Einar Þveræingur - 03.10.1918, Side 1

Cinar þverceingur
I. ár.
Zil iesenða blaðsins.
Tilgangurinn með útgáfu þessa blaðs
er sá f}Trst og fremst að leitast við að
vekja þjóðina til alvarlegrar ihugunar
á sambandslögunum, sem lögð hafa
verið undir atkvæði alþjóðar til fulln-
aðai úrslita þ. 19. þ. m., og vekja á-
huga kjósenda, svo að hluttakan i at-
kvæðagreiðslunni verði sem mest. —
Væntir blaðið þess, að hver sannur
Islendingur telji það heilaga skyldu
sína að gera sjer eftir föngum ljóst,
hvað hjer er á seyði, svo að hver og
einn geti með góðri samvisku hagað
atkvæði sínu eftir því, sem hann telur
rjettast og sannast og heilladrvgst fyrir
fósturjörðina. En til þess, að það megi
verða, ber brýna nauðsyn til, að málið
verði skýrt frá báðum hliðum sem
rækilegast, og ætlumst vjer til, að slík-
ar skýringar leiði til þess, að hverjum
manni verði í lófa lagið að mvnda
sjer sjálfstæða skoðun i málinu, en
þurfi ekki að haga atkvæði sínu eftir
því, hvernig Pjetur eða Páll hafa snú-
ist við málinu, þótt góðir sjálfstæðis-
menn hafi áður reynst.
Engan skyldi furða það, þótt þetta
blað hreyfi andmælum aðallega gegn
sambandslögunum, því að sá er einn
vegur til að umræður verði ekki ein-
hliða, þar sem flestöll önnur blöð eru
sambandslögunum fylgjandi. F’ó er
öllum skoðunum heimilt rúm í blað-
inu, eftir því sem föng eru á. —
Þess er vænst, að menn ræði málið
með stillingu, en þó með fullri festu
og afsláttarlaust, því að svo á hverj-
um góðum málstað að vera best borgið.
Væntum vjer þess, að þótt tími sje
nú stuttur orðinn til stefnu, eigi Einar
Þveræingur enn sem fyrri þarft erindi
til þjóðar sinnar, og óskum að orð
hans og tillögur megi enn verða til
þess að vekja menn til umhugsunar
um sannarlegt sjálfstæði landsins og
miði landi og lýð til fulls frelsis og
farsældar.
Látum vjer það svo á vald kjósenda,
hvern veg þeir fara með atkvæði sitt,
en þess er af þeim að krefjast, að
þeir gangi ekki hugsunarlaust að verki
í svo mikilvægu máli.
Að öðru leyti má marka stefnu
blaðsins af grein þeirri, er hjer fer á
eftir.
Reykjavíb, 3. oltt<»l»er 1918.
Einar Þveræingur.
Snorri Sturluson segir í Heimskringlu
frá tilraunum Ólafs konungs Haralds-
sonar hins digra til þess að ná tang-
arhaldi á íslandi. Sendi konungur
hingað með erindum sinum Pórarin
Nefjólfsson, vitran mann og slunginn.
Talaði Þórarinn máli konungs fyrir
höfðingjum og allri alþýðu að Lög-
bergi. Kvað hann Ólaf konung vilja
verða drottin landsmanna, ef þeir
vildi vera hans þegnar, en hvorir ann-
ara vinir og fulltingsmenn til allra
góðra hluta. Ennfremur vildi konung-
ur eignast Grímsey af Norðlending-
um, en leggja í móti þau gæði af sinu
landi, er um semdi með þeim.
Menn tóku vel orðsending konungs
og einkum fylgdi Guðmundur hinn
riki á Möðruvöllum fast fram mál-
um konungs. Var Guðmundur þá
mestur höfðingi norðanlands. Þorkell
Eyjólfsson á Helgafelli var og mjög
samningaliðugur og ljetu flestir leiðast
eftir þeirra fortölum. Þótti mörgum
vegsemd að þjóna svo frægum kon-
ungi sem Ólafur var og lítill skaði
um Grimsey, enda mundi konungur
ekki nota sjer hana. Iíorn svo, að ná-
lega allir vildu »skipast við orðsend-
ing konungs« og gerast þegnar hans.
Á þessu þingi var Einar E\Tjólfsson
Þveræingur, bróðir Guðmundar ríka.
Hann bjó á Þverá í Eyjafirði. Var
hann manna vitrastur og framsýnn
mjög, en ekki framgjarn að sama
skapi og bar því meira á Guðmundi,
að hann hjelt sjer meir fram til virð-
ingar og sóttist eftir vijaáttu ríkra
höfðingja. — Nú voru nokkrir menn,
er ekki voru með öllu ugglausir, að
holt væri að fara að ráðum konungs-
vina og slást í »meiri hlutann« og
spurðu, hví Einar Ipgði ekki til þess-
ara mála, »þykir oss hann kunna,
segja þeir, flest glöggst að sjá«. En er
hann fjekk af þeim nokkra brýning,
þá stóð hann upp að Lögbergi og
mælti á þessa leið:
»Því em ek fáræðinn um þetta mál,
at engi hefir mik at kvatt. En ef ek
skal segja mína ætlan, þá hygg ek, at
sá [kostr] muni til vera af hérlands-
mönnum at ganga eigi undir skatt-
gjafar við Óláf konung ok allar álög-
ur hér, þvilíkar sem hann hefir við
menn í Noregi. Ok munum vér eigi
þat ófrelsi gera einum oss til handa,
heldr bæði oss ok sonum várum ok
þeira sonum ok allri ætt várri, þeiri
er þetta land bvggir; ok mun ánauð
sú aldrigi ganga eða hverfa af þessu
landi. — En þótt konungur sjá sé
góðr maðr, sem ek trúi vel at sé, þá
mun þat fara héðan frá sem hingað
til, þá er konungaskifti verða, at þeir
eru ójafnir, sumir góðir, en sumir ill-
1. tl»l.
ir. — En ef landsmenn vilja halda
frelsi sinu, þvi er þeir hafa haft síð-
an er land þetta bygðist, þá mun sá
[einn kostrj til vera at ljá konungi
einskis fangstaðar á, hvorki um landa-
eign hér, né um þat at gjalda héðan
ákveðnar skuldir, þær er til lýðskvldu
megi metast. — En hitt kalla ek vel
fallit, at menn sendi konungi vingjaf-
ar, þeir er þat vilja, hauka eða hesta,
tjöld eða segl, eða aðra hluti, er sendi-
legir eru. Er því þá vel varit, ef vin-
átta kemur í móti. — En um Gríms-
ey er þat at ræða, ef þaðan er engi
hlutr flultr, sá er til matfanga er, þá
má þar fæða her manns, ok ef þar
er útlendr herr, ok fari þeir með
langskipum þaðan, þá ætla ek mörg-
um kotbúöndunum muni þykkja verða
þröngt fyrir durum«.
»Ok þegar er Einar hafði þetta mælt
ok innt allan útveg þenna, þá var öll
alþýða snúin með einu samþykki, at
þetta skyldi eigi fást. Sá Þórarinn þá
erindislok sín um þetta mál«.
Lauk svo þessu máli, að landsmenn
höfnuðu boðum koilungs fyrir hinar
hyggilegu fortölur Einars Þveræings
og naut þjóðin frelsis síns óáreilt eftir
það á þriðja hundrað ára.
Vjer höfum heitið blað vort eftir
þessum íslendingi, er best og giftu-
drjúgust alskifti hafði af þjóðrjettind-
um vorum fyrr á öldum og fjekk opn-
að svo augu alþjóðar, að hún ljet ekki
ginnast af skilaboðum útlendra höfð-
ingja nje fagurgala þeirra landsmanna,
er konungs-erindi studdu. Enu koma
hingað seudimenn erlends valds aust-
an um haf. Enn eru þau boð boðin,
er mörgum höfðingjahollum mönnum
þvkir hin glæsilegustu. Enn sækjast
útlendingar eftir valdi yfir þjóð vorri
og rjettindum yfir auðlindum lands-
ins, en oss heitið »gæðum« í mót,
»jafnrjetti« í fullnumdu og þröngsetnu
landi langtum ríkari þjóðar, þar sem
íslendingar hafa eftir engu að slægjast.
íslenska þjóðin er ekki á verði um
dýrustu rjettindi sín. Hinn »þjettskip-
aði meiri hluti« hefir stungið henni
svefnþorn. Oss þykir brýn nauðsyn,
að þjóðin athugi gaumgæfilega »það
sem í boði er« nú, ekki síður en það
var nauðsyn á tímum Einars Þveræings
og oft siðan, og því höfum vjer gefið
blaðinu nafn hans, að vjer viljum
skýra málið eftirföngum, svo að þjóð-
in ljái ekki útlendingum fangstaðar á sjer
athugalaust, svo sem nú vofir yfir.
Væntum vjer, að oss verði gott til
liðs meðal viturr? og frainsýnna manna,
kvenna og karla, ungra og gamalla,
svo að ekki verði hrapað að þeim
rjetlindaveislum útlendingum til handa,
sem til er stofnað.
ísland fyrir íslendinga.