Alþýðublaðið - 12.11.1960, Side 4

ÉG FURÐA mig ekki rnikið
á því, að Alþýðubandalagið
hafi skipt um skoðun á því.
hversu á landhelgisrnálinu
skuli haldið, Þá er landgrunns
Jögin. voru sett á sínum tíma.
var það áreiðanlega einlægur
vilji allra stjórnmálaflokka á
Alþingi að reyna að halda
þannig á landhelgismálinu. að
við fengjum út úr því sem
allra mesta útfærslu, sem
allra mesta vernd fyrir okkar
fiskimið og gera það með
jreim hætti, að við kæmumst
sem vandaminnst út af því við
aðrar þjóðir En Atlantshaís-
"bandalagið var ekki til í þá
daga. Það kann vel að vera, að
eftir að það bandalag var til.
þá sé það e. t. v. nokkuð rík-
jara i huga Finnboga R. Valdi-
marssonar að halda þannig á
dandhelgismálinu, að sem
mestir árektsrar fáizt út úr því
við þessar fcandalagsþjóðir
okkar. Hugsunin um j;nð að
vinna málinu sem mest gagn
án þess að skapa þjóðir.ni of
inikla erfiSleika virðist eftir
tilkomu Atlantshafsbandalags
ins orðið að víkja í huga þeiira
Alþýðubandalagsmanna fyrir-
áhuganum á illdeilum og á-
rekstrum.
Eu á afstöðu Hermanns Jón-
assonar furða ég mig mjög'. —-
Þegar hann sjálfur styður rík-
isstjómina, þegar hann sjáifur
á sæti í ríkisstjórn, telur hann
sjálfsagt að undirbúa og vinna
að þessu máli með viðræðum
við aðrar þjóðir Hann teiur
sjálfsagt að gera öðrum þjóð-
um tilboð um lausn á málinu
til þess að íslendingar fái sem
mest út úr þvi á sem hagkvæm
astan hátt. Þegar hann er korn
inn í stjórnarandstöðu, þá eru:
þáð höfuðglæpir, þá er það
reginhneyksli í íslenzkri
stjprnmálasögu, að rfkisstjórn
skuli leyfa sér að reyna að
gera það sama, sem hann sjálf
ur gerði meðan -hann var á-
■býrgur stjórnarformaour. -r-
Hermann Jónasson tíndi hér
fram ýmis rök fyrir .því, að
við, rnættum ekki undir nein-
um kringumstæðum leysa mál
ið með. samkomulagi með þær
þjóðir. sem hér hafa hags-
muna að g-SBta, sérstaklega
ekki við Breta,
E:tt af því. sem hann minnt
ist á, var að, ef við semdum
einu sinni, þá j-rði talið, að
við gætum aldrei fært út síð-
ar án þess að semja. Það, sem
ríkisstjórnin er að gera nú,
með viðræðtmum við Breta,
er nákvæmlega það sama sem-
þ;essi sami þingmaður var að
gera 1958. Er það svo. að Hei -
mann haf; gengið tii viðræðn-
■anna við bandalagsþjóðir okk-
ar 1958, hafi gert þeim okkar
tilboð um lausn á máfcnu með
það í huga, að ef samkomuiag
yrði á grundvelli þeirrar lausn
ar, þá værum við búnir að
binda okkur svo, að við gætum
aldrei hreyft okkur meir? Og
ef þetta hefur ekki áit við
1958, þegar Hermann var í
v'ðræðunum við Breta oa okk
ar bandamenn. hvers vegna á
það við nú? Hvers vegna er
Síðari úrdráttur úr ræðu Guðmundar í. Guðmundssonar
meiri hætta á'því 1980 heldur
en var 1958, þegar þessi þing-
maður átti sjálfur aðild að rík-
isstjórn? Hann sagði líka, að
ef við gæfum Bretum s'væðis-
og tímabundinn rétt á seinni
6 mílunum nú, er eins víst,
að þeir, að þeim tíma liðnum
'finr# upp nýjar leiðir í lok
tímans, til að neita að þola
12 mílurnar, undanhald und-
an ofureflinu bjóði meirá of-
beldi heim. Ég spyr: Hvers
vegna á þetta við 1960 en ekkj
1958? Var ekki alveg sama
hættan til staðar 1958, þegar
hann sjálfur átti þátt í þéss-
um viðræðum? Hvers vegna
óttast hann þetta svo mjög nú_
en gerði það ekki þá?
Ein af veigamestu röksemd-
um Hermanns að hans eigin
dómi var að það væri óþarfi að
burðir sýndu, að Bretar væru
að færa sig upp á skaptið í
landhelgismálinu, enda væri
senn þriggja mánaða frestur
sá, sem brezkir togaraeigend-
ur hefðu boðað, að þeir mundu
banua togurum sínum að veiða
innan 12 mílna fiskveiðilög-
sögu við íslands útrunninn.
Óskaði hann því að ríkisstjórn
in gaefi skýrslu um viðhorf
hennar í-1 málsins og hvaða
mótaðgerðum gegn Bretum
hún hyggðist beita umfram
venjuleg mótmæli. Hermann
sem sagði okkur hér í gær. að
það væri óþarfi að ræða þetta
mál við Breta, að við værum
búnir að sigra í deilunni og
Bretar búnir að gefast upp, —
hefur fyrir skömmu s’ðan Iýst
yfir í utanríkismálanefnd, að
Bretar væru að færa sig upp á
þessi maður getur talað. Ég
'^ygg, að þess séu fá dæmi í
þingsögunni, að það sé hægt
að segja svo í ríkum mæli eitt
í dag og annað á morgun.
Ríkisstjórnin hefur að und-
ar.: ::r kannað möguleika á
því s.J .. Ja landhelgisdeilunni
við Breta. í þessum viðræðum
ligg.ii alveg ljóst fyrir, að það
er grundvallarskilyrði af okk-
ar hálfu nú sem fyrr, að ekki
getur komið til neins sam-
komulags við okkur nema fyr-
ir liggi óafturkallanleg viður-
kenning á okkar 12 mílum . —
Þegar séð verður hvort iíkur
eru til að fá þessa viðurkenn-
ingu með þeim hætt.i, sem
ríkisstjórnin telur hlítandi, þá
verður málið lagt fyrir Al-
þingi og það segir til um, —
hvað gera skal. Eins og þaðvar
ræða þetta mál við B.reta nú,
því að við værum búnir að
sigra í deilunni, Bretar væru
búnir að gefast upp. Betur að
satt væri. En það er staðreynd
— að frá 1. septemb.er 1958,
--er útfærslan gekk í gildi, hafa
Bretar verið aneð, sína togara
og með sín herskip innan 12
mílnanna og beitt okkur því
ofbeldi, sem við öll þskkjum.
Það varð hlé á þessu rétt á
meðan á Genfarráðstefnunni
stóð og rétt áður en þær við-
r.æður, sem nú standa yfir við
Breta hófust. Þá hættu beir
veiðum innan . 12 mílnanna
með yfirlýsingu um það, að
þetta hlé væri aðeins á meðan
verið væri að sjá, hvort lausn
fengizt út úr viðræðunum.
Því miður balsir við, að ef
ekki tekst að leysa deilisna eða
eyða deilunni með þessum við-
ræðum, þá eigum við von á
sama ofbeldinu og áður var.
Hvernig hefur Hermann Jón-
asson Iýst ástandinu á fiski-
miðunum kringum ísland inn
an 12 mílnanna á öðrum vett-
vangi? Hann hefur rætt um
þetta ástand víðar en hér. —
Hann ræddi það í utanríkis-
málanefnd nokkru áður en
viðræðurnar við Breta hóf-
ust. Þar sagði hann og lét bóka
eftir sér, að undanfarnir ai-
skaptið og spyr stjórnina
hvaða úrræði hún hafí nú í
huga að beita vegna þess að
það, sem gert hefur verið hing'-
að til, dugi ekki. Þessí sami
þingmaður gerði svolítiðmeira
í utanríkismálanefnd. Hann
sagði síðar á þessum sama
fundi, að það væri greinilegt
nú eftir að lokið væri alþjóða-
fundum um þessi mál, að Bret-
ar væru að færa sig upp á
skaptið við ísland og gæti slíkt
endað með stórslysum. Síðan
bar hann fram þá tlilögu. að
við snáum okkur til rikis-
stjórna Bandaríkjanna og biðj
um bana um að koma með
bandaríska flotann til þess að
reka Breta burt úr íslenzkri
fiskveiðilögsögu og vernda
hana fyrir okkur. Maðurinn,
sem sagði okkur í gær, að deil-
unin; væri lokið, óþarfi sé að
semja við Breta, því að við sé-
um búnir að vinna, Bretar
hafi gefizt upp, hefur fyrir ör-
skömmu síðan sagt: Deilan
hefui’ aldrei verið jafn hörð
og erfið eins og nú; hún er svo
hörð og erfið. að við verðum
að biðja bandaríska flotann
að koma inn í íslenzka fisk-
ve'ðilögsögu og vernda okkur
fyrir þessum yfirgangi Breta,
Ég verð að segja það, að
mig alveg furðar á, hvernig
mat vinstri stjórnarmnar 1958
— að nokkuð.væri til vinn-
andi að fá þessa viðurkenn-
ingu, þá er það einnig mat nú-
verandi stjórnar að það sé
beinlínis skylda að freista
þess. með viðræðum, hvort
ekki sé hægt að finna ein-
hvern þann flöt sem fcægt sé
að leysa málið á. Við ísiend-
ingar höfum háð alllanga bar-
áttu út af útfærslu okkar fisk
veiðilögsögu. Okkur hefur orð
ið mjög rnikið ágengt í þeim
efnum, sérstaklega nú á sein-
ustu tímum, og ég er alveg
jafn sannfærður um það í dag
eins og ég var 1958. að þó við
þyrftum að hnika eitthvað til
á takmörkuðum svæðum um
takmarkaðan tíma innan 12
mílnanna, ef þær væru við-
urkenndar og annað kæmi á
móti, þá sé það atriði, sem við
séum alveg sannfærðir um, að
hag okkar sé ekki bezt borgið
með að ganga að því. Við
megum í þessu sambandi vel
minnast þess, að við höfum
vissulega ríka ástæðu til að
vera ánægðir og fagna þeim
árangri, sem þegar hefur náðst
í landhelgismálinu og það
jafnvel þó að eitthvað smáveg
is yrði að hnika til um tak-
markaðan tíma,
Mér finnst oft, þegar rnenp
cru að ræða um landhelgismál
ið í heild þá geri þeir sér á-
kaflega litla grein fyrir því,
hversu ör þróunin hefur orð-
ið í þessum málum og hversu
miklu lengra við erum komn-
ir í dag en við gerðum okkur
vonir um að gefa komizt fyrir
örskömmum tíma síðan. Mér
finnst þessar staðreyndir svo
athyglisverðar, að ég get ekki
stillt mig um að pifja nokkuð
upp þróun þessara mála.
Menn minnast þess, að þeg-
ar landhelgisgrunnslögin voru
setf árið 1948, þá var litið á
þau sem stefnuyfirlýsingu. Þú
voru menn á einu málj um að
okkur skorti alþjóðlegan
grundvöll til þess að færa fisk-
veiðalögsöguna út frá því, —■
sem þá var. — Þess vegna var
ekki hafizt handa um út-
færzlu fiskveiðilögsögunnar
strax. Árið 1952 gekk dómur
í deilumáli Breta og Norð-
manna í Haag. Þar fengum við
fyrsta grundvöll á alþjóðleg-
um vettvangi til þess að ráð-
ast á útfærslu fiskveiðilögsög-
unnar eftir setningu land-
grunnslaganna. í þessa út-
færslu var ráðið 1952, Þegar
vinstri stjórnin er mynduð,
sumarið 1956. var það tekið
upp í stefnuskrá hennar, að
vinna að útfærslu fiskveiðilög
sögunnar, en sumarið 1956
voru hugmyndir um það,
hversu mikil útfærslan skuli
verða, ekki orðnar það fast
mótaðar, að í stefnuyfirlýs-
ingu eða stjórnarsamningi
vinstri stjórnarinnar værí. vik
ið einu orði að því, hversu
mikil útfærslan skyldi verða.
Um sarna leyti skilaði alþjóða
faganefnd Sameinuðu þjóð-
álifi um víðáttu fiskveiðilög-
sögu og komst að þeirri nið-
urstöðu, að fiskveiðilögsagan
gæti ekki verið meiri en 12
míiur. Menn gerðu sér vonir
um það, að þing Sameinuðuí
þjóðanna 1956 mundi setja um
þetta fastar reglur. en það
varð ekki, heldur var ákveðið
að haMa alþjóðaráðstefnu í
Genf snemma á árinu 1957.
Þá fór vinstri stjórnin virlci-
lega að athuga, hvaða mögu-
leikar væru á útfærslu og
hver.su langt hægt væri að
fara í þeim efnum. Einmitt
þeir atburðir, sem gerðust inn
an vinstri stjórnarinnar sýna
mjög greinilega, hversu langt
við höfum koniizt á skömrn-
um tíma, lengra en jafnvel
þeir í okkar hópi, ::em bjart-
sýnastir voi'U, gerðu sér von-
ir um.
Það var í febrúar 1957, að
s j ávar útvegsmálar áðherra,
sem þá var Lúðvík Jósefsson,
kallaði saman rá'ðstefnu í
Reykjavík með fulltrúum svo
að segja af öllu landinu til að
undirbúa aðgerðir um úl-
færslu fiskveiðilögsögu og
Framhald á 7. síðu.
4 12. nóv. 1960 — Alþýðublaðið