Lögberg-Heimskringla - 11.04.1980, Blaðsíða 5

Lögberg-Heimskringla, föstudagur 11 apríl, 1980
5
JÓN BISKUP
OG DANSINN
Ljoöiö er xuuu pess rnenning
arxomis sem Isiendingar
naxa aönynst írá upiiafi
vega. ivleoai ísienskra land-
nainsmanna voru oíá skaid
eöa versasmiöir. Er þaö al-
kunnugt aö íyrstu aidir Is-
landssogunnar voru ijoð með
ai þess varmngs sern rluttur
var ut tii neysiu i konungs-
garöi. I'ynr ljoöin fengust
skip, goð Kræöi og iornunn-
ar vonduö vopn.
Þaö segir sina sögu um
forna groaku kveöskapar-
iþróttarínnar að lornrit geta
þess ao eut sinn skyidi kveöa
svo iangt nxokvæöi um Dana
konung ao ein visa yröi á
hvert isienskt nef. Ekki er
nema em visa varðveitt af
þessu ijuöi, svo aö toiuvert
neiur giatast ef trúa skal
hemhidum.
Ljooageröina fluttu íslend
ingar meö ser hmgaö vestur
og varö nun par mikii að um-
fangi- Vestui’iSienskar ljóöa-
bæaur er mikiu fieirí en tölu
verði á komið. Og til skamms
tíma var sjaiariast svo eint
til manniundar okkar á með
al aö ekki væru þar íiutt
irumort ijoð eöa þá að
minnsta kosti farið með ljóð
annarra ef sniiidina skorti.
Hér er ekki tóm til að skil
greina isienska ijoöagerð að
neinu ráöi. Fullvist er þó að
skemmtanagddi hennar á
mannamotum þjoðarinnar
og samkomum má rekja aft-
ur til miðaida.
1 einum elstu rímum ís-
lenskum sem varðveist hafa,
Sörlarimum, kveður skáldið
svo: — „Gapa þeir upp og
gumsa hratt / og geyma
varla sín / höldar dansa
harla snart / ef heyrist vís-
an min.” Rimurnar eru lík-
lega frá fyrsta þriðjungi
fjórtándu aldar. Ekki eru þar
skáidieg tilprif, en vísa sú
sem tiigreind var er merki-
leg vegna þess að hún leiðir
grun okkar að því að rímur
hafi eitt sinn veríð sungnar
fyrir dansi.
Ljóðasöngur og dans leiðir
hugann að heldur einfeldn-
ingslegri en engu að síður
töluvert útbreiddri túlkun á
tjáningarformi ljóða yfirleitt
og gagniegt að hafa dansvís-
una úr Sörlarimum í huga í
því sambandi. Skilgreining
þessi er einfaldlega sú að
dýpstu rætur ljóðsins eigi
sér þríþætta tjáningarþörf. 1
fyrsta lagi sé það sjálft efn-
ið sem fellt er í orð. I öðru
lagi nái ræturnar inn á lönd
hljómlistar eða söngs og sé
markaður bás af hrynjandi-
í þriðja lagi geymi undirdjúp
sálarnfsins dansfýsi sem
hljóti aðhald af bragliðum
Ijóðiínanna, hliðstæðum dans
sporanna.
Efni, söngur, dans eru þá
frumþættir ljóðanna. Þessir
þættir eru greinilegir í Sörla
rimum og hvenær og hvar
sem fólk sönglar texta á
dansgóifum, tjáir það frum-
þætti ljóðformsins samtimis.
Akmtareand
a slopmer in Iceíand?
PutYins think tliat is
amightygood deaL
Now you can take advantage of our $20* a day stopover tours
of Iceland while you’re taking advantage of öur low APEX fare
from New York, Chicago, or Baltimore/Washington to Great
Britain or Scandinavia. And $20* is a small price to pay to visit one
of the most intéresting countries in the world.
Iceland is a land of volcanoes, Viking museums, glaciers,
geysers, cóncérts, art shows, duty-free shópping and hot-spring
pools. And it’s afl ýours for 1 to 3 days for just $20* a day.
That price includes room with bath/shower at the first class
Hotel Loftleidir, transfers between Hotel and airport, a sightseeing
trip and two meals daily.
So on your next trip to Norway, Sweden, Denmark or Great
Britain, why not stop over in Jceland for a few days? Puffins
highly recommend that you do so. And Puffins are riever wrong.
For further information see your travel agent or contact
Icelandair, P. 0. Box 105, West Hempstead, NY11552. Phone
212-757-8585 (New York City only) or call 800-555-1212 for
the toll-free number in your area. • pnces in effe« o«. í thru
April 30, 1980 and subject to change.
Þessi þriþætta tjáning er þá
greinileg. — Hins vegar er
hvorki unnt að leiða hana
beinlinis sjónum eða þá
skoða hana eyrum þegar
stærri skáldin flytja bók-
menntalega sinnuðu föiki
valda þætti úr kvæðum sin-
um. Sálkönnuöir væru þo
visir til að benda á að við
þess háttar tækifæri hljómi
sætlegir tonar við reglubund
in spor i djúpum tilímninga-
lifsins. — Svo háleit verður
menningin að við hvorki sjá-
um né heyrum, heldur skynj
um aðeins samræmi þátt-
anna þriggja sem vikið var
að.
Engu er líkara en að höml
ur þær sem menningin setur
bæði söng og dansi gefi sig
annað veifið og þá bruna
þeir. sem annars hefðu hlvtt
á ljóðalestur, út á dansgólf-
ið og syngja við raust.
Svona herma sagnir að á
fyrsta fjórðungi 12. aldar
hafi Jón biskup ögmundar-
son, sá er fyrstur sat á bisk-
upstóli á Hólum í Hjaltadal,
bannað að blautlega kvæði
og regileg væru kveðin við
dans. Bann þetta hafði þau
tímabundnu áhrif að dans-
kvæði voru annaðitvort ekki
ort eða glötuðust-
Þrátt fyrir öll boð og bönn
sýnir vísukornið úr Sörlarím
um að snemma á 14. öld hafa
Islendingar verið orðnir það
gleymnir á menningarboðun
Jóns biskups að dansinn dun
aði þegar visan var sungin.
Tveir af frumþáttum ljóðs-
ins sem annars áttu hvorki
að sjást né heyrast hafa þá
brotið af sér allar hömlur
rétt eins og lækir í vorleys-
ingum.
Fjarri fer því að Lögbergi
Heimskringlu beri að skera
upp herör gegn söng og
dansi. Engu að síður dylst
það engum sem um áratugi
hafa fylgst með skemmtana-
formi Islendingafélaganna
hér vestra að þar má greina
breytingar sem eru hliðstæð-
ar þeim dæmum frá fyrri öld
um, sem nú voru nefnd. Sam
kcmur hinna ýmsu deilda
þjóðræknisfélagsins voru
löngum með því sniði að
skáld fluttu þar ljóð fyrir á-
heyrendahópum sem hvorki
sungu né dönsuðu. Yfir þeim
‘mannfundum var ósvikinn al
vörublær og kirkjulegur
andi, enda voru þeir oftast
haldnir í húsakynnum kirkn-
anna.
Jón biskup ögmundarson
hefði látið sér slíkar samkom
ur vel líka því að þær voru
mjög í hans anda. En hér
fór sem forðum. Ljóð án
söngs og dans skipar nú ekki
þann sama virðingarsess og
áður. Dæminu hefur verið
snúið við. Nú svifa Vestur-
Islendingar syngjandi í dans
inn. I djúpum sálarlífsins
kann að bærast lítið ljóð,
sem þá er án efnis eða orða.
H.B.
Canadian-Icelandic Collaboration
In the last week of March, four Canadian scientists
visited Iceland to confer with their Icelandic
colleagues on existing government policies on the
utilization of energy. The visitors gave lectures on
recent Canadian and American approaches to the
energy problem. The principal theme of the lectures
was the new technology of the production of hydrogen,
the very substance which, in the near future, may
replace some of the more conventional types of fuel.
Six people from the Icelandic Red Cross in Thailand
In December last year five Icelandic nurses and one
medical doctor went to Thailand to assist some of the
130,000 Cambodians who have sought refuge there.
The Icelanders, who represent the Red Cross, are
stationed at one of the health centres set up in
Thailand by the International Red Cross. In
collaboration with people from many other countries
they give medical assistance to the refugees and
supervise the distribution of food.
For a while the Red Cross centre was in the middle
of a battlefield. Vicious fighting made its operations
exceedingly difficult. As far as is known, casualties
were fewer than one could have expected.
New Icelandic Currency:
In accordance with a
special Act of Althing the
value of the Icelandic krona
will be increased hun-
dredfold January 1, 1981.
Accordingly, one hundred
kronur will then become the
equivalent of one krona.
Aurar, now out of cir-
culation, will be rein-
troduced with one eyrir
becoming the equivalent of
one krona. New mint and
paper currency will be
issued. The old currency
will be gradually eased out'
of circulation, but remain as
legal tender until July 1,
after which date it will have
to be exchanged at the
Central Bank of Iceland.