Alþýðublaðið - 31.12.1960, Blaðsíða 3

Tekjuskattur var einnig
lækkaður til mikilla muna, og
sveitarfélögum gert kleift að
lækka útsvör sín með því að
ákveða þeim 20% af söluskatt:
sem gert er ráð fyrir að nemi
á árinu 1961 71 milljón kr.
Með þessum ráðstöfunum er
gert ráð fyrir að draga megi
mjög verulega úr áhrifum
gengislækkunarinnar til hækk
unar á vöruverði. Samkvæmt
hagtíðindum í nóvember sl.
hefir vísitala framfærslukostn
aðar, þegar þessar breytingar
á bótagreiðslum almannatrygg
inganna og á beinum sköttum
eru reiknaðar með, hækkað
um tæp 3%, en gert er ráö
fyrir, þegar öll kurl eru kom-
in til grafar, að vísitöluhækk-
unin muni nema 4—5%. Þetta
er að vísu allveruleg hækkun
en fram hjá henni var ekki
hægt að komast í bili, ef sá
árangur, sem til var ællazt,
átti að nást. Með hinu nýja
kerfi á svo að vera slcapaður
möguleiki til, þegar jafnvægi
hefir náðst í þjóðarbúskapn-
um, að raunveruleg kaupmátt
araukning launa geti átt sér
stað innan tiltölulega stutts
tíma. En það furðulega hefir
skeð að undanförnu, að þrátt
fyrir það að tímakaup verka-
manna hefir nærri þrefaldast
á sl. 10 árum, hefir kaupmátr-
ur tímakaups að heita má
staðið í stað. Þetta hefur gerzt
hér, samtímis því að í ölium
nágrannalöndum okkar hafa
lífskjör almennings batnað
Emil Jónsson, formaður Alþýðuflokksins:
ÞEGAR saga fyrstu áratuga
lýðveldis á íslandi verður rit-
uð, mun ársins 1960 áreiðan-
lega verða minnzt sem merk-
isárs. Ber það einkum til að
á því ári var gerð úrslitatil-
raun, að kalla má, til þess að
fá úr því skorið, hvort íslend-
ingar gætu, og vildu, lifa efna
hagslega sjálfstæðu lífi, eða
hvort þeir yrðu sífellt að vera
í því efni uppá aðra komnir,
með ýmiskonar fjárframlög-
um, styrkjum eða lánum. All-
ar götur síðan heimsstyrjöld-
inni lauk hefir þjóðin í heild
eytt meiru árlega en aflað
hefir verið. Mismunurinn hef-
ir verið jafnaður fyrst með
inneignum okkar frá styrjald-
arárunum, síðar með gjafa-
fé í stórum stíl og nú síðast
með erlendum lántökum, sern
voru orðnar svo geigvænlega
miklar, að árleg gjaldabyrði
þeirra vegna gleypti meira en
11% af gjaldeyristekjunum,
og mun það vera meira .en
flestar, ef ekki allar, aðrar
þjóðir heims eiga við að búa.
Þessu ástandi hefir fylgt
fölsk kaupgeta, verðbólguþró-
un og stöðugt minnkandi verð
gildi hins íslenzka gjaldmið-
ils, sem sparifjáreigendur
urðu harðast fyrir barðinu á,
og það svo að almenningur
var að missa trúna á að nokk-
uð þýddi að leggja fé til hlið-
ar, en sparifé almennings er,
eins og allir vita, öruggasta
stoðin undir traustu og heil-
brigðu efnahagslífi í hverju
þjóðfélagi.
Með lögum um efnahags-
mál, sem ríkisstjórnin fékk
samþykkt á Alþingi 20. febrú-
ar, var hér brotið í blað. Gengi
íslenzku krónunnar var fært
til rétts vegar, og eitt gengi
lögfest í stað margra áður.
Styrkja- og bótakerfið var af-
numið. Vísitölugreiðslur á
laun voru afnumdar og verzl-
unin gefin frjálsari en hún áð-
ur var. Innflutningsskrifstof-
an lögð niður, dregið var úr
útlánum banka og vextir
hækkaðir, gjaldeyrisforði
tryggður til þess að geta mætt
árstíðabundnum sveiflum á
þörfum fyrir erlendan gjald-
eyri.
Þetta er, í örstuttu máli,
það sem ríkisstjórnin ákvað
að gera til þess að reyna að
koma í veg fyrir að lenda fram
af hengiflugsbrúninni, eins og
fyrrverandi forsætisráðhena
Hermann Jónasson orðaði það.
Vitað var, þegar þessar ráð-
stafanir voru gerðar, að með
þeim yrðu lagðar byrðar
nokkrar á alla landsmenn. Til
þess að draga úr þeim, og al-
veg sérstaklega hjá þeim sem
minnstar byrðar þoldu, voru
bætur almannatrygginganna
stórauknar og dregið úr bein-
um sköttum. Bótagreiðslur al-
mannatrygginganna voru
hækkaðar um rúmar 200 millj-
ónir króna úr ríkissjóði, eða úr
101 milljón króna 1959 í 323
milljónir á fjárlögum ársins
1961, eða meir en þrefaldað-
ar, og nær það til allra teg-
unda trygginganna.
mjög verulega. í Vestur-
Þýzkalandi er til dæmis talið,
að lífskjör almennings hafi á
síðustu 10 árum batnað um
rúm 70%. En hér hafa þau
að heita má staðið í stað Hér
hefir verðbólguhítin g’eypt
þá kjarabót, sem hefði átt að
vera möguleg.
En hver hefir svo árangur-
inn orðið? Hafa þessar aðgerð-
ir ríkisstjórnarinnar nú náð
þeim tilgangi, sem stefnt var
að? Því er til að svara, að
sparifjáraukningin hefir á
tímabilinu marz til október,
sem skýrslur liggja fyrir urn,
verið meiri en á sama tíma
undanfarin ár, eða 225,3 millj.
kr. og um það bil helmingi
meiri en á sama tíma 1956.
Gjaldeyrisstaða bankanna
gagnvart útlöndum hefir batn
að um 274 milljónir gróna frá
febrúarlokum til 25. desemb-
er. Sparifjáraukningin man
nægja til að standa undir út-
lánaaukningunni. Þetta má
teljast góður árangur, svo góo-
ur, að fært hefir þótt að lækka
vexti nú um áramótin um 2%,
og haldi svo fram sem horfir,
mun þess ekki langt að bíða
að þeir verði aftur færðir nið-
ur í það sem þeir voru fyrir
efnahagsaðgerðirnar. En 2%
vaxtalækkun og afnám út-
flutningsskattsins, sem ákveð-
ið var fyrir jólin, þýðir að
fiskverð til útvegsmanna og
sjómanna á-að geta hækkað
verulega, og hafa verið nefnd-
ir um 20 aurar á hvert kg.
þess vegna. Allar hækkanir á
vörum og öðrum nauðsynjum
vegna gengisbreytingararinn-
ar eiga nú að vera komnar
fram, þannig að verðlag á að
geta haldizt stöðugt, og aukn-
ing þjóðarframleiðslunnar á
þá að geta komið fram — þeg-
ar jafnvægi hefir verið náð —
í raunverulega batnandi af-
komu fólksins, eins og í ná-
grannalöndum okkar.
Skilyrði fyrir því að það
takist er þó fyrst og fremst,
að ekki verði gerðar hærri
kröfur til atvinnuveganno. en
þeir geta staðið undir af eig-
in rammleik og án aðstoðar úr
hinum sameiginlega sjóði
þjóðarinnar, ríkissjóði, eins
og tíðkazt hefir á undanförn-
um árum, og átt hefir siim
mikla þátt í erfiðleikunum.
Ekki verður skilizt svo við
þetta mál að látið sé ógetið
þess þáttar sem stjórnarand-
staðan hefir átt í afgréiðslu
þess og framvindu. Er þar
skemmst frá að segja, að Iiún
hefir beitt sér af öllu afli og
með algeru tillitsleysi til stað'-
reynda gegn öllum þeim ráð-
stöfunum, sem gerðar hafa
verið í þessum málum, og eiga
þar báðir flokkar óskilið mál,
kommúnistar og Framsóknar-
menn. Þó voru þeir báðir jafn
úrræðalausir haustið 1958, þeg
ar þeir viðurkenndu að í al-
gert óefni væri komið, en viku
sér undan því að reyna að
leysa vandann. Stórmannlegt
er það ekki — vægast sagt —
að eiga fyrst hlut að því að
koma efnahagsmálum þjóðar-
innar í algert öngþveiti, og
veitast síðan með brigzlum og
ósanngirni að þeim, sem björg
unarstarfið tóku að sér að
vinna.
Hafa orðræður stjórnavand-
stöðunnar um þetta efm oft
verið allnýstárlegar. Efnahags
aðgerðunum til dæmis jafnað
til móðuharðinda, þegar fólk
flosnaði unnvörpum upp frá
býlum sínum, fór á vergang
og féll úr hungri og harðrétti.
Þá hefir ríkisstjórninni verið
líkt við skipstjóra, sem vildi
sigla skipi sínu frá Breiðafirði
til Reykjavíkur landmegin við
Snæfellsjökul til að stytta
leiðina. Slíkt tal dæmir sig að
vísu sjálft, en það sýnir þó
til hverra örþrifa er gripið. í
sömu átt bendir einnig saga,
sem mér hefir verið sögð frá
síðasta Alþýðusambandsþingi,
ef rétt er hermt, sem ég hef
ekki ástæðu til að efa. Ein
þingnefnd þar hafði í nefndar-
áliti látið sér það verða á að
fara viðurkenningarorður^ um
ríkisstjórnina fyrir þær breyt-
ingar, sem hún hafði staðið
að á almannatryggingunum.
Ekki hafði álit þetta fyrr bor
ið fyrir augu fulltrúa en þess
var krafizt að öll viðurkenn-
ingarorð um ríkisstjórmna
yrðu felld burt úr nefndarálit-
inu, hvort sem þau voru rétt-
mæt eða ekki — og var það
auðvitað gert.
í þessum átökum öllum um
efnahagsmálin, hafa aðfarir
stjórnarandstöðunnar verið
hinar ömurlegustu, þar sem
öll hugsun um þjóðarhag hefir
verið látin víkja fyrir ímynd-
uðum flokkshagsmunum. Velt
ur nú á miklu að þjóðin sjái
í gegnum þetta móðuharðinda
tal og sleppi sér ekki aftur út
í sömu glötunina og 1958, þeg-
ar einu mesta góðæri, sem
yfir þjóðina hefir komið, var
breytt í erfiðleikaár með óða-
verðbólgukapphlaupi verðlags
og launa.
Sjávarútvegurinn hefir átt
við mikla erfiðleika að stríða
á síðastliðnu ári. Aflabrögð
togaranna hafa verið með af-
brigðum léleg. Samkvæmt
síðustu skýrslum sem fyrir
hendi eru — fyrir 3 fvrstu
ársfjórðungana — virðist afli
þeirra vera 40 þúsund tonn-
um minni en á sama tíma í
fyrra, eða aðeins um % af því
sem hann var þá, og var afli
þeirra þá þó talsvert lægri en
hann var 1958. Hefir þetta
valdið útgerðarmönnum tog-
ara miklum erfiðleikum eins
og auðskilið er. — Síldarafl-
inn sumarið 1960 varð líka
rúmum 48 þús. tonnum minni
en 1959, og nýttist þar að auki
illa, þar sem tiltölulega lítið
af aflanum var saltað, en
megnið fór í bræðslu. Báta-
fiskur hefir hinsvegar orðið
lítilsháttar meiri en árið áð-
ur, en á móti kemur mikil
fjölgun nýrra skipa, og svo
það, að í stærstu bátaverstöð
landsins, Vestmannaeyjum,
brást nokkur hluti vertíðar.
Ofan á þetta kemur svo það
að mikið verðfall hefir orðið
Framhald á 5. síðu.
Alþýðublaðið — 31. des. 1960 3