Lögberg-Heimskringla - 07.11.1974, Blaðsíða 4

4
LÖGBERCf-HEIMSKRINGLA, FIMMTUDAGINN 7. NÓVEMBER 1974
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA
Publishod every Thursday by
LÖGBERG-HEIMSKRINGLA PUBLISHING Co. LTD.
512-265 Portage Avenue, Winnipeg, Man. R3B 2B2
Editor Emeritus: Ingibjörg Jonseon
Editor: Caroline Gunnarseon
President, K. W. Johannson; Vice-President, Dr. L. Sigurdson;
Secretary-Treasurer, Emily Benjaminson; Adv’t Manager.
S. Aleck Thorarinson.
Subscriplion $10.00 per year — payable in advance
TELEPHONE 943-9931
“Second class mail registration number 1667”
Printed by: GARDAR PRINTING LIMITED
Komdu með plastið, engin vill pappírspening
Einu sinni vildi maður allt á sig leggja, meira segja
strita baki brotnu, til að eignast fáeina pappírsseðla með
mynd af krýndum kolli öðru megin og einhverju sem útgef-
endumir höfðu velþóknun á hinu megin. Til dæmis er mynd
af moldroki á sléttunum í Saskatchewan á gömlu seðlunum,
sem voru hundrað centa virði þegar þeir voru upp á sitt
besta. Þetta hefur víst verið með ráði gert þegar maður hugs
ar út í'það. Því á yngri árum þessa seðils þótti hann svodd-
an dýrmæti að það komst upp í vana fyrir mörgum að snúa
honum við einu sinni eða tvisvar og grandskoða hann á alla
kanta áður en þeir kvöddu hann í hinsta sinn, en moldrokið
aftan á honum kom svo ónotalega við taugamar, að mann
dauðlangaði til að biðja bankann um að geyma hann fyrir
sig og halda fast í hann, en til þess var víst ætlast, þó fáir
hefðu efni á að láta peninga liggja og hvíia sig í bankanum.
Nú eru þessir gömlu kunningjar famir að lýjast eins og
alllt annað sem þvælist mann frá manni árum saman, og bú-
ið að gefa út nýja seðla með drottningunni á sínum stað en
þinghúsinu í Ottawa og silfurtæru fljóti á baksíðunni.
En þá eru seðlarnir að fara úr móð, hvað fallegir sem
þeir eru. Ef maður gerist svo djarfur að ætla sér að borga
fyrir sápustykki með gjaldgengu skýrteini frá landsbanka
Kanada, er maður spurður því maður taki þetta ekki út í
reikninginn sinn, hvort maður sé búinn að týna plastspjald-
inu, sem maður eigi alltaf að bafa hanbært þegar maður
ætli að hafa viðskipti við verslunina. Svo er tekið við drottn-
ingunni og þinghúsinu með hangandi hendi og þau látin
detta ofan í skúffu, en sá næsti í röðinni réttir fram hart og
skínandi plastspjald. Því er stungið upp í opið ginið á ein-
hverju nýmóðins verkfæri sem skellur skoltunum yfir spjald
ið þegar slegið er á kollinn á því. Svo skrifar eigandinn und-
ir plast samninginn og tekur spjaldið aftur. Svona gengur
það ár eftir ár og aldrei lýist plastspjaldið.
En ef nokkur er enn á reiki í heiminum, sem vill hafa
gamla lagið á þessu, má hann helst ekki koma upp um sig,
því þá getur farið svo að hann fái fulltrúa í heimsókn, sem
reyni að koma honum til að ná sér í plastspjald svo hann
geti fengið að safna skuldum hjá húsbónda hans.
Þessi verslunaraðferð hefur gengið svo vel í Bandaríkj-
unum að nú herma skýrslur að um 400 milljónir plastspjalda
séu í umferð þar, og aðal gjaldeyri meginþorra manna.
Hvað kemur til- að stór fyrirtæki vilja heldur safna
skuldunautum en peningum. Nýlega var þessi tilhneyging
tekin til athugunar í blaðinu, Christian Science Monitor og
hún skýrð þannig að ef versJanimar festu sér ekki viðskipta
vini hlytu þeir að lenda hjá keppinautum þeirra, en ekkert
festi menn jafn seigum böndum við eina verslun og þessi
spjöld. Með plastspjald í vasanum sjá menn heldur ekki í
hvert cent, eins og þegar þeir telja fram seðlana einn af
öðrum þangað til pyngjan er orðin tóm.
Þetta verður að skiijast svo að verslunarfyrirtæki sjái
hagnað sinn í því að sem flestir versli upp á framtíðina. —
Þegar þau innheimta slculdimar, sem plastspiöldin safna á
bækur þeirra, hafa peningamir vasaskipti- Oftast hafa þeir
stutta viðstöðu áður en þeir flytja sig búferlum allir á sama
stað, láta ekkert af sér verða eftir til að lenda hjá öðrum.
Þeir eru svosem nógu gimilegir enn, dollararnir sem
menn afla sér í sveita síns andlitis, þó enginn þykist vilja
líta við þeim þegar þeir bjóða sig fram einn og einn í senn.
Það þykir bara hagkvæmara að senda frá sér smáspjöld til
að skelía á þá eymarmarki fyrirfram og hóa þeim svo öllum
á sinn stað þegar þar að kemur.
Nú er allt annar móður en áður var í þessum málum,
bankamir famir að ota að mönnum peningalánum eins og
algengri verslunarvöru, sóa meira að segja dollurum í lif-
andi blóm til að gera heimilislegt ixmi hjá sér, senda svo frá
sér notaleg bréf, sem bjóða mönnum að líta inn til sín og
ræða vandamál undir fjögur augu ef þeir þurfi á smáláni að
halda.
Þetta hefði nú þótt draumur í gamla daga, þegar mold-
rok var á sléttunum og allt lenti aftan á gömlu hundrað-
centa bankaseðlunum. CQ.
FÁEIN KVEÐJUORÐ
Á TÍMAMÖTUM í lífi mínu gekk ég hik-
andi á fund Sigurðar Nordals prófessors,
sem ég hafði þá aðeins einu sinni séð
álengdar, Lítið þekkti ég þá til hans annað
en það sem Davíð Stefánsson hafði sagt mér
frá honum. Ég man að hann sagði að margir
væru þeir erlendir menntamenn, sem virtu
Island mest fyrir það að þar væri Sigurður
Nordal. „í þeirra augum er islenzk menn-
ing og Nordal nær eitt og hið sama, hann er
samnefnarinn", sagði Davíð.
Ég leitaði á fund Nordals til þess að fá að
ræða við hann um nokkur vandkvæði sem
ég var kominn í með framhald á námi mínu
á styrjaldartímanum. Aldrei líður mér úr
minni þessi fyrsti fundur okkar. Nordal
hlustaði þolinmóður og athugandi á frásögn
mína. Síðan sagði hann mér sitt álit, talaði
um málið af áhuga eins og það væri honum
hugfólgið ÚFlausnarefni, og þá tók ég eftir
þvi, sem ég átti eftir að reyna svo oft síðar,
þegar mál var borið undir Sigurð Nordal,
að viðbrögð hans og tillögur voru einí, og
hann hefði þegar áður hugsað það og gert
sér grein fyrir því. Þó er mér hitt of^r í
huga, að hann kom svo máli sfhu.yið mig,
kornungannmann og honum ókumí'ugan, að
ég fór af fundi hans léttari í skapi og
öruggari I minni sök og mér fannst meiri
maður en áður.
Langt er nú liðið síðan þetta var. Nordal
varð kennari minn og vinur. Samfundirnir
urðu margir, en þó að vísu of fáir, það
finnur maður þegar öll sund eru lokuð. AHa
tíð fann ég umhyggju hans fyrir mér og
vissi að hann fylgdist með ferli mínum. Veit
ég vel að sömu sögu munu margir aðrir
nemendur hans segja. Og hvert sinn sem
leiðir okkar lágu saman, reyndi ég hið sama
og á hinum fyrsta fundi. Frá Sigurði Nordal
fór maður fróðari, hressari, ríkari en áður.
Brunnur þekkingar, mannvits og næsta
ótrúlegrar yfirsýnar, það var Sigurður Nor-
dal, og sannarlega „the grand old man“
islenzkra fræða í bezta og víðfeðmasta
skilningi.
Nú svalar þessi brunnur ekki lengur. Og
þó. Fágætur persónuleiki og vinur er að
vísu horfinn, en éftir stendur ævistarf
Sigurðar Nordals sem gjöf hans til ókom-
irina tíma. Og minning hans lifir dýrmæt í
hugum okkar margra, sem megum því
happí hrósa að hafa átt með honum samleið.
Hvorki vileg né get, nú að leiðarlokum.látið
undir höfuð leggjast að bera fram persónu-
lega þakkarkveðju og láta í ljós djúpa virð-
ingu fýru'’ æviftarfi svo mikilfenglegu að
við fátt verður jáfnað í sögu þjóðar vorrar.
Kristán Eldjárn
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 27. SEPTEMBER 1974

Það er mikil blessun að
hún Kolfreyja mín er létt á
fóðrunum. Eg ætti fullt í
fangi með að hafa ofan í okk
ur báðar, eins og ég er lystug
á góðan mat, og allt er að
verða dýrt í búðunum. En
Kolfreyja er svo ólík öðrum
tröllum að hún kemst í op-
inn dauðainn ef moli af nest-
inu mínu hrekkur óvart ofan
í hana. Allt stendur í henni
og svo þarf að fá sérfræðing
til að losa um iþetta og hrista
það úr henni.
Einn þessarra náunga hristi
kollinn yfir henni svo ég
varð hálf smeyk um að Kol-
freyja biði heilsutjón af vær
imgunni, sem snjóaði ofan í
hana úr hárinu á honum. —
Svo var hann svo óforskamm
aður að segja mér að Kol-
freyja ætti að vera grafin og
gleymd fyrir löngu, þetta
væri eldgamalt hró frá ár-
inu 1948 og mér væri nær að
fá mér aðra í hennar stað,
það mundi ekki kosta meira
en eina fimm hundruð doll-
ara.
Eg bað hann vel að lifa
það stutta, sem hann ætti eft
ir, því mér sýndist hann vera
kominn nokkuð yfir 26-ára
aldurinn. v
„Það er nú allt annað jneð
mig,” sagði hann. „Það hafa
ekki orðið neinar umbætur á
fólki síðan ég kom til sög-
unnar og enginn hefur meira
vit á ritvélum en ég.”
Eg þagði við þessari at-
hugasemd, því mér leiddist
að benda manninum á speg-
ilinn, en hann var bæði sköll
óttvu- og skegglaus og hefði
sannarlega ekki þolað saman
burð við nýju strákana ,sem
nú eru í móð- Eg fór öðru
vísi að honum,
„Jæja,” sagði ég, „reyndu
þá að fixt Kolfreyju fyrir
mig ef þú ert svona smart.
Allir geta selt þennan nýmóð
ins hégóma, sem þið eruð
með á markaðnum, en ég
verð víst að fá mér einhvem
sem hefur enn meira vit en
þú á því sem er gamalt og
gott eins og Kolfreyja mín.”
Þetta duigði til þess að
hann kraup aftur fyrir fram
an Kolfreyjuog kom henni í
gang. Næsta dag kom til mín
óboðinn strákur, sem reyndi
að koma að „replacement”
fyrir Kolfreyju, en ég sagðist
ekki vilja sjá þetta fimm-
hundruð dollara no good
thing, sem væri fullt af alls-
koriar innyflum, sem mundu
bila á hverjum degi. Svo fór
um við Kolfreyja á harða
sprett þapgað til hann fór og
lét okkur í friði. C.Q.