Lögberg-Heimskringla


Lögberg-Heimskringla - 01.10.1970, Qupperneq 5

Lögberg-Heimskringla - 01.10.1970, Qupperneq 5
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 1. OKTÖBER 1970 5 landnámsmanna í þriöja og fjórða lið. Þeir líafa nú látið öllum Manitobabúum sína fögru eyju í té, þar sem gestir geta skemmt sér og notið hennar í aldir fram. Það e r u Manitobabúar, sem með aðstoð Canadastjórn- ar, greiða fyrir þessi hlunn- indi, sem þeim hafa verið veitt. Þessir gestir munu hugsa til þess, þegar þeir skoða hinn þögla grafreit og önnur ummerki þessa g a m 1 a landnáms hvort drengilega hafi verið kom- ið fram við hina síðustu búendur, og hvað hafi orð- ið af þeim. Ég trúi ekki öðru en núverandi stjórn fylkisins athugi þetta mál, og bæti sæmilega við það verð, sem þeim er nú boð- ið fyrir eignir sínar. Ingibjörg Jónsson. Móses Egyptskur prins, sem gerðisi uppreislarmaður GÍSLI JÓNSSON ÞÝDDI IV Næst mætum við hinum egyptska prinsi í gervi sauða- hirðis í beltilöndunum út á takmörkum eyðimerkurinnar. Nýr þáttur í mentasögu hans var nú hafinn. Hann hafði lagt hinar rykugu skruddur skólans á hilluna, með hinum barnalegu frásögum um skuggasvipi hinna framliðnu í leitinni að Osiris. 1 stað þeirra hafði hann lært að lesa á bókfell himnanna á heið- ríkum nóttum með logarún- um lifandi stjarna. Hann var búinn að losa hugann við hinn heimskulega átrúnað á heilög dýr, svo sem Vatnahesta, Kýr og Hunda, og um leið farinn að leita nýs og tignarlegra Guðs. Og hann fann hann í eyðimörkinni, ríðandi í Sand- storminum. Hann heyrði rödd hans í þrumunum. Og þegar fyrstu geislar morgunsólar- arinn snertu blómrunna eyði- merkurinnar svo þeir líktust logandi eldi, þá mætti hann honum augliti til augliti í log- andi runnanum. Hann fann hinn nýja Guð sinn í eyðimörkinni, hinn ægi- lega Guð viltrar náttúrunnar, Arabiskan guð. Guð, sem stiklar á fjallatindunum, þeysir eins og stormbylur gegnum eyðimörkina og hvíl- ist í glitofnum litfögrum tjöld- um. Guð, sem vakir yfir fólki sínu, þegar það sefur, leiðir það í bardögum, slær óvinina miskunarlaust, s k i f t i r um stefnu eins og vindurinn, er fljótur að hefna fyrir hverja móðgun, og sér ekki í að segja ósatt, þegar honum býður svo við að horfa. Samt er hann guð, sem þolir ekkert órétt- læti, er örlátur við framandi fólk, blíður við föðurleysingj- ana og vorkunsamur við fá- tæka. I stuttu máli guð, sem hefir til að bera alla galla og dygðir arabisks Bedúína-höfð- ingja. Það er eins og Móses hefði litið í spegil og kannast þar við Guð í sinni eigin mynd. Jehovah, eins og Móses lýsir honum, er hvorki meira eða minna en mynd af hon- um sjálfum í yfirnáttúrlega stækkuðum hlutföllum. V Móses bjó svo árum skifti í eyðimörkinni. Honum líkaði hin kyrláta víðátta. Hún gaf hugsunum hans víðara og breiðara svið. Hinn leitandi andi hans nærðist í andrúms- lofti kyrlátrar náttúrunnar. Hann kvæntist dóttur efnaðs Bedúina höfðingja og settist að í rólegu bændalífi. En hugsunin um þrælaliðið í Egyptalandi gerði honum órótt í skapi. Hann talaði oft um þá við Bedúinana vini sína. Hann sagði þeim frá yfirstandandi niðurlægingu þeirra og glæsilegri fortíð. Bedúínarnir vorkendu þess- um óhamingjusömu frændum sínum, því þeir áttu líka ætt sína að rekja til sama forföð- urs — hins hugdjarfa upp- reistarhöfðingja Abrahams, sem brotið hafði sér braut í gegnum óbygðir og numið nýtt land fyrir sig og fylkið sitt í Kanaan. Smámsaman fór það að renna upp í huga Móses, að ef til vildi væri hægt að telja Júdana á að flýja Egyptaland og leita frelsis í eyðimörkinni. Og seinna meir gæti hann kannske leitt þá til baka inn í land feðra sinna í Kanaan. Og þar sem Móses sat yfir fénaði sínum í heiðalöndum Sínaí dreymdi hann stóra drauma um nýjan Guð og endurheimt föðurland fyrir þjóð sína. í millitíðinni dó hinn gamli Faraó, og nýr kóngur settist í hásæti Egypta. Þessar frétt- ir bárust Móses með karavan- lestunum, sem ferðuðust framhjá tjöldum hans á leið- inni frá Egyptalandi til Aust- urlanda. Nú var einmitt tími til að hefjast handa. Svo næst fréttum við, að hann er aftur kominn til Egyptalands, og er sestur að á meðal þrælanna, hvetjandi þá til að hefja uppreist. Hann sagði þeim að leggja frá sér verkfærin og hætta við að aka grjóti og baka tigulsteina fyr- ir harðstjórana. Móses, hinn egyptski prins og arabiski fjárhirðir, var nú orðinn að verkamanna for- ingja Gyðinganna. Hann var stofnandi að fyrsta Múrara félagi, sem sögur fara af. Þegar Móses fyrst fór þess á leit, að Faraó léti Júdaþræl- ana lausa gaf konungurinn honum í fyrstu engan gaum. Skömmu síðar sá hann sig samt um hönd. Þetta þræla- lið, sem hann bar lítil kensl á, var erfitt viðfangs, sokkið í óþverra og líkþrá. Fleiri en ein landplága hafði gengið yf- ir Egyptaland, sem hægt var að rekja beint til þessa marg- sýkta lýðs, sem hrúgað var saman í óþverra hverfum borganna. Og Móses lét ekki sitt eftir liggja, að benda á, að mörg eða flest vandræði Egypta stöfuðu beinlínis frá Gyðingunum. Svo þegar Júd- arnir að lokum fluttu úr land- inu undir leiðsögn Móses, varð Faraó reglulega feginn að losast við þá fyrir fult og alt. Þó að burtflutningur Gyð- inga yrði eðlilega að merkis atburði í sögu þeirra, þá var hann þó aðeins smáatburður í sögu Egypta, jafnvel svo smár, að hvergi hefir fundist eitt einasta merki um hann á minnisvörðum þeirra eða bókfelli. Þ e s s i undraverða saga, sem vér lesum í Gamla testamentinu, er blátt áfram ein þessi margýkta samsuða af sannleika, kraftaverkum og skáldskap, sem hægt er að finna í frumsögnum allra þjóða. Guð er ákaflega vika- liðugur náungi þegar svo við horfir. Hann er ávalt reiðu- búinn að gera kraftaverk fyr- ir þjóðholla sagnaritara. Gyðingarnir, s e m Móses leiddi út úr Egyptalandi, voru óheflaðir og grófir, en ötulir, stoltir og fullir af uppreistar- anda. Og Móses var snilling- urinn, sem bræddi þá saman í eina heild. Það tók hann býsna mörg ár — sagan segir fjörutíu. Áður en hann gæti gert úr þeim volduga þjóð, varð hann að setja þeim ný lög og blása þeim nýrri þjóð- arsál í brjóst. Og af því hann var fæddur til að vera for- ingi, sá hann og skildi, að besta aðferðin til að vekja þessar einföldu sálir var, að hrífa þá með mikilfengilegri athöfn úti í hrikalegri nátt- úrufegurð. Hann valdi Sínaí- fjallið í þessum tilgangi — fjallið sem teygir fimm risa- vaxna tinda upp úr skýunum, þar sem drynjandi aurskriður velta niður hlíðarnar og klettabeltin virðast bergmála þrumuhlátrana af skipunum guðanna. Þetta var viðeigandi ræðustóll til þess að tilkyrina frá nánara sambandi í milli himins og jarðar. Hér var það þá sem Móses flutti sín hálf-viltu og hálf- göfgu boðorð um mannlega hegðun, sem hafa leitt og af- vega leitt mannkynið niður til vorra daga. Þrátt fyrir harð- ýðgi og grimd þeirra með köflum, og alltíða barnalega ósamkvæmni, eru þau fyrstu tilraunir, sem sagan getur, til að v e k j a mannúðaranda í hjörtum mannanna. Skipun hans rim að heimta auga fyrir auga, var ekki frekari, en við var að búast eftir þeirra tíð- ar hugusunarhætti. En boðorð hans um að vera fátæklingum vinveittur ög framandi mönn- um gestrisinn og brjóstgóður er næstum meira en búast má við almennt meðal siðment- aðra manna nú á dögum. Það er enn í móð að líta niður á útlendinginn á meðal vor. Við erum enn ekki kómnir eins langt og Móses, sem lifði fyr- ir þrjú þúsund árum. Og gleymum heldur ekki, að það var Móses, sem fyrstur skip- aði að leggja niður manna- fórnir við guðsþjónustur — skipun, sem enn hefir verið að vettugi virt. Nú á síðustu áratugum hefur milljónum ungra og hraustra manna ver- ið fórnað á altari hins grimma Guðs — stríðsguðsins. VII Oss er sagt, að Móses hafi dáið áður en hann komst til fyrirheitna landsins. Verkið, sem hann byrjaði og vann að, lenti í höndum smærri manna. [Þetta hafa verið örlög allra heimsins mestu viðreisnar- manna. Áður en hann dó hafði honum auðnast að hreinsa veiklaðan kynstofn í vindum eyðimerkurinnar. Hann lofaði hinni gagnslausu eldri kyn- slóð að líða undir lok, og yngri og hraustari brautryðjendum að vaxa upp í þeirra stað. Hann leiddi inn á eyðimörk- ina ósjálfbjarga leifar af deyj- andi þjóðflokki. En út j^aðan ruddist sameinuð þjóð, sem enginn getur drepið. Lauslega þýtt efíir G. J. Vísur Seinasta vor voru 100 ár frá dauða Krisjáns Fjalla- skálds. Hann er nú flestum gleymdur. Auðnaðist honum þó að yrkja aðra af þeim tveimur vísum, sem ég tel að lengst muni lifa á vörum ís- lendinga. Geri ég ráð fyrir, að vísnavini renni grun í, hvaða vísur ég á hér við, hvort sem þeir eru mér sam- mála eða ekki. En ætli það hafi ekki verið á svipuðum árstíma og nú, sem hann kvað: Fölnar rós og bliknar blað á birkigreinum, húmar eins og haustar að, í hjartans leynum. En sem betur fer þarf ekki slíkt húm að blasa við allra augum. Það vissi hann, sem kvað: Margur sundur molar stinn mein, svo lund ei kvartar. Getur undir glaðri kinn grátið stundum hjarta. Nú eru tímar mikilla ferða- laga, og margir taka undir með Benedikt Erlingssyni, þar sem hann segir: Mín er kæti að kanna og sjá kletta og stræti fjalla, heims fágæti öðru á eins hef mætur varla. Tíminn. Aðeins ^ 100 00 ÍSLANDSFERÐ FRAM OG TIL BAKA FRÁ NEW YORK Lægstu fargjöld! Þotu þjónusta! Ný lág fargjöld 1970 til íslands fyrir alla — — unga, aldna, skólafólk. ferðahópa! fsland er líka fyrir alla. HiS fagra ísland minninganna; nútíðar ísland sem erfitt er aS ímynda sér; hiS hrífandi ísland, sem frændur og vinir hafa skýrt ykkur frá — og sem þið geiið sagt frá þegar heim kemur. Nýju fargjöldin frá New York-aðeins $100 fram og til baka með 15 mannahóp eða fl. Fyrir einstaklinga aðeins $120* fram og lil baka fyrir 29-45 daga á íslandi; aðeins $145* upp að 28 dögum aðeins $87*. Aðra leið fyrir slúdenta er stunda nám á íslandi í 8 mánuði eða lengur. Fleiri lág fargjöld er gegna þörfum ykkar. LÆGSTU FLUGFARGJÖLD TIL: ÍSLANDS, SVÍÞJÓÐAR, NOREGS, DANMERKUR, ENGLANDS, SKOTLANDS OG LUXEMBOURG. ICELANDIC AmuNfs Frekari upplýsingar hjá ferðaumboðsmanni þínum eða Ieelandic Air Lines.

x

Lögberg-Heimskringla

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögberg-Heimskringla
https://timarit.is/publication/160

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.