Einar Þveræingur - 03.10.1918, Qupperneq 4

4
EINAR ÞVERÆINGUR.
„Cinar Pverœincjur“
kemur út fyrst um sinn annanhvern
dag og aukablöð eftir atvikum.
Kostar í lausasölu 5 au.
Áskriftafgjald 50 au. mánaðarlega.
Afgreiðsla er í Aðalstræti 8, uppi
(gengiðinn um fyrstu dyr frá Bröttu-
götu).
Afgreiðslumaður:
Sigurður Porsieinsson.
I tgefandi: Fjelag í Reykjavík.
Ábyrgðarmaður:
Pjetnr Lárusson.
Jeg kalla það alls ekki forsvaran-
legt ef kjósendum verður ekki fengið
annað i hendur en niðurstaða samn-
ingatHraunamanna,samningarnirsjáIflr,
sem jeg efast um að alþjóð manna
sje farin að kynna sjer. Að vísu kunna
að vera til svo blindir fylgismenn
frumvarpsins, að þeim þyki engin þörf
á að vanda til atkvæðagreiðslunnar
eða gefa kjósendum nægilegan frest til
að athuga málið. Sannast það hjer
sem oftar, að hverjum þykir sinn fugl
fagur. Jeg er ekki i efa um, að sumir
þeir, sem ákafast fylgdu frumvarpinu
1908, hefði þá verið harðánægðir
með eins mánaðar frest undir kosn-
ingar, og mundu úrslitin þá hafa orð-
ið önnur. En af því að nægilegur
tími gafst til að athuga það frv. tókst
svo giftusamlega til, sem raun varð á.
Þá voru stjórnmálamenn eins glöggir
og þeir sem nú eru uþpi, og leið þó
mánuður eða meir áður en þeir, sum-
ir hverjir, jafnvel hjer í höfuðstaðn-
nm voru búnir að átta sig.
Hæstv. forsætisráðh. var einn þeirra
manna, sem voru harðánægðir með
frv. 1908. Skal jeg því ekki lá honum,
þótt hann sje ánægðuv með þetta frv.
Því að þó það sje mikill gallagripur,
er það þó að sumu leyti betra en
gamla frv. En hins vegar er það að
öðru leyti verra. Kröfur þjóðarinnar
hafa einnig skýrst og vaxið síðan
1908. Öll aðstaða innanlands og gagn-
vart öðrum löndum hefir gerbreyst.
Það sem var viðhlítandi þá, getur ver-
ið óhæfilegt nú.
Hæstv. forsætisráðherra sagði, að Is-
land væri viðurkent fullvalda ríki í
samningunum, og fengi nú öll sin
mál i sínar hendur. Þetta1) er að vísu
sagt berum orðum i 1. gr. frv., en ef
lesið er áfram kemur í Ijós, að þetta
eru ekki nema orðið tóm. 6. gr. kem-
ur þvert ofan í ummæli 1. greinar.
Þar er Dönum veittur allur sá sami
rjettur á íslandi sem íslendingum sjálí-
um. Christensen getur hróðugur sagí,
að hann hafi »komið, sjeð og sigrað«'í
Jafnrjeftisákvæði 6. greinar eru sýnu
verri cn í frv. 1908. Það liggur í aug-
um nppi ef borið er saman og eink-
um ef athugaðar eru skýríngarnar,
sem fvlgja 6. gr. og jeg mun síðar
vikja að.
I frv. 1908 var fiskiveiðarjettur
Dana að nokkru leyti bundinn við
landhelgisvörn þeirra og gert ráð fyrir,
að hann fjelli niður siðar meir ef ís-
lendingar tæki að sjer strandvarnirn-
1) :r. að fsland sje fullvalda ríki.
ar. í nýja frv. er ekkert ákvæði um,
að Danir missi fiskiveiðarjettinn í
landhelgi við ísland þótt íslendingar
annist einir strandvörnina. Danir hafa
nú ekkert aðhald. Þeir eru beint leyst-
ir frá því að auka nokkuð strandvarn-
irnar og þurfa ekkert að gjalda fyrir rjett
sinn. En eftir frv. 1908 höfðn Danir þó
tvennskonar aðhald í þessu efni. í
fyrsta lagi hefði íslendingar að sjáfi-
sögðu tekið strandgæsluna í sínar
hendur ef Danir hefði vanrækt hana,
og þar með síðar meir svift Dani og
Færeyinga fiskveiðirjettinum, eins og
Færeyingar óttuðust mjög. En nú eru
Danir leystir frá slíkum óþægindum.
í öðru lagi hefði Danir líka skirst við
að nota landhelgina mjög til fisk-
veiða, þvi að ella hefði ágangur þeirra
orðið hvöt fyrir íslendinga til að taka
strandgæsluna i sínar hendur og losna
við ágang þeirra. Christensen hefir
haft sitt fram. Hann má vel una þess-
um málalokum. Hann kom, sá og
sigraði.
Það lætur vel í evrum, að ísland
sje fullvalda ríki, en hið fullvalda ís-
land má ekki gera slíkan samning við
annað ríki, að fullveldinu sje þar með
kippt upp með rótum. Ef samningar
þessir ganga í gildi fær þrjátíu sinnum
fjölmennari þjóð og hundrað sinnum
rikari, borgararjett í þessu kostauðga
landi. Hingað til hefir það verið tak-
markið i frelsisbaráttu þjóðarinnar, að
ísland grði fgrir íslendinga. En nú á
ísland að vera fyrir Dani og íslendinga.
»ísland fyrir íslendinga« hefir ekki að
eins verið slagorð eins stjórnmálaflokks
heldur allrar þjóðarinnar. Æiskulýður
landsins (Ungmennafjelögin) hefir og
tekið þessi orð á stefnuskrá sína. Eftir
fá ár eru unglingarnir orðnir atkvæðis-
bærir, en þá á að vera búið að hleypa
útlendum skara inn í landið og eyði-
leggja meginkjarnann í æskuhugsjón-
um þeirra, höfuðskilyrðið fyrir vel-
gengni þjóðar vorrar í þessu landi.
Sambandsmenn hafa verið að tala
um að takmarka rjettindi Dana hjer í
landi, með þeim hætti að gera heim-
ilisfestu innanlands að skilyrði fyrir
atvinnurekstri í landinu. Jeg skal engu
spá um e^ndirnar, sem á því yrði. En
örðugt mundi það þó veitast, þar sem
slíkt væri ótvirætt brot á anda samn-
ingsins. í athugasemd við 6. gr. láta
hvorirtveggja nefndarmennirnir, dön-
sku og íslensku, svo um mælt:
»Sjálfstæði landanna hefir í för með
sjer sjálfstæðan ríkisborgararjett, Pess
vegna er af Dana hálfu lögð áhersla á,
að skglaust sje ákveðið, að öll ríkis-
borgararjettindi sje qlgerlega gagn-
kvæm án nokkurs /grirvara eða af-
drátlanc. Þetta virðist svo skýrt og »af-
dráttarlaujt«, sem orð tungunnar geta
framast látið í ljós og þarf engrar út-
listunar.
Annars er hjer harla undarlega að
orðið kveðið. Fyrst er þess getið, að
»sjálfstæði landanna hafi í för með
sjer sjálfstæðan rikisborgararjett«. En
svo kemur í næstu setningu: Þess
vegna er af Dana hálfu lögð áhersla
á að skýlaust sje ákveðið o. s. frv.«
Setningarnar eru i raun rjettri í
mótsetningu hvor við aðra og hefði
heldur átt að standa:, »Pó er af IJana
hálfu lögð áhersla á o. s. frv.«. En
þetla orðalag er eðlilegt, þar sem
Danir leyfa aðeins á pappírnum, að
ísland sje kallað frjólst og fullvalda
ríki; þess vegna þurfa þeir að taka það
skýlaust fram, að þeir hafi sama rjett
og íslenskir borgarar hjer á landi.
Og ekki er nóg með, að jafnrjetfið sje
svo skýrt og afdráttarlaust ákveðið í
texta frumvarpsins og athugasemdum,
heldur er því bætt við, »að af þessari
gagnkvæmni leiðir það, að afnema
verður allar þœr takmarkanir, sem nú
eiga sjer stað á fullu gagnkvœmu jafn-
rjetth. Hjer er íslendingum skipað að
plokka burt alt, sem nú er í lögum
og gæti takmarkað fullkomnasta jafn-
rjetti Dana hjer á landi. Til eru ein-
mitt ýms lög, sem miða að því að
tryggja, að ísland sje fyrir Islendinga.
Yfir því hefir Khútur Berlín verið að
fjargviðrast og aðrir hans sinnar. En
nú er skipað að reita alt slíkt burt.
Þetta er svo grátleg afturför, að furðu
gegnir að nolckur íslendingur skuli
geta mælt þvi bót. Hjer er árangur-
inn af viðleitni bestu manna þjóðar-
innar á undanförnum áratugum að
stuðla að þvi með löggjöf, að ísland
verði fyrir íslendinga, strykaður út og
afmáður.
Erindrekar Dana hafa ekki sett þessi
afdráttarlausu skilyrði um jafnrjettið í
samninginn alveg út í bláinn. Nefnd-
armennirnir islensku hafa einnig fall-
ist á þau og þau eru i samræmi við
allan anda samningsins, þótt heyrsl
hafi siðap, að torvelda mætti Dönum
aðstöðu þeirra með búsetuskilyrðum.
En jeg sje ekki betur en slíkt væri
brot á samningnum, oa væri það ekki
fögur aðferð eða heillgfænleg að gera
samning með þeim hug að svíkja
hann. íslendingar mundu einnig koin-
ast skamt með það. Gerðardómur á að
skera úr, ef ágreiningur rís um skiln-
ing á samningnum og gerðarmennirnir
fara væntanlega að lögum og halda
sig að ákvæðum samninganna.
Þá er enn eitt ákvæði, sem sýnir
bróðurþelið á pappírnum, en leiðir
jafnframt i ljós það sem undirbýr: —
Það er hin makalausa lögjöfnunarnefnd,
sem stofna skal samkv. 16. gr. Þar er
ákveðið, að stofna skuli »dansk-íslenska
ráðgjafarnefnd, sem í eru að minsta
kosti 6 menn« o. s. frv., og siðan tek-
ið fram, »ið »sjerhvert lagafrumvarp,
sem varðar nánari meðferð mála þeirra,
er um ræðir i sambandslögum þessum,
og lagafrumvörp um sjermál annars-
hvors ríkisins, sem einnig varða liitt
rikið og stöðu og rjettindi þegna þess,
skal hlutaðeigandi stjórnarráð leggja
fyrir nefndina til álita áður en þau
eru lögð fyrir ríkisþing eða alþingi,« o.
s. frv. — »Nefndinni ber að gera tillögu
um breytingar á þeim frumvarpsá-
kvæðum, sem hún telur koma í bága
við hagsmuni annarshvors rikisins eða
þegna þess«. — Þá á nefndin og að
undirbúa samning lagafrumvarpa, er
miða að »samvinnu milli ríkjanna og
samrœmi í löggjöf þeirraa.
(Framh.).
Prentsmiðjan Gutenberg — 1918.