Alþýðublaðið - 31.12.1961, Page 4

Framliald af 3. síðu.
meiri en nokkru sinni fyrr.
Lánstraust útávið þrotið.
Ströng innflutningshöft
voru á nauðsynjavörum
vegna þess að efnahagskerf
ið byggðist, vegna rangrar
gengisskráningar, að veru-
legu leyti á innflutningi há
tollaðrar lúxusvöru.
Gjaldeyrissjóður var eng-
inn til í bönkunum heldur
þvert á móti gjaldeyrisskuld.
Ýmislegt fleira mætti telja,
ísem lagfæra þurfti, en þetta
skal látið nægja.
Árangurinn af viðreisnar-
starfsemi ríkisstjórnarinnar
hefur svo orðið þessi:
Sambandið á m»lli kaup-
gjalds og vöruverðs hefur
verið afnumið.
Sparifjárinnlög hafa auk-
Izt mjög verulega, og var
aukningin orðin í nóvember
lok 362,7 millj. kr. á móti
197,2 millj. kr. í nóvember
1960, en aukningin á því ári
hafði þó vaxið frá því árin
áður. Eiga innlög væntan-
lega enn eftir að aukast til
ársloka { ár.
Veltiinnlánin (innlög á
hlaupareikning), sem stjórn
arandstæðingar hafa ævin-
lega viljað taka með, þegar
talað er um sparifjáraukn-
inguna, hækkuðu til nóvem-
berloka í ár um rúmar 300
millj. kr. á sama tíma. Spari
féð er sá e>ni heilbrigði
grundvöllur efnahagsstarf-
seminnar, sem treystandi er
á, og bendir því þessi mikla
aukning { ár greinilega í þá
átt, að rétt sé stefnt.
Gjaldeyrisstaða bankanna
við útlönd 1. nóvember sl.
var þannig að bankarnir áitu
þá gjaldeyrisvarasjóð að
upphæð 393,6 millj. kr. á
móti 126,3 milli. kr. í árslok
1960 og 150,5 millj. kr. gjald
eyrisskuld í árslok 1959. —
Þó að þessi gjaldeyrisforði
sé enn of lítill, er þó mikill
munur að hafa hann liand
bæran eða skulda á annað
hundrað milljónir króna og
hafa samtímis notað upp allt
það lánstraust, sem fyrir
hendi var. Lánstraust er-
lendis hefur nú verið endur
reist, sem bæði kemur fram
á þann hátt, að við eigum nú
aðgang að stuttum bráða-
birgðalánum. ef gjaldeyris-
forðinn skyldi ekki nægja
fyrir hlaupandi útgjöldum,
og lengri lánum til verk-
legra framkvæmda.
Hér er um mjög mikinn á-
rangur að ræða í þeirri veru
að koma efnahagskerfi þjóð-
arinnar á heilbrigðan grund
völl. Hinsvegar var öllum
ljóst þegar í upphafi, að þess
ar aðgerðir myndu ekki verða
Æársaukalausar. Af gengis-
leiðréttingunni, sem gerð var
snemma ár { fyrra, leiddi
vitaskuld hækkun á innflutt-
utn varningi, sem kom fram
í því að vísitala neyzluvara
hækkaði um ca. 17 stig. Hins
■vegar þýddu hliðarráðstafan-
i.r, sem ríkisstjórnin gerði
aamlímis, tii að vega á móti
hækkun hins erlenda varn-
ings, að heildarhækkun fram
færslukostnaðar hafði ekki
hækkað nema sem svaraði 5
vísitölustigum, þegar komið
var fram á mitt ár 1961. —
Launakjör höfðu þá yfirleitt
haldizt óbreytt í 214 ár, en
kaupmáttur tímakaups auð-
vitað minnkað sem svaraði til
vísitöluhækkunarinnar. Af-
koma almennings hafði þó
ekki versnað sem þessu nam,
heldur hafði kaupmáttarskerð
ingin unnizt upp með aukinni
vinnu. Það kom nefnilega í
ljós, að viðreisnarstefna rík-
isstjórnarinnar, sem stjórn-
arandstaðan kallaði samdrátt
arstefnu og taldi að mundi
leiða til mikils atvinnuleysis,
reyndist hafa í för með sér
mjög aukna atvinnu allstaðar
á landinu, sem að vemlegu
leyti jafnaði metin.
Þó að hægt sé að bæta að
nokkru leyti upp lág laun
með löngum vinnudegi, og
komi sér oft vel, er það þó
ekki það, sem láglaunamaður
inn fyrst og fremst stefnir að,
heldur hitt að fá aukinn kaup
mátt tímakaups síns. Þegar
leið að miðju ári töldu þessir
menn tíma til kominn að
freista nokkurrar hækkunar
kaupsins. Valt þá á öllu að
hækkunin færi ekki út í verð
lagið og gerði hækkunina að
litlu eða engu.
Atvinnurekendur buðu
seint og um síðir 9—10%
hækkun á tveim árum. Sátta
semjari vildi ganga feti
lengra og taka 10% á einu
ári. Má telja víst að það hafi
verig það ýtrasta, sem hægt
var að fara án þess að grípa
þyrfti til gagnráðstafana. —
Kommúnistar sem um skeið
hafa tröllriðið verkalýðs
hreyfingunni þannig að hún
mun seint bíða þess bætur,
fengu því ráðið að ekki var
staðnæmzt við tillögu sátta-
semjara, heldur farið helm
ingi lengra í hækkunarát't.
Var þá sýnt, að sú hækkun
myndi bera útflutningsat-
vinnuvegina ofurliði og valda
hækkunum innanlands, sem
fljótlega gerðu kauphækkun-
ina að engu. Enda kom það á
daginn. Ný gengislækkun
varð ekki umflúin, allt vöru-
verð hækkaði, bæði á erlendri
vöru og innlendri. Er þetta
eitt hið mesta skaðræðisverk,
sem launþegum hefur verið
gert í seinni tíð, og eingöngu
gert til að reyna að gera rík
isstjórninni bölvun, og ekkert
hirt um, hvað það kostaði
launþegana. Kommúnistar
fengu valdastreitumenn
Framsóknarflokksins til þess
að taka þátt í þessari þokka-
legu iðju og raunar beita sér
fyrir henni, með því að ýta
samvinnuhreyfingunni á und
an til þessa verks, einmitt á
sama tíma og gengið var til
atkvæða um tillögu sátta-
semjara, sem þarafleiðandi
var auðvitað felld, þegar sam
vinnufélögin höfðu samið um
helmingi meiri hækkun en
sáttasemjaratillagan hljóðaði
uppá.
Um hug samvinnumanna
sjálfra til þessa verknaðar má
fara nærri af því að þeir
höfðu nokkrnm mánuðum áð-
ur talið. ómögulegt að hækka
4 31. des. 1961 — Alþýðublaðið
laun kvenna um 4% á ári í
nokkur ár, til móts við laun
karla. Atvinnureksturinn
þoldi það ekki þá að þeirra
dómi, en nú gátu þeir skyndi
lega hækkað laun kvennanna
um yfir 20%. En framsóknar
forustan réði með kommúnist
um, þó að þeir sæu afleiðing-
arnar fyrir. Því hef ég orðið
svo margorður um þetta, að
ég tel þessa atburði á sinn
hátt einna merkasta og ör-
lagaríkasta af því, sem gerðist
á árinu hér innanlands, ekki
til eftirbreytni heldur til við-
vörunar.
Það er svo táknrænn og at-
hyglisverður eftirleikur, að
tvær hæst launuðu launa-
stéttir landsins hafa gert
kröfu um allt að 100% launa
hækkun, og forsvarsmaður
láglaunamanna sem maður
hélt að ætli að vera, formaður
Alþýðusambands íslands, hef
ur gerzt eldheitur forsvars-
maður þessara manna og jafn
að því til galeiðuþrældóms,
að ríkisstjórnin ákvað nokk-
urn frest á því að þessar kröf
ur skyldu taka gildi, svo að
unnt væri að leita samninga.
Minnir þetta orðatiltæki for
manns Alþýðusambandsins
mjög á móðuharðindakenn-
ingu Framsóknarforustunnar
þegar viðreisnaráform ríkis-
stjórnarinnar urðu kunn.
I þessu þjóðfélagi er nú
mjög uppi sá háttur að gera
kröfur og virðist hafa farið
mjög í vöxt á árinu. Sjómenn
gera kröfur. tJtgerðarmenn
gera kröfur, segja til dæmis,
að togari geti ekki borið sig
nema með 1,2 milljón. kr.
framlagi úr ríkissjóði eða
annarsstaðar að, og að ó-
breyttu verðlagi og kaup
gjaldi. Bændur heimta miklu
hærra verð fyrir afurðir sín-
ar. Opinberir starfsmenn
krefjast hærri launa. Verka-
lýðssamtökin hafa lýst yfir,
að nýjar kröfur verði gerðar
um hærra kaup og fleiri
munu vera á ferðinni.,
Það mun því vera um það
bil öll þjóðin, sem vill fá sinn
hlut bættan. Þetta er aðeins
hægt að gera í samræmi við
aukningu þjóðarframleiðsl-
unnar, ef um jákvæðan á-
rangur á að vera að ræða. Ef
einhver .stétt eða starfshópur
tekur til sín meira en þetta,
verður það aðeins gert á
kostnað annarra, og þeirra
hlutur skertur sem því svarar,
en hækki allir sinn hlut í
krónum talið umfram þetta
er það þýðingarlaust með
öllu, því ag þá minnkar bara
krónugildið hlulfallslega. —
Þeir sem í alvöru vilja bæta
hag einhverra verða að gera
sér þetta ljóst og haga kröfu-
gerð sinni samkvæmt því.
Ýmsir athyglisverðir við-
burðir hafa gerzt erlendis á
árinu, sem vert væri að
minnast, en hér skal aðeins
fátt eitt nefnt.
Upplýst var af þeim, sem
gerst mátti um það vita, að
forustumaður og einvaldur
Sovétsambandsins í 30 ár
hefði raunar alls ekki verið
sá mikli maður, sem fuhyrt
hafði verið, heldur harðsvír-
áður þorpari og glæpamaður.
Má því vera að fleiri en lof-
gerðaróður, sem hér og ann-
arsstaðar var kyrjaður um
hann, fari eitthvað á milli
mála og sé ekki varlegt að
treysta því um of.
Fólksstraumurinn frá sælu
ríki kommúnismans í Austur-
Þýzkalandi, hefur í bili verið
stöðvaður með steinsteyptum
varnarmúr, gaddavírsgirðing
um og herliði og þó ekki stöðv
aður til fulls því að menn
kjósa þar frekar að leggja
lífið í hætlu og jafnvel í söl-
urnar fyrir möguleikann á
því að vera við öllu búin og
Gefur þetta sorglega en at-
hyglisverða mynd af ástand
inu þar eins og það er í dag.
Spennan í kringum Ber-
línarvandamálið hefur verið
mikil og vaxandi á árinu og
ósýnt hvert hún kann að
leiða. Að minnsta kosti virð-
ast Vesturveldin slaðráðin í
því a vera vi öllu búin og
hvika hvergi frá loforðum
þeim og skuldbindingum, sem
þau hafa gefið íbúum Vestur-
Berlínar um vörn og aðstoð
ef á kynni að þurfa að halda.
Deiluefnin eru líka fleiri og
víðar og óvíst með öllu hve
nær eða hvar uppúr kann að
sjóða. Á meðan svo er, er það
skylda okkar íslendinga, sem
aðild eiga að Atlantshafs
bandalaginu að draga hvergi
úr vörnum landsins, heldur
þvert á móti að styrkja þær.
'Við erum þýðingarmikill
hlekkur í varnarkeðjunni, og
sá hlekkur má ekki bresta,
hvorki okkar vegna sjálfra
né heldur vegna annara aðila
bandalagsins, sem allir eru
sammála um að vernda frelsi
sitt og mannréttindi hvað sem
það kostar.
Hér á Islandi hefur orðið
nokkur hugarfarsbreyting
gagnvart varnarliðinu, sem
hér dvelur, á árinu. Aður hef
ur dvöl varnarliðsins hér
verið slíkt óþjóðlegt feimnis
mál að varla hefur mátt um
það tala, nema { áróðursblöð
um hernámsandstæðinga, sem
svo kalla sig, og þá eingöngu
þar til þess að gera dvölina
torlryggilega. Nú hafa menn
úr öllum lýðræðisflokkunum
þremur bundist samtökum til
að skýra fyrir þjóðinni nauð
syn vestrænnar samvinnu, og
ferðast um landið { þessu
skyni. Er gott til þess að vita,
að málið er nú túlkað einnig
frá þessari hlið og einhliða á-
róðri kommúnista og þeirra
fylgifiska þannig mætt.
Samstarfið í ríkisstjórninni
við Sjálfstæðisflokkinn hefur
gengið snurðulaust á árinu.
Báðir stjórnarflokkarnir eru
staðráðnir í því að gera sitt
ýtrasta til þess a koma efna
hagsmálum þjóðarinnar { við
unandi horf. Það er land-
stærsta viðfangsefni þessarar
ríkisstjórnar, en í því hafa
st j órnarandstöðuf lokkarnir
sýnt fullkomið ábyrgðarleysi
og skilningsleysi. Af kommún
istum var aldrei mikils að
vænta í þessum efnum. En við
hinu hefði mátt búast að Fram
sóknarflokkurinn hefði sýnt
málinu einhvern skilning, en
það hefur ekki bólað á því.
Þeir hafa fylgt kommúnistum
gegnum þykkt og þunnt, og
það hafa þeir raunar gert í
ýmsum öðrum málum líka,
t. d. í landhelgismálinu, sem
var á árinu farsællega leyst
í fullkominni andstöðu við
Framsóknarflokkinn.
Vandamál þau, sem nú bíða
úrlausnar ríkisstjórnarinnar,
eru mörg, auk efnahagsmál-
anna. Ég nefni aðeins nokk-
ur. Togarakreppuna verður að
leysa á einhvern hátt. Is-
lenzka þjóðin má ekki við því,
að togaraflotanum verði
lagt. Þessi stórvirku fram-
leiðslutæki hafa löngum dug-
að þjóðinni vel, og þó að nú
syrti í álinn í bili, er engin
ástæða til að ætla, að úr því
get ekki rætzt.
Ríkisstjórnin lofaði því í
sinni stefnuskrá að láta gera
framkvæmdaáætlun. Að
þessu hefur nú verið unnið á
árinu, í fyrsta sinn í sögunni.
Drög að 5 ára áætlun hafa nú
um áramótin borizt í hendur
ríkisstjórnarinnar, og verður
það væntanlega eitt af henn
ar fyrstu verkum á næsta ári
að vinna úr þeim.
Eitt þýðingarmesta málið,
sem úrlausnar bíður, er án
alls efa athugun á því, hvort
og á hvern hátt við íslending
ar getum gerzt aðilar að Efna
hagsbandalagi Evrópu. Tollar
bandalagsþjóðanna út á við
fara nú að gera vart við sig
fyrir alvöru. Meðal annars
bitna þeir úr þessu æði þungt
á okkur samlímis því sem toll
arnir innávið, milli aðildar-
ríkjanna lækka og síðar
hverfa. Á síðastliðnu ári hef
ur verið reynt að afla sem
ýtarlegastra upplýsinga um
með hvaða skilyrðum við ís
lendingar getum orðið þátttak
endur, án þess að nokkuð
endanlegt liggi þó fyrir um
þetta ennþá. Augljóst er að
viðskiptaaðstaða okkar við að-
ildarríkin versnar til mikilla
muna ef við stöndum fyrir ut-
an, en þessi ríki mörg hver
hafa um langt skeið verið okk
Framhald á 13. síðu.