Alþýðublaðið - 12.10.1960, Qupperneq 4

EENS og við aliir vitum,
hafa -'ifvo onunarmálin veri'ð á
dagskrá-fevers allsherjarþings
Same)nuðu þjóðanna síðan
1946. Þetta mál hefur verið
rætf hér í öllum veðrabrigð-
um fcild-i stríðsins, mánuðurr.
saman ár eítir árt og óteij-
andi ályktanir verið samþykk’-.
ar; en ailar vonir friðhollra
. -þjóða tih’ árangur af iþessum
álykt'nnum hafa ihrapálega
, brugðújt, allar tilraunir venð
til ein.'ífcs. Vígoúnaðarkeppn-
in hefur stöðugt færst í auk-
. ana, unz nú er svo komið, að
vopnafjKkœelðisla og vígbún-
aður hefur náð því hámarki,
að sakiausum alrnenn.u.gi hlýt
ur að virðast, setn lengi-a verði
ttepasf kom'.zt
" Hiu miklu stórvetch geta nú
orið fíjörbreytt með einni
sprengju hverju af iþéttbyggð-
ustu ::væðum, hvar sem er um
treim,.— enginn staður átmett
inum uer framar úr 'jskollfæri
oldfiau,' • og kjarnorku-
«prengj a.
Pi'm- um það 'bil einu 'ári,
lO. sepf, 1959, þegar þessi af-
vopnunarnefnd. skipuð íulltru
um afira ríkja hinna Samein-
uðu þjóöa, síðast kom saman
undir -úSar ágætu, reyndu
i.'riðsögn herra forseti, jþá héld
um yiS að loks hefði gerst
. heiHaifkur viðburður í sögu
-Samemuðu þjóðanna. Okkur
tilky-nnt, aS utanríkis-
;; -cáðherra r Frakklands, Eng-
f ands,, ;i3andaríkjanna og Sov-
ét-ÍRússlands hefðu orðið sam-
. «aála um að koma upp nefnd
.. Uu ríkýa til iþess að hefja ítar-
. tegar VLÖræður og samninga
■. um afvopnunarmálin, og við
. >ger6am>:| þá svo djarfir, að
. vona 'að nu yrði loks gerð öfí-
v ug ofT endanleg tilraun í |jess
. um éfnum,
Þá var áætlað að þessi-ríkja
; n.efnd sbyldi koma saman í
Genf jinerama á árinu 1960,
og gaíXÖ til kynna að skýrsla
hennar -yrði væntanlega tögð
- Æyrir |>essa afvopnunarneínd
‘ áður en allsherjarþing kæmi
saman i september 1960. Þetta
, var Von okkar ahra,
. Eftxr fund okkar 10. sept-
ember 1960, s'jyrktust vonir
. okkar er:n á ný við meoferð
afvoprmnarmálsins á allsherj
anþingi, og við rás viðhurða 1
heimsmálum í sambandi við
; þau, í fcinni almennu poíí-
tísku-xrmræðu á þinginu gerðu
utanrílúsráðherrar Bandaríkj-
t anna, Bretlands og Frakk-
• lands í stórum dráttum grein
■ fyrir iillögum sínum og til-
y hoðum um afvopnun stig af
,- fitigi,. jafnhliða nauðsynlegu
; efH-rliti,
■ Eanfremur flutti Krústjov
fbrsætiffráðherra Ráðstjómar-
c-íkjanna mjög mikilvæga og
víðtæka ræðu, þar sem hann
“♦agðl 'íil almenna og algera af-
vopnun, sem framkvæmd yrði
á fjórurn árum. Þessi yfirlýs-
ing hefði getað valdið tíma-
mótum, -Svo stóriæk hugnxynd
varð enn miki'lvægari vegna
þ"") að á eftir fór heimsókn
>forsætisráðherra Ráðsfjérnar-
anna til forseta Barxda-
ríkjanna —• og, að því er þá
virtist,- ávaxtaríkur og vin-
samlegur skoðana-samanburð
ur, og óskir um áframhald-
andi samband, og sérstaklega
var gert ráð fyrir, að Eisen-
hower fox-seti endurgyldi
heimsóknina með ferð til
Ráðstjórnarríkjanxxa
Sameiginleg tilkynning
beggja aðila eftir heimsókn
sovét-rússneska forsætisráð-
herrans í Washington hlaut
að vekja mikla bjartsýni í hug
um manna. — Þar segir svo
um viðr.æður forsetans og for
sætisróðherrans: — „Það er
•vonað, að viðtöl þeirra um
skoðanir sínar muni stuðla að
auknum skilningi á ástæðum
og aðstöðu hvors þeirra, og
þannig búa I haginn fyri'r rétt
látan og varanlegan frið ‘. —
Þetta gerðisi) fyrir tæpu ári.
Þá ífeeindist viðleitni forseta
Bandaríkjanna og foi'sætisráð-
herra Ráðstjórnarríkjanna að
illu veðrabrigða, sem orðið
hafa í ástandi heimsmálanna.
Liðinn tími er liðinn, og sagan
mun dæma. Ef her yrði rætt,
hvert hinna miklu stórvelda
ætti sök a versnandi horfum í
alþjóðamálum, þá mundi þao
aðeins ýfa og auka bifurle;k-
ann, eitre á ný andrúmsloftio,
gera hverri' viturlegri tilraun
og einlægri í aívopnunarátt
enn örðugra fyrir, Slíkar um-
x-æðui' hér myndu aðeins valda
auknum vandræðum og tor-
tx-yggni. jafnvel verða orsök
til pólitískra refja og þving-
ana, o.g því bersýnilega engum
góðum tilgangi ge!(a þjónað.
Sú spurning, sem í dag
liggur fyrir afvopnunai'nefnd-
inni', er aðeins sú: í hvaða átt
skal nú halda? Eftir mánuð
lxefst fimmtánda allsherjai’-
þing ISameinuðu þjóðanna. —
Þar koma saman utanríkis-
ráðherrar og aðrir leiðtogar
úr öllum heiminum. Hvaða
virðist , skiija stórveldin og
standa ■ fyrir sáttum og sam-
lyndi milh þjóða heimsins. —
Með því nú að fremsta skylda
næsta ahsbei'jarpings vei’ður
að t»ka þet.ta mál þegar í
stað til ræ’.v’Iog'. ar mtðierð-
ar, og með þvi að aU’sherjar-
þingi ewuriraaitr stenáur í
því efni be'.ur að vígi, vegna
fulltrúafjölda frá öllum lönd-
um og meiri tíma til starfa, þá
hlýtur þessi fundur afvopnun
arnefndar fyrst og fremst að
ræða; hverri meðlerð rnálið
skuli sætfe. Það verður að vísa
málinu til allsherjarþings ti'
endanlegra aðgerða. Þessi
málsmeðferð verður að nægja
á þessum fundi. Aliar sendi-
nefndir munu eiga þess nægan
kost að láta í Ijós skoðahir
sínar á allsherjarþinginu, gera
igréin fydir ti741ög[um sí.nund,
og hugmyndum um, hvermg
takast megi að þokast nokkuð
á leið að því marki, sem nú
Ræða Thor Thors um:
fíutt í afvopnunarnefnd SÞ
gagnkvæmum skilningi og
vinsamlegri samvinnu, og all-
ur heimurinn fagnaði.
Krústov forsætisráðherra
sagði Blaðamannafélaginu í
Washington 16. septlember
1959, að loftvogin spáði „góð-
vi'ðri‘;, — en því miður, það
er ekki veðrið eitt, sem tekur
ólyrirsjáanlegum breytingum,
heldur líka rás viðburðanna í
stjórnmálum heimsins, tilfinn
ingar og athæfi þeirra manna,
sme þeim ráða_ Við fi'nnum
nú allir sárt tHl þeirra atburða
— sem á eftir fóra. — Tíu-
þjóða afvopnunarnefndin
kom saman í Genf 15. márz
1960, og gaf þar upp' andann
27. júní. Fundur æðstu heims
leiðtoga, sem hefjast átti í
París 16 maí 1960, fæddist
andvana. Þeir voru allir sam-
ankomnir í Barís — en án
þess að neinn fundur væri'
haldinn. Hin mikla ráðstefna,
sem heimurinn halði beðið fyr
ir, hrundi niður og varð að
engu. „Tindurinn“ varð að
hyldýpi, að ósigri' og vonbrigð
um.
Loftvog heinvsviðburðanna
spáir því ekki lengur ,,góð-
viðri“. Þvert á mótti — hita-
stig „kalda stríðs:ns“ er nú
svo lágt. að hroll setur að
gjörvöllu mannkyni. Það er
ekki hægt að halda kyrru fyr-
ir í gaddi' — hreyfingar er
þörf og athafnar Spurningin
er: í hvaða átt skal hreyfast?
•Hvaða athöfn verður næst?
Það er ekki hlutverk þessa
fundar að meta otvnrkir hinna
vandamái munu verða efst í
hugum þeirra? Við vitum all-
ir, að það verður afvopnunar
máílið. Svo hefor reynst á
hverju allsher j arþi'ngi síðan
1946, að afvopnuiiarmalið hef
ur ver'ð rætjt í tveim umferð
um: fyrst við hina almennu
pólitísku umræðu, þegar leið-
togar allra þjóða liafa rætt
þetta mesta vandarnái heims-
ins, í skemm--a eða lengra
máli, og nauðsyn aðkallandi
aðgerða — og sxðan hefur xnál
ið komið fyrir stjórnrnála-
nefndina, sem hefur r'ætt það
vikum saman, útj í æsar og frá
öllum hliðum. Nærri allar
sendinefndir hafa tekið þátt í
meðferð másms í stjórn-
málanefndinni, og reynt að
benda á leiðir með tilliti til
væntanlegra samninga milli
stórveldanna. Síðan hafa til-
lögur nefndarinnar komið tiil
umræðu og samþykktar á alls-
herjarfundum þingsins.
Við vitum nú, að næsta
alsherjarþing mun, ef til vill
flestum þingum fremur, —
hljóta að verja mestu af tíma
-sínum til að ræða afvopnun-
armálið. Vera má að horfur
á jákvæðum ni'ðurstöðum séu
nú í bili ekkí miklar, eða jafn
vel algerlega örvænt um að
nokkuð vinnist á. En þó verð-
ur að reyna af öllu megni að
hjálpa allsherjarþinginu tii
að lyfta öllu 'málir.u upp úr
núverandi öngþveiti og óefni.
Allshei'jarþi'ngið Verður að
sá ráð til þess ai byggja brú
yfir þá hyldýpisgiá 'sem nú
skiptir mestu — mi'nnkandi
vígbúnaði.
Okkur er öUum full-ljóst,
hver er hinn mikli meginn
farartfelmi á leiðinni að þessu
marki, ef grafist er fyrir
innstu rætur: hann er fólgirin
í djúpstæðrj innbyrðis tor-
tryggni stórveldanna. Og það
er ljóst, að án einhvers gagn-
kvæms trausíþ geta engarfram
farir orðið í sambúð þjóðanna,
né neinar aðgerðir tiil að
draga úr vígbúnaði, aldrei
neitt öryggi, aldrei' nein
lausn frá ótta. fyrir mannkyn
ið um heim allan. Saga af-
vopnunarmálsins öll pessi
fimmtán ár af ævi Samein-
uðu þjóðanna hefur annars
verið »aga um endalaus ræðu-
höld, um fundi og nýjar til-
lögur og nýja fundarstaði, og
hi'ns vegar saga stöðugt nýi-ra
og djöfuilegri og meir gereyð-
anðj sprengja, framleiddra í
fleiri löndum en áður, sagan
um nýjar eldflaugar. ný tíurni-
urskeyti, hærra og óskamm-
feilnara loltvopnaglamur.
Við megum ekki gleyma
því. að eios og nú stendur &
í heiminum hlýtur afvopnun
að merkja mei'r en aðeins
minnkun vígbúnaðar, og loks
algert afnám !hans. Afvopnun
er, nú á tímum, enn þá miklp
mikilvægara mál. Hún er fólg
in í fráhvarfi frá því ástandi,
sem nú ríkir í heiminum, og
betri sambúð milli stórveida
heimsins. Hjá leiðtogum
heimsins er hún fólgin í því,
að vani/i-austið víki fyrir gagn
kvæmu og alþjóðiegu trausti.
Ef allt á að haldast til
lengdar í hreyfingarleysi
klakabandanna, vegna von-
lausrar tortryggni milli leið-
toga heimsins, þá getur svo
farið, að þeir íái sjálfir að
kenna á afleiðingum sinnar
eigin óhagganlegu festu; það
kann svo að fara, að þjóðirnar
byrji að vantheysta þeim, líka
þeirra eigin þjóðir. Eins og nú
er komið, þegar hver þjoð á
yfir höfði sér árásir eldflauga
og gjöreyðingu af völdum
kjarnorkuvopna, er afvopnun-
armálið jafn miki'Ivægt
minni litlu þjóð og það er
Frakklandi, Bretlandi eða
hverju sem er af Afríkulönd-
um. Klær djöfulsins ná auð-
veldlega til okkar allra, úr
hvaða átt sem þær seilast. —
Þess vegna ættum við alb'r.
einum huga, með sömu ákeið
og einlægni', að kveða niður
vopn. hins illa.
Á þessum fundi eigurn við
ekki annars kost en að end-
urljaka enn einu sinni frómar
óskir og vonir um nýjar til-
raunir ti'l viturlegra og alvar-
legra samninga. Allsherjar-
þingið ætti að taka til rækilegr
ar íhugunar hvort ekki væri
rétt að skipa í þessu skyni
litjla, starfhæfa nefnd, þar
sem meðai annars væru fuli-
trúar frá löndum eins og til
dæmi's Mexico, Indlandi, Sví-
þjóð og eins Afríkurikis, til
þess að hugleiða málin og
leggja á ráðin um sáttvænleg-
ar ráðstafanir. Gleymum ekki
— að í ógnum og dýrslegum
hamförum nútíma styrjaldar
munu ekki verða nein landa-
mæri, og engin greinarmunur
á stórveldum og smáþjóðum.
Allt mannkyn myndi verða
jafn gersamlega óvarið, eins
og aUtl sem er innanstokks í
brennandi timburhúsi, log-
andi frá grunn; til mænis. —
Engrj 'björgun yrði við kom-
ið. Svo ég taki aðra líkingu
— við yrðum öll í sama
sökkvandi skipi.
Það má ekki lengur dragast
að he. jast aðgerða til að verja
mannkynið ögrandi, eða jafn-
Framhald á 10. síðn.
„Klær djöfulsins ná jafn-
auðveldlega til okkar allra
úr hvaða áti, sem jbær
seilast"
ia. ‘okt. 1960 — Alþýðublaðið