Frækorn - 30.10.1908, Blaðsíða 7

FRÆKORN
190
En það er auðvitað ekki aðeins
hér, að sjórinn hefir gengið hærra,
heldur kringum alt land.
Miðfell í Dalasýslu er einnig mjög
einkennilegt. Stendur það í miðri
sveit og eru bæir alt í kring um
það.
í Mýrasýslu og Borgarfjarðar er
mikill skógur. t. d. í Skorradaln-
um, Karlmannstungu og í Pverár-
hltðiuni. En einna mestur held eg
hann hafi verið neðantil í Norður-
árdal á niilli Laxfóss og Hreðavatns;
að öðru leyti er næstum alt há-
lendið um Borgarhreppinn þakið
skógi.
Á þessu svæði eru bændabýlin
einna þétttust í Dalasýslunni.
Landið er um allar þessar sýsl-
ur gott og grasgefið, en í síðar-
nefndri sýslu er túnræktin í betra
lagi og þúfurnar víða horfnar. Að-
ferðin að skera ofan af er í góðu
áliti, og er eflaust góð; því gras-
rotin grær fyrr en þegar plægt er
og sáð fræi. Á nokkrum bæjum í
Mýrasýslu var samt farið að plægja
og sá höfrum til þess að undirhúa
jörðina fyrir túnrækt, og spruttu
þeir vel. Sumarið er stutt og milli
margs verður að skifta kröftunum,
scm eru lieldur ónógir; þess vegna
væri æskilegt, að geta notað hest-
aflið meira en verið hefir. Ef bú-
ið væri að gjöra vél, er skæri of-
an af, þáværi hægt að gjöra við alla
sléttuna með hestafli ef ekki væri
mjög grýtt. Slík vél þyrfti sjálf-
sagt hvorkl að vera margbrotin né
dýr. Rar sem jarðvegurinn er grunn-
ur, hefir reynslan sýnt, að það
spretti langt um betur, ef mold úr
moldargörðum er borin undir þök-
urnar. Slíkir garðar eru auðvitað
ekki altaf fyrir hendi. En það er
einfalt ráð að búa þá til á þann
hátt, að mold aunaðhvort úr mýri
eða valllendisjörð er hrúgað upp
til þess að loftið nái að verka, og
hún tileinki sér súrefnið í loftinu.
En við slík verk þyrftu menn langt
um meira á vögnum að halda. En
þeir eru heldur dýrir í samanburði
við verðið í útlöndum og væri
sjálfsagt hægt að færa niður verðið
með því að búa þá til hér á landi.
F*að sama er að segja um plógana.
Alstaðar er byggingin að batna,
og víða er hún góð. Það væri
ekki heldur skynsamt fyrir efnaiitla
meiin að byggja meira en ástæður
leyfa. Bóndinn á að leitast við að
láta bæinn líta vel út úti fyrir, en
konan innanbæjar. Og ef þau bæði
hjálpast að, mun margt lagast. Loft
og vatn stendur öllum jafnt til boða.
En játa skal, að starf húsmóður-
innar er oft mjög erfitt og van-
þakklátt, því að í vætutíð forast
gólfið jafnóðum og það er þvegið.
A einum bæ, sem eg kom á, leyfði
húsmóðirin ekki að spýtt væri á
gólfið, heldur aðeins í hrákadall,
og það var mikil bót og henni
veittist miklu hægara að halda gólf-
inu hreinu, og alt var þar mjög
svo viðkunnanlegt. Lítill moldar-
bær, sem er vel hirtur, hefir meira
gildi en stórhýsið, et þar ríkir ill
stjórn og óhreinlæti.
»Steinsteypa« er ný byggingar-
aðferð upp til sveita. Eg sá tvö
slík hús í Mýrasýslu og fjögur á
mjög litlu svæði í Dalasýslu. Stein-
límið (cerr.entið), er hafði farið í
þau, var ýmist frá 30 - 60 tunnur.
Steinlímið hafði verið hlutfallslega
1 á móti 10 eða 12 af sandi og
möl. Pessi byggingaraðferð á sér
vafalaust framtíð hér á landi og
mun fullkomnast í ýmsu þannig, að
húsin verði ódýrari og alveg raka-
laus. Af steinveggjum er hætt við
að stafi raki að mejra eða minna
leyti, að minsta kosti á meðan vegg-
urinn er nýr. Rað hefir samt tek-
ist að gjöra þessi hús rakalaus með
því að þilja fyrir innan 5 eða 6
þuml. frá veggnum og »stoppa«
svo á milli. En í einum stað var
þiljað þannig, að 3 þuml. bil var
í millum þils og veggjar, en það
hús reyndist að vera ekki laust við
raka. Önnur aðferð til þess að
verða laus við rakann er að steypa
veggina hola að innan, það er að
segja tvöfalda veggfi með bili á
milli. Oegnum það loft, sem þann-
ig geymist inni í veggnum getur
enginn raki komist.
Með þessu fyrii komulagi þyrfti
ekki að þilja að innan og væri
sjálfsagt efnissparnaður í því að
hafa veggina mjög þunna ef bönd-
in á milli þeirra væru nógu mörg
og sterk og húsið ekki mjög hátt.
Þessi steypuaðferð ætti ekki að vera
mjög stinleg eftir að mótin væru
tilbúin eins og húsið ætti að vera.
Og ekki þyrfti það að kosta meira,
hvað efnið snertir, en við þann,
er í mótin færi. Til samanburðar
skulum vér segja, að í mótin þyrfti
eins mikinn við og nægði í 4 álna
j háa klæðningu utan á húsið. Og
I gehtr hver, sem v\\\, re'tknað út, hvað
slík mót i.’undu kosta. En það
væri auðvitað hægt að steypa fteiri
í sama mótinu og þannig skifta
kostnaðinum niður á fleiri. En svo
er líka hægt að steypa steina á
undan, þannig að húsið yrði samt
nákvæmlega eins og steypt væri í
einu lagi. En einfaldast er jjað
sjálfsagt að byggja úr hraungrjóti
jjar sem það er til, því þau hús
verða rakalaus, sé vel frá þeim geng-
ið.
Alstaðar voru stærri eða minni
bókasöfn, og er það helst sögu-
bækur, er lesnar eru. En hvergi