Breiðablik - 01.08.1909, Blaðsíða 10

42
BREIÐABLIK
ast beztu og helztu mönnum þjóöar vorr-
ar, kynnast íslenzkum hugsunarhætti,
skilja lunderni þjóðar sirnar og komast
aö raun um,á hvern hátt henni er eölileg-
ast aö hugfsa um trúarbrögðin og tileinka
sér. Og það myndi styrkur ómetanleg'ur
íslenzku þjóöerni hér, að fá presta með
amerískan starfshug, sem þeir heföi
drukkiö í sig við undirbúningsskólana
hér, en íslenzka guðfræðimentan, er
gerði þá að hæfum leiðtogum islenzkra
safnaða og eflt gæti íslenzkan kristindóm
og íslenzkt þjóðerni jöfnum höndum.
Guðfræðimentanin í lútersku skólunum
hér er svo vaxin, að þeir sem ekki hafa
nasasjón af annarri guðfræði en þeirri,
sem þarer boðin, eru ekki hentug prest-
efni íslenzkum söfnuðum, eins og reynsl-
an er betur og betur að sýna. Það bless-
ast aldrei—getur ekki blessast. Það er
önnur tegund kristindóms, ólík þeirri,
sem vér íslendingar erum vanir og vaxnir
til að skilja; vér höfum ekki það amilega
vaxtarlag. íslenzka lundin fellir sig
ekki við hana. Hún er sjálfsagt eðlileg
\>essuPennzj>lvania-Ðutc/i-fó\k\,semmargt
hefir til síns ágætis, en er að flestu leyti
íslendin gum afar-ólíkt. Það er sögð sú
íhaldsamasta tegund Þjóðverja, sem til
er, í öllum sköpuðum hlutum. Er líka
eini þjóðflokkurinn, sem frægur hefir orð-
ið fyrir að mynda sérstaka mállýzku hér
í landi, með sérstökum málmyndum, of-
urmikið hrognamál vitaskuld, en þó til á
því fáeinar bækur.
Hví skyldum við íslendingar, með alt
önnur og gagn-ólík þjóðar einkenni,
með augað blínandi á fjallstindinn, hvar
sem vér förum, sækja það hingað í fram-
faralandið frjálsa að verða Pennsylvania-
Dutch í hugsunarhætti og trúarbrögð-
um ?
Mótspyrnan, sem kirkjufélagsskapur
íslendinga hefir átt við að etja hin síðari
ár, síðan prestum tók svo mjög að fjölga
frá Chieago-skólanum, er að langmestu
leyti af þessum rótum runnin. íslend-
ingurinn getur ekki kingt þessarri teg-
und kristindóms. Honum býður við
henni, hann getur ekki að því gjört.
Orsökin til þess að íslenzkir leikmenn
eru nú farnir að þola svo illa loftslagið
andlega í kirkjufélaginu er að ekki svo
litlu leyti þessi. Það er íslenzkt þjóðerni,
sem gjörir uppreist, þegar á að fara að
innlima það öðru, andlega rammógeð-
feldu og nauðaógirnilega þjóðerni—Penn-
sylvania Dutch.
En það var um prestaskólann í Reykja-
vík, sem eg var að tala. Alveg nýlega
var verið að koma því inn í huga nokk-
urra leikmanna,að prestaskólinn íslenzki
væri mesta afmán, siðferðileg spillingar-
stía með óhóflegri áfengisnautn og jafn-
vel kennararnir, sérstaklega einn, væri
áfengi hlyntir. Það er óhætt að fullvrða,
að þetta er uppspuni einn og ti’ búning-
ur, en sýnir hvernig talað er.
Samþykt var á Þingvelli yfirlýsing um,
að æskilegt væri, að komið yrði á við
prestaskólann í sumarleyfinu stuttu vís-
indalega námsskeiði fyrir presta með
fyrirlestrum og samræðum. Fekk sú
hugmynd ágætan byr. Sýnir þetta, hve
ant prestastéttin lætur sér nú um að afla
sér allrar þeirrar þekkingar, er staðan
heimtar.
í sömu yfirlýsingu skoraði fundur-
inn á alþingi að veita guðfræði kandídöt-
um ríflegan styrk í eitt ár til dvalar er-
lendis, þeim til fullkomnunar í ment
sinni.
Með þessu og þvíliku móti er presta-
stétt íslands nú um þessar mundir að
vinna sér helgi og virðingu með þjóð
vorri, þegar vér hérna megin erum að
glata hvorttveggja. Þegar hér er verið
að hrinda fólkinu út úr kirkjunni, eru
þeir þarað draga inn í hana—opna dyr 04
glugga upp á víðan vegg, svo loft verði
heilnæmt og vistlegt og girnilegt þar
inn að koma.
En hér eru gluggatjöld á sömu stund
dregin niður, eins og dauðinn sé inni
fyrir.