Frækorn - 18.05.1910, Síða 2

58
F R Æ K O R N
stjörnufræðingarnir gefa oss, af
halastjörnuumferðatímum, eru svo
stórar, að marga mun sundla:
ein halastjarna, sem sást 1844,
hefir 102,050 ára langan umferða-
tíma; ein, sem sást 1863, þarfn-
ast 1,840,000 ára til þess aðgjöra
einaumferð á braut sinni, önnur
halastjarna, sem sást 1864, notar
2,800,000 ár til ferðarinnar. f>eir,
sem efast um áreiðanleik talnanna,
gera vel að minnast, hve áreið-
anlega tölur stjörnufræðinganna
standa heima,þegar um viðburði
í stjörnuhimninum er að ræða, er
þeir segja fyrir á vorum tímum.
Pað er ekkert nýtt, að menn
Óttast halastjörnurnar. Myndir
þær, er vér hér sýnum,bera það
með ser. í hræðslu manna hafa
gtjörnurpár kömið til að líkjast
terugðnu sverði, eirihverju illdýri
g. s. frv.
Árið 1848 væntu menn að
halastjarnan frá 1556 skyldí koma
aftur. Petfa hafði þau áhrif á
Karl V., að hann lagði niður rík-
isstjórn.
Viðvíkjandi Halley’s halastjörn-
unni hafa menn áður verið hjá-
trúarfullir. Pannig sögðu sagna-
ritarar á sínum tíma, að halastjarn-
an, sem nú er kend við Halley,
hafi hjálpað Vilhjálmi Sigursæla
að leggja England undirsig. Ár-
ið 1456, fáum árum áður en
Konstantinopel var hertekin, vakti
halastjarnan óttr hjá mönnum al-
inent: kristnir menn töldu stjörn-
una merki þess, að Tyrkir mundu
vinna í Evrópu, meðan Tyrkir
hins vegar töldu halastjörnuna
merki upp á sigra hinna kristnu.
Stafar nokkur hætta af hala-
stjörnunni ?
Um það eru heimsins frægustu
s'jörnufræðingar ekki sammála.
Eyrir ei mi öld síðan skoðuðu
stjörnufræðingarnir halastjörnurn-
n iiar eins og himinlmetti, og
héídu, að það mundi hafa ægi-
le'jar afleiðingar, ef halastjarna og
reikistjarna rækust hvor á aðra.
Þannig segir Lambert (f. 1728,
d. 1777):
»Þegar maður íhugar ferð hala-
stjarnanna og þyngdarlögmálið, er
auðvelt að skilja, að árekstur þeirra
eða jafnvel það, að þær nálgast
jörðu, mun geta haft hinar ægileg-
ustu afleiðingar. Slíkur viðburður
mundi geta valdið almennu synda-
flóði eða þá orsakað, að jörðin
gengi undir í bruna, gjört hana að
fíngjörðu dufti, dregið hana burt frá
braut sinni, rifið tunglið frá henni,
eða — sem verra er — kastað
henni langt burtu hinu megin Saturn
og þannig skapað henni margra
alda vetur.«
Maupertius,franskurvísindamað-
ur (f. 1698, d. 1759), hafði líkar
skoðanir um eyðileggingu, sem
árekstur halastjörnu gæti haft með
sér fyrir jörðina. En hins vegar
þóttist hann geta hugsað sér
ýms hlunnindi, ef halastjarna að-
eins kæmi jörðu mjög nær, en
rækist ekki á hana. Pannjg hUgS.
aði hann sér það mögulegt, að
árstíðirnar breyttust í eilíft sum-
ar, að halastjarnan eftil vill breytt-
st í fleiri tungl, eða, að jörðin
fengi hringi um sig eins og
Saturn. Loks segir hann:
»Hversu hættulegur, sem slíkur
árekstur enn gæti verið, þá er þó
mögulegt, að hann aðeins yrði til
þess að eyðileggja einhvern iítinn
hluta jarðarinnar. Ef til vill gætum
við sloppið með eyðileggingu eins
eða annars konungsríkis, meðan
jörðin að öðru leyti kæmi til að
njóta góðs af því, sem þannig kæmi
til vor svo langt að. Ef til vill
munu jarðabúar með undrunsjá, að
halatjörnuefnið kæmi til vor með
gull og gersemar.«
Einn hinna helstu stjörnufræð-
inga nútímans, Guillemin (fram-
ber: Gimeng) segir:
»Hvað mundi ske, ef ein eða
önnur halastjarna lenti beint á jörðu?
Slíkur árekstur er enganveginn ó-
hugsandi; ekkert Iögmál i stjörnu-
fræðinni andmælir þeim möguleika,
að tvær stjörnur gætu rekist hvor
á aðra og ef til vill þar með gert
hvor aðra að gufu eða dufti.«
»Nú eru flestir stjörnufræð-
ingar horfnir frá óttanum fyrir
eyðileggingunni, sem menn í
fyrri daga héldu að mundi leiða
af árekstri halastjörnu á jörðu.
Líkindin fyrir slíkum árekstri
eru mjög Iitil, og efni hala-
stjarnanna eru svo þynt, að
jafnvel þóttárekstur kæmi fyrlr,
þámunu afleiðingarnar af hon-
um tæplega verða mikilvægar
fyrir jörðina.
(Halastjörnumynd -"gömul.)I