Alþýðublaðið - 11.11.1962, Qupperneq 11

IAUNÁKERFIÐ OG UUNA
RlKISSTARFSMANNA
Staöreynd er, að framiarir fast
ekki meiri fyrir launajöfnun, það
er viðurkennt jafnt í kapítölskum
sem sósíölskum rikjum.
Allt eru þetta aðeins vörðubrot
á samanburðarleiðinni
launa-
ÞEGAB launastigi fyrir ríkis-
starfsmenn var til umræðu á síð-
asta bandalagsþingi, tók ég lítils-
liáttar þátt í umræðum, og höfðu
sumir þingfulltrúar orð á því að
inntak orða minna ætti að birtast
opinberlega.
Fyrir því hef ég látið tiileið-
ast að festa á blað nokkur orð um
málið til birtingar í Alþýðublað-
inu. ' 1
Ef þú værir spurður að því les-
andi góður hvort þú teldir að op-
inberir starfsmenn ættu að fá
lægri laun fyrir vinnu sína en
aðrir launþegar þjóðfélagsins
hverju myndir þú svara?
Ef þú viðurkennir að verður sé
verkamaðurinn launa sinna, líka
sá, sem er í opinberri þjónustu,
hvar myndirðu leita samanburð-
ar? í fljótheitum myndirðu svara
að verkamaður ríkis eða sveitafé-
lags eigi að fá laun sambærileg
við verkamanninn á eyrinni í vöru
gteymslunum eða við iðnaðinn.
Við enn nánari athugun mynd-
irðu hugleiða það ófremdarástand,
sem nú ríkir um vinnutimann, að
verkamaðurinn verður að inna af
hendi yfirvinnu, er gefi, ja —
segjum 30% tekjuaukningu til
þess að fleyta fram lífinu. Og
þessa staðreynd myndir þú hik-
laust meta, þegar þú ættir að á-
kveða kaup verkamannsins, sem
enga yfirvinnu hefur. — Ekki vx-ri
ósennilegt að þú teldir ósamboð-
ið velferðar- og menningarríki að
bjóða verkafólki upp á 48 stunda
vinnuviku hvað þá lengri til þess
að geta brauðfætt sig.
Og vitanlega sem góður þjóð-
félagsþegn, er vill bióðfélagi sínu
allt hið bezta, myndirðu vilja geta
valið til starfa hjá því opinbera
betri eða jafnvel beztu starfs-
kraftana, og til þess þyrfti kaupið
að vera samkeppnisfært við
frjálsa markaðinn.
Ég geri ráð fyrir að okkur komi
saman um þetta, það er viðtek-
in regla í þjóðfélaginu að tala um
^mahækkun handa þeirr| sem,
lægst hafa launin. og við hljótupi
því að koma okkur saman um
neðsta þrepið í launastiganum.
Næst virðum við fyrir okkur
iðnaðarmenn, að vísu eru þarna
á milli ýmsir hópar, sem við skul-
um ekki tefja okkur á að telja upp
REIKTO EKKI
í RÚMINU!
Hástigendafélag Rcykiavlkor
nú. Launamunur er viðurkenndur
milli þessara starfsmanna, iðn-
menntun er talin þjóðfélaginu til
góðs, að henni beri að styðja og
fyrir hana skuli greitt. Þegar þú
leitar uppi taxta iðnaðarmanns-
ins til að gá að því hvað skuli
nú greiða iðnlærðum manni í
þjónustu hins opinbera, hvers
verður þú þá vísari?
j Jú, þú sérð ýmsa taxta, sem þú
veizt að aldrei eru notaðir, vegna
þess að þeir eru taldir of lágir, og
auk þess eru iðnaðarmenn á und-
an verkamönnum um ákvæðis-
/ vinnutaxta, og bæta þannig sína
j beztu tímakaupstaxta um allt að
þriðjung, og stundum nokkru
! meira.
í Það er vissulega staðreynd, að
iðnaðarmenn liins opinbera eru
vanhaldnir um laun miðað við
frjálsan markað, og við verðum
samkvæm okkur sjálfum og ákveð-
um að ríkið þurfi að geta ráðið til
sín hina hæfustu menn í þessum
! greinum.
Kannske hefur þú ekki hugsað
mikið iengra lesandi góður fyrr
en þá núna á allra síðustu tímum.
Sú skoðun hefur ríkt í þjóðfélagi
okkar að ekki bæri að greiða fyr-
ir meiri menntun en þá, sem iðn-
skóli og verzlunarskólar veita.
Eyrsta verulega áfallið, sem
þessi þröngsýna launastefna fékk,
var þegar verkfræðingar brutust
í að mynda stéttarfélag og fá rétt
til samninga. Ógleymt er þó að
stjórnvöld hafa gert ýmsar ráð-
| stafanir meira eða minna opinber-
j ar, til þess að bæta sumum há-
I skólamenntuðum starfsmönnum
upp kaup þeirra, og eru þær bæt-
ur ærið misjafnar að lit og gæð-
um, og fæstar þeirra horfa til sið-
bóta.
Verkfræðingar hafa fengið við-
urkenndan taxta sinn á frjálsum
markaði, og með einhverjum
hætti hefur hið opinbera fengið
verkfræðinga til að leysa af hendi
verkefni, sem ekki varð komist
hjá, og höfum við fyrir satt að
ekki hafi með því verið brotinn
taxti félags þeirra. Verður því að
álíta viðurkenningu fengna fyrir
því, að háskólamenntun sé nokk-
urs virði fyrir þjóðfélagið í verk-
legum efnum, líka við störf í þágu
hins opinbera, og mætti að vísu
nefna um það fleiri dæmi.
Þarna höfum við þriðja við-
miðunarstigið, þegar við hugsum
og ræðum launastiga ríkisstarfs-
manna, en annars er fátæklegt um
viðurkennda taxta á frjálsum
markaði fyrir þessa starfshópa.
Veldur þar um t. d. að einkarekst-
urinn hefur hingað til hugsað sér
að liálfmenntun eða jafnvel eng-
in menntun dygði til að fram-
leiða iðnaðarvörur handa íslenzk-
um almenningi, auk þess sem
þenslan hefur orðið svo ör, að
þjóðin hefur ekki haft við að sér-
hæfa nauðsynlegan f jölda. Það
er ekki mjög langt síðan að eng-
inn læknir var starfandi hérlend-
is nema héraðslæknar og land-
læknir. Ennþá eru prestar svo
fáir utan þjóðkirkjunnar að ekki
hefur myndast taxti þeirra á mark
aði fríkirknanna.
Fyrr á árum, meðan þjóðin var
fátækari miklu en hún er í dag,
voru æðstu embættismenn henn-
ar metnir hátt í launastiga, t. d.
biskup og landlæknir, en þrátt
fyrir allan stórhug og framfarir,
þá víkkaði ekki sjóndeildarhring-
ur valdhafa og almennings að
sama skapi, heldur þótti sjálf-
sagt að launajafna niður á við.
Framfaramennirnir, sem stofn-
uðu nautgriparæktarfélög og
komu á hrútasýningum, til þess
að fá aukinn afrakstur þjóðar-
búsins, keyptu þilskip og síðan
togara, þeir héldu að fjármálum
ríkisins væri betur borgið, ef
ekki væri greitt fyrir menntun, á-
byrgð og sérhæfni í starfi nema
sem svaraði ýsuspyrðu eða gras-
lambsverði.
Við metum þeirra góðu verk,
en gleymum skammsýninni og
bætum fyrir hana. Eða ertu ekki
samþykkur, góður lesandi?
málum opinberra starfsmanna,
m. a. vegna þess að opinberir
starfsmenn hvorki eru né eiga að
vera taglhnýtingar annarra starfs-
hópa. flestir starfshópar þeirra ar þarf að reikna o.fl. o.fl. Þetía
eru sérstæðir ó ýmsa lund, og til hefur launakerfi hins opinbera
arlegt megi virðast eru starfskrafli
ar hins sérhæfða manns metnir
hærra til verðs en hins fjölhæfa.
Ábyrgð og vandi fylgir hverju
starfi, en ekki sízt í opinberum
störfum, þar sem hver starfsmað-
ur er þjpnn allra, sem til hanst
þurfa að leita. Ábyrgð og vanda
starfans þarf að meta til lar.na
kostnaðinn við að afla menntun-
þeirra eru oftlega gerðar hærri
kröfur en annarra starfsmanna,
og munu þær kröfur enn auk-
ast.
Opinberir starfsmenn eru þjón-
ar fólksins í landinu um leið og
þeir framkvæma valdboð, — lög,
reglugerðir og önnur fyrirmæli
Alþingis og ríkisstjórnar — Rík-
isvaldið þarf vel menntað starfs-
lið til þeirra verka. Þegnarnir
gera kröfu til góðrar þjónustu,
vilja fá hana og eina að fá hana
gegn réttlátu gjaldi.
Á þessum breytingatímum þarf
að mörgu að hyggja, vélvæðing-
in eykst í öllum starfsgreinum,
opinber afskipti af hverskonar
viðskiptum þegnanna fara vax-
andi, ný vandamál krefjast nýrra
félagslegra stofnana, hvarvetna
þarf bætta menntun, aukinn skiln-
ing og margbreytilegri þjónustu.
Skólakerfi landsins þarf að að-
lagast auknum kröfum tímans,
eins og vinsælt er að kalla líðandi
stund. Sérhæfing vex og þó und-
ekki leyft nema ákaflega tak-
markað, og af því hefur hlotizt
tjón á ýmsan hátt, sem bæta þarf
m. a. með nýju launakerfi, er gefi
fleiri möguleika til starfsmats en
núverandi launajöfnunarstigi.
A. B. B.
Þórscafé

Sýning á undrakerfinu
System abstracta
í Kjörgarði, Laugaveg 59
í dag milli kl. 3—6 e. h.
Teiknað af Paul Cadovius.
Nýtt byggingarefni, sem nota má
í innréttingar, húsgögn og hús
Helztu kostir:
Útstillingar
Milliveggi
Innréttingar
Húsgögn
EINKAR HENTUGT FYRIR:
Enginn nagli
Engin skrúfa
Engin fagvinna
Engin verkfæri
nema hamar
Einkaréttur:
RAFGEISLAHITUN HF.
Vörugeymsluhillur
Söluumboð:
SKEIFAN
GJÖRIÐ SVO VEL AÐ LÍTA INN í KJÖRGARÐ í DAG
ALÞÝÐUBLAÐIÐ - 11. nóv. 1962 H