Ingólfur - 31.01.1904, Side 1

INGÓLFUR.
II. ÁR.
Reikjavík, siinimdaginn 31. janúar 1904.
4 blað.
INGÖLFUR.
kemur út einu sinni í viku
eftirleiðis; aukablöð við og
við; ræðir landsmál öll og
stórmál höfuðstaðarins; flitur
fréttir innlendar og útlendnr;
er besta auglísingablað. Kost-
ar 2 kr. og SO a, erlendis 3
kr., útsölumenn fá 20% og 1.
árg. blaðsins meðan til vinst
ef þeir hafa ÍO kaupendur.

JÓN PORKELSSON
SKÓLASTJÓRI.
Góður varstu
en gn^egð þú áttir
lofsverka
og líknstafa.
Þig ég átti
öllum trúrri
vin og allra
veglindastan.
Skarð er nú
firir skildi orðið
og vinfátt
vinaþurfa.
En góð er minniug
göfugs vinar,
þótt helfregn
harma veki.
Jón Þorkelsson var fæddur á Sólheim-
um í Sæmundarhlíð í Skagafirði hinn 5.
nóv. 1822 og var hann tíundi maður frá
Jóni biskupi Arasini í beinan karllegg.'
Hann ólst upp við fátækt og tók því seint
til nárns og vann firir sér sjálfur. Hann
útskrifaðist úr Reikjavíkurskóla 1848 með
beztu einkunn. Fór hann siðan til háskól- |
ans í Kaupmannahöfn og tók þar embætt- j
ispróf í málfræði og sögu 1854. Hélt
hann þá samsumars til Islands og varð
tímakennari við lærðaskólann þá um haust-
ið. Hann var settur kennari við skólann
1859 en veitt var honum embættið 1862.
Sjö árum síðar varð hann ifirkennari.
Hann var settur skólastjóri 1872 en fékk
veitingu 1874. Veitti hann síðan skólan-
um forstöðu, þar til er hann fékk lausn
1895. Hann var hinn mesti eljumaður
og vann sér oft um megn. Var hann og
þreittur orðinn og farinn að heilsu hin
síðustu ár æfi sinnar og hafði nær enga
*) Sjá Sunnanfara I. ár, 9 (bls. 85). Pað er
eftir Jóni I’orkelssini ingra haft, sem þar
segir um sett hans.
Langfrjálslindasta lífsábirgðarfélagið á
Islandi er
Umboðsmaður: Jens B. Waage.
fótavist síðustu árin tvö. Hann andaðist
21. janúar 1904 og var öllum harmdauði,
þeim er til hans þektu.
Jón Þorkelsson var hár maður vegsti
og fremur grannvagsinn, nokkuð togin-
leitur í andliti og góðmannlegur á svip.
Hann var snirtimaður í allri framgöngu
hæverskur og viðmótsgóður. Hann var
maður hibílaprúður og hinn besti heim að
sækja, ræðinn og alúðlegur við gesti og
veitti þeim vel Hann var ör á fé, hjálp-
Jón Þorkelsson.
fús og svo brjóstgóður að hann mátti ekk-
ert aumt sjá. Hann var freniur bráðlind-
ur, en bjó aldrei lengi ifir, þótt honum
líkaði miður, og hrekklausari og hreinlind-
ari mann hef eg aldrei þekt, þeirra sem
eru af barnsaldri. Við engan mann á sú
vísa fremur en hann, er honum þótti feg-
urst í latneskum skáldskap. Hún er
þessi:
Integer vitæ scelerisque purus
non eget Mauris jaculis neque arcu
nec venenatis gravida sagittis
Fusce pharetra.
Grímur Thomsen hefur þítt vísuna laus
lega og er þetta þíðingin:
Vammlausum hal og vítalausum fleina
vant er ei, boglist þarf hann eraðreina,
banvænum þarf hann oddum eiturskeita
aldrei að beita.
Sannaðist það, er ómaklega var á hann
ráðist, því að eigi mátti það honum geig
vinna. Skapraun gerði það honum er
skólanum óviðkomandi menn gerðust til
að rangfæra gerðir hans og lasta skólann.
En engum eiturskeitum beitti hann sér til
varnar. Var það honum næg vörn að
hann var grandvar og vammlaus eða eins
og segir í vísunni integer vitæ scelerisque
purus.
Um það bil sem Jón Þorkelsson tók að
hneigja hug sinn að skólanámi lofaðist
hann Sigríði Jónsdóttur, er hann kvæntist
1854 þá er hann var heim kominn. Voru
þau siðan ásamt þar til er hann dó.
Samfarir þeirra voru góðar og voru þau
samtaka um rausn og örlæti við gest og
gangandi. Athvarf var þar öllum frænd-
um þeirra og foreldrahús. Eigi kann ég
að telja alla þá fátæka námsmenn, sem
þar áttu athvarf og hæli, en það veit ég að
þeir voru mjög margir. En hitt er mér
ljúfast á að minnast, að þar hef ég átt
foreldrahús frá því er ég kom í skóla og
alt fram á þenna dag.
Jón Þorkelson var hinn mesti starfs
maður og vann kappsamlega að vísindum
auk kenslu og skólastjórnar. Alt vísinda-
starf hans hné að íslenskri tungu og sögu
landsins, því að hann unni islensku máli
og íslensku þjóðerni af heilum lmg. Má
vera að einhverjir sé þeír menn, er higgi
það lítils virði að rannsaka mál og eðli
þess. En eigi bnfa þeir þá ljósan skiln-
ing á þeim hlutum. Því að hugsun, mál
og þjóðerni er svo saman tvinnað að eigi
má eitt dafna ef öðru hnignar. Er þetta
þríþættur strengur, sem heldur þegar mest
á liggur, og bindur saman umliðna æfi
þjóðarinnar og hollar framtiðarvonir henn-
ar. Er því fátt gagnlegra landi og líð en
þekking á móðurmálinu og gott skin á
því, hversu best má lísa réttri hugsun
með alkunnum orðum. Starf Jóns Þor-
kelssonar að þessu var bæði mikið og
gott. Ritsmíðar hans flestar eru taldar í
Sunnanfara I ár, 9; þó hefur hann síðar
gert hinn fjórða orðabókaauka og fl„
sumt prentað og sumt í handriti. Hann
var mikils metinn af öllum þeim mönn-
um, er báru skin á þá hluti. Var hann
kjörinn félagi í hinu daivska vísindafélagi
og vísindafélaginu í Kristjaníu. Hannvar
forseti bókmentafélagsins í Reikjavík 1868
-—77, en var kjörinn heiðursfélagi þess
1885. Árið 1877 var hann fulltrúi ís-
lendinga á háskólahátíðinni í Uppsölum
og varð þá heiðursdoktor í heimsspeki.
Hann var og R. Dbr. og síðar dbr. maður.
Jón Þorkelsson var glöggur, nákvæmur
og skildurækinn kennari og vinsæll af
lærisveinum sinum. I stjórn sinni var
hann sama ljúfmennið sem annarstaðar,
en ljúfmenskan er sá veldissproti sem all-
ir hlíða. Því að velvild hlíðandans er