, þó enginn
þeirra hafi komizt fram úr
Stephani G. En eitt merkileg-
asta skáld Kanada var indí-
ánastúlka, Pauline Johnson
hét hún. Hún var dóttir enskr-
ar konu og indíánahöfðingja
í Ontario. Hún skrifaði á
ensku. Hún er frumlegasta
skáld Kanada. Hún orti mest
um indíána og líf þeirra, og
harðræðið sem þeir voru
beittir af hvítum mönnum.
Ég ætla ekki að snerta við
því að vitna í ljóð hennar, því
minnið er farið að bila. Ég
er orðinn 85 ára gamall. En
hitt man ég að segja ykkur
frá, að henni var boðið að
koma til hirðar Edwards kon-
ungs og lesa upp ljóð eftir
sig, og það gerði hún. Og
Kanadastjórn hefur gefið út
stamp eða frímerki, eins og
þið kallið það, með mynd af
henni. Aftur á móti er raun
að horfa upp á það, að Ox-
fordháskóli, sem nú hefur
gefið út úrval úr enskri ljóða-
gerð í Kanada, lætur undir
höfuð leggjast að birta eitt
einasta ljóð eftir hana. Menn-
ingin er ekki alltaf mest þar
sem titlarnir eru fínastir. En
þeir létu sig hafa það að
birta ljóð eftir alls konar leir-
skáld í þessari bók.“
* * *
„Ertu trúmaður, Guttorm-
ur?“
„Ég er skírður og fermdur
í lútersku kirkjunni, en svo
ég auðvitað kirkjuleys-
ingi.“
„Af hverju segirðu auðvit-
að?“
„Ég trúi ekki á biblíuna
sem guðsorð, að minnsta kosti
er ég sannfærður um að
Gamla testamentið er ekki
annað en þjóðsögur og skáld-
verk. En ég trúi á mannúðar-
kenningar Krists. Ég vil sem
allra minnst hætta mér út í
trúarbrögð, því þau enda
ávallt í einhverri flækju, sem
enginn getur greitt úr. Svo
er ég farinn að eldast og hef
ekki þá kappræðugleði sem
áður var. Við vitum ekki
hvenær við byrjum að eldast,
það getur orðið okkur að falli.
Ég þekki skáld, sem hafa eyði-
lagt mörg af ljóðum sínum
vegna þess þau fóru að breyta
þeim á gamals aldri. Það á að
segja okkur hvenær við erum
orðnir gamlir, við finnum
það ekki alltaf sjálfir."
* * *
„Hefur þér líkað vel að vera
bóndi, Guttormur.“
„Ágætlega, það er bezta
staða sem til er fyrir skáld.
Maður getur þá ort við verk
sín. Ég hef ort öll mín ljóð
við vinnuna úti við. Ég geymi
þau í huganum, þangað til ég
er orðinn ánægður með þau,
eða eins ánægður og ég get
orðið, en þá skrifa ég þau nið-
ur á blað og hreyfi ekki við
þeim nema kannski ég breyti
orði og orði á stöku stað. En
ég tel það ekki markvert, sem
ég hef ort.
Bóndinn getur ekki setið
með púða undir fótunum og
starblínt á naglahausa í
veggnum og nagað margar
pennastengur, meðan hann
bíður eftir innblæstri. Hann
verður að moka flór, sitja á
rakstrarvél, gefa skepnunum,
hugsa, yrkja. Mér er óhætt að
fullyrða að Stephan G. hafi
ort meira við vinnuna úti við
en margir halda. Dóttir hans
sagði mér einhvern tíma, að
hann hafi stundum komið
hlaupandi heim, hripað niður
á blað fáein orð eða setningu
sem hann vildi ekki gleyma,
og svo út aftur. Hann var mik-
ill starfsmaður og vann baki
brotnu, það er rétt. En við
skulum ekki gleyma því að
hann átti góða konu, já skör-
Framhald á bls. 7.