Lögrétta

Ataaseq assigiiaat ilaat

Lögrétta - 05.12.1916, Qupperneq 3

Lögrétta - 05.12.1916, Qupperneq 3
LOGRJÉTTA 209 um, til þess aS bjarga sem mestu af innanstokksmunum úr skipinu. Skip- verjar allir hafa veriö fluttir yfir á Geir_ Mestum hluta vöruflutningsins hefur verið 1)jarga?S, nema steinolíu, sem var neðst í framlestinni. HefSi haldist gott veður einum degi lengur, mundi skipinu hafa veriö bjargaS. Brimasamt mjög á strandsta5num.“ Seint í gærkvöld barst Apríl þetta skeyti frá Ungerskov, skipstjóranum á Geir: „FariS ekki. Öll von er úti Skipið cr fult af sjó og er komiö upp í fjöru.“ Atkvæðagreiðslan við þingkosningar 1. vetrardag 1916. Tala kjósenda, sem greiddu gild atkvæði viö kosningarnar i. vetrar- dag 1916, er 13351. Þar af eru 5235 greidd Heimastj.m., 2981 Þversum, 1101 Langsum, 993 Þingb.fl., 882 Óháöum bændum, 904 Verkmönnum og 1255 utanfl.mönnum. Með þessum atkv. eru kosnir 32 þingmenn. Meðaltal atkvæða á þing- mann er 417. Eftir atkvæðamagni hefði skiftingin í flokka átt að vera þannig: Heimastj.menn 13, Þversum 7, Langsum 3, Þingbændur 2, Óháðir bændur 2, Verkmenn 2, Utanflokka 3. En hún hefur orðiö sú, að Heima- stjm. fá 11, Þversum 10, Langsum 2, Þingb. 4, Óháðir bændur 2, Verkam. 1, Utanfl. 2. Heimastj.m. fá 2 færra en þeir eiga að fá, Langsummenn 1, Verkam. 1, og Utanfl. verður 1 færra en vera hefði átt. En Þversum fá 3 fleira en þeir eiga rjett á og Þing- bændur 2 fleira. Atkvæði flokkanna í Suður-Þing- eyjarsýslu og Strandasýslu hafa ekki komið hjer til greina. Beri menn saman atkvæðaskifting- una milli flokkanna við landskosn- ingarnar í sumar og við kjördæma- kosningarnar í haust, verður hún lík að þvi er gömlu flokkana snertir. Við landskosningarnar greiddu at- kvæði 5824. Þar af fjekk Heimastj,- listinn 1950 atkv. Það er y3, eða tæp- lega þó. Við kjördæmakosningarnar eru Heimastj.m. greidd 5235 atkv. af Í335I. Það er töluvert yfir þriðjung atkvæða. Fylgið er meira við síðari kosningarnar, og kemur þar fram, það sem menn áður vissu, að Heima- stj.m. hafa ekki fáir kosið landslista óháðra liænda. Þversummenn fá við landskosning- arnar 1337 atkv. af 5824. Það er rúml. %. En þeir eru hepnir í bæði skiftin, fá á % atkv. við landskosningarnar y3 þingmannanna og við kjördæma- kosningarnar 10 af 32. Langsum fá við landskosningarnar 419 atkv.; eða nálægt Vu hluta atkv., en við kjördæmakosningarnar litlu meira, tæplega Y12 atkv. Þingbændaflokkurinn fjekk við landskosn. 435 atkv. eða tæpl. x/i3 hluta atkv. og nú hjer um bil sama hluta þeirra. En það, sem hjálpar þeim nú til að fá á þessa atkvæðatölu 4 þingmenn, er, að atkvæðamagn þeirra er alt i örfáum kjördæmum. Óháðu bændurnir fá við landskosn- ingarnar 1290 atkv., eða hátt upp í 34 atkv., en við kjördæmakosningarn- ar ekki nema 882. Þeir eru eini flokk- urinn, sem fær færri atkv. við kjör- dæmakosningarnar en landskosning- arnar. En leggi menn saman atkv.tölu óháðra bænda og utanfl. manna við kjördæmakosningarnar; verður hlut- fallstalan lík og hjá Þjórsárbrúarlist- um við landskosningarnar. Verkamenn hafa bæði við lands- kosningarnar og kjördæmakosning- arnar fengið nálægt V15 atkv. Af þessari athugun á atkvæðatöl- unum kemur það fram, að Heima- stjórnarflokkurinn er sterkasti flokk- urinn í landinu, ekki litlum mun sterkari en nokkur hinna, án þess þó að hann sje í hreinum meirihluta. Þegar til þingsins kemur verð- ur flokkaskiftingin þessi; eftir yf- irlýsingum þingmannaefnanna við framboðin: Heimastj.m. 15, Þversum 12, Langsum 3, Þingbændur 4, Óh. bændur 3, Verkam. 1, utanflokka 2, og er í næst siðasta blaði gefið nán- ara yfirlit yfir afstöðu þessara flokka innbyrðis, K. Einarsson er hjer talinn Þversum. Tala kjósenda, sem greiddu gild atkv. við kosningarnar 1. vetrardag 1916, skiftist þannig á kjördæmin: í Reykjavík................ 1862 - Borgarfjarðasýslu ........... 507 - Mýrasýslu .................. 367 - Snæfellsnessýslu ............ 609 - Dalasýslu ................... 268 • Barðastrandarsýslu .......... 370 - Vestur-ísafjarðarsýslu ... 348 - ísafjarðarkaupstað .......... 480 - Norður-ísafjarðarsýslu .... 618 - Húnavatnssýslu .............. 499 - Skagafjarðarsýslu ........... 651 - Eyjafjarðarsýslu ............ 806 - Akureyrarkaupstað ........... 480 - Norður-Þingeyjarsýslu .... 341 - Norður-Múlasýslu ............ 603 - Seyðisfjarðarkaupstað ....... 226 - SuðuráMúlasýslu ............. 799 Austur-Skaftafellssýslu .... 311 - Vestur-Skaftafellssýslu .... 447 - Rangárvallasýslu ............ 574 - Árnessýslu .................. 998 - Vestmannaeyjum........... 327 - Gullbringusýslu ............. 860 Samtals .... 13351 Tafla fylgir hjer með, sem sýnir hvernig atkvæði skiftast í hverju kjördæmi. 1 tvímenningskjördæmun- um, þar sem hver kjósandi kýs tvo menn, er hvorum um sig talið J4 atkv. Úr fæstum af tvímenningskjör- dæmunum liggja fyrir upplýsingar um, hve margir af kjósendum hafi kosið hreint eftir flokkum, svo að ekki er hægt að gera reikninginn eft- ii því. Nokkur vafi getur verið um, hvern- ig þingmönnum og atkvæðum eigi að skifta milli Þversum og Langsum. K. Einarsson er hjer talinn Þversum, en þeir, sem heldur vilja telja hann Langsum, draga atkvæðatölu hans í. töflunni frá þversum-atkv. Og bæta henni við Langsum, eða skifta henni á milli flokkanna. Sama er um M. Torfason og hans atkv. tölu. I atkv.tölu utanfl.manna eiga Heimastj.menn meira eða minna í Tafla, sem sýnir, hvernig atkvæði skiftust milli flokka þeirra, sem buðu fram menn við þingkosningarnar 1. vetrardag 1916. Kjördæmi Heimasjt. J flokkur í 1 1 A Langs- um .5 G A U rO l_ 1 O « 1» dj c M 2 1 S Utan flokka Reykjavík .... 710 403 749 Borgarfjarðarsýsla . 155 243 109 Mýrasýsla . . . • 215 Snæfellsnessýsla . 433 176 Dalasýsla .... 160 108 Barðastrandarsýsla . 208 162 V .-I safj arðarsýsla 2 61 87 Isaf j arðarkaupstaður. 208 272 N.-ísafj arðarsýsla 249 369 Húnavatnssýsla 244 L35 120 Skagafj arðarsýsla 98 352 200 Eyjafjarðarsýsla . . 558 66 182 Akureyri .... , 2 12 113 155 N.-Þingeyjarsýsla. . 107 234 Nor ður-M úlasýsla 248 171 I84 Seyðisfjarðarkaupst. . 119 107 Suður-Múlasýsla 295 136 127 242 Au.-Skaftafellssýsla . 116 195 V.-Skaftafellssýsla . 253 194 Rangárvallasýsla, . 455 119 Arnessýsla , , , , 484 22 1 203 90 Vestmannaeyjar , 39 288 Gullbr. og Kjósars. , 92 494 274 Alls á landinu 5235 2981 I IOI 993 882 904 1255 Dalasýslu, Barðastr-s.ýslu, Skaga- fjarðarsýslu, Eyjafjarðarsýslu og Gullbr. og Kjósarsýslu. Sama er að segja um Langsum-menn, að atkv. þeirra hafa í þessum sýslum fallið á utanflokkamennina að miklu leyti, og einnig i Húnavatnssýslu. Þvers- um-menneiga minst ítök í utanflokka- atkvæðum, en aftur á móti eiga þeir mest ítök í verkmannaatkv. hjer í bænum og á Akureyri, því á hvorug- um þeim stað höfðu þeir menn í boði. Stríðið. Síðustu fegnir. Helstu stríðsfrjettirnar eru enn frá Balkanskaganum. Her miðveldanna og Búlgara sækir fast fram í Rúme- níu og er mjög farinn að nálgast Bukarest. Eru sagðar ákafar orustur þar í grendinni, og einnig er getið um orustur nokkru vestar í landinu, við Aluta-ána, sem rennur í Dóná. Virð- ist svo sem miðveldaherinn hafi viða farið norður yfir Dóná, og liklega er nú vesturhluti landsins að miklu leyti i hans höndum. Það er sagt að Rússar sæki á i Bukówinu, og mun það þá gert til að binda þar her miðveld- anna, er annars gæti komið fram i Rúmeníu og flýtt fyrir úrslitunum þar. Annars segja nú síðustu þýsk blöð, að her Brusilovs sje nú þrotinn að skotgögnum og stórskotaliði og geti ekkert að hafst. Hafa kafbátar Þjóðv. í íshafinu unnið það verk, að hindra skotfæraaðflutninga til Rússa ogRúmena,því þann veg verða þau að koma til þeirra frá bandamönnum þeirra fyrir vestan. Er það sagt, að mjög stór skotvopnasending til Rú- mena hafi verið eyðilögð þarna skömmu eftir að þeir lögðu út x strið- ið í haust. Annars höfðu Rúmenar fengið mikið af vopnum frá Þýska- landi síðastl. sumar, sem borgun fyr- ir matvæli, og sárnaði Þjóðverjum mjög sú verslun, er það kom upp, að vopnunum átti að beita gegn sjálfum þeim. Frá Grikklandi er það sagt, að Aþenustjórnin hafi neitað þeirri kröfu bandamanna, sem frá var sagt í síð- asta blaði, að hún skyldi selja þeim í hendur allar hergagnabirgðir sínar. Sendu bandamenn þá herflota til A- þenu, er átti að taka hergagnabirgð- irnar þar með valdi, en Grikkir veittu hersveitum þeirra mótstöðu og börð- ust við þær. Þó hefur Aþenustjórnin ekki til lengda treyst sjer til að etja kappi við bandamannaliðið, og síð- ustu fiægnir segja, að hún hafi sam- þykt, að fallast á kröfuna, en þó sjeu enn eigi stöðvaðir bardagarnir i A- þenu. Á Salonikivígstöðvunum er barist, og segja síðustu fregnir að banda- mannaherinn sæki þar eitthvað fram. — Frá öðrum af vígstöðvunum eru engar nýjungar sagðar. Frá vesturvígstöðvunum. Hjer verður stuttlega sagt frá heimsóknum tveggja utanaðkomandi manna á vesturvígstöðvunum. Annar et fregnritari „Politiken“ í Lundún- um, Mjelde, en hinn er danskur rit- höfundur, Karl Larsen prófessor. Mjeldi kom til herstöðva Englend- inga hjá Fricourt seint í sumar, meðan atgangurinn var sem mestur áSomme- vígstöðvunum, og fjekk hann að skoða sig þar um, fór í vagni upp á hæð þar nálægt, sem víð útsjón var frá yfir landið. Á leiðinni þangað fór hann framhjá gríðarstórum her- mannaskálum, sjúkrahúsum, gangandi og riðandi herflokkum, vistaflutn- ingslestum, hergagnaverksmiðjum, vinnustofum og eldhúsum á vjelvögn- um o. s. frv. og var þröng á hverjum vegi, sumir á leið fram til skotgraf- anna, aðrir að koma þaðan. En rólega gekk alt þetta og reglulega, segir hann, eins og við vinnu í stórri verk- smiðju. Framhjá nokkrum stórskota- vjelum fórum við, segir hann, er með litlu millibili sendu frá sjer 'skot. En milli þess sem þau skot riðu af rjett hjá okkur, heyrðum við i fjarska eins og nið af stórviðri. Þegar upp á hæð- ina kom, skýrðist þetta; hávaðinn varð miklu sterkari, 0g fram undan sá yfir skotgrafalínuna á löngu svæði. Áhrifin eru stórkostleg, Jeg hafði al- drei hugsað mjer, að stórskotahríðin hefði slik áhrif á hugann, segir höf.- Fyrst og fremst er það hljóðið, sem áhrifunum veldur. í þeirri fjarlægð, sem jeg var í, er farið að draga úr hinum skörpu hvellum af skotunum, en frá þeím berst þungur hvinur. Engin þrumuhljóð heyrast eftir skot- in, engin veltandi hljóalda fer um loft- ið, eins og í þrumunni. Það er eins og bergmálið hafi gefist upp við þessa sífeldu endurtekningu af því sama. Það, sem menn heyra, eru hin einstöku skot, sem reka hvert annað ótt og títt og í sífellu. Það er eins að heyra og högg í ógurlegri gufuvjel á hai'ðri hreyfingu. Manni dettur í hug, að tveir risar, sem nái frá jörð til himins, láti hnefana í sífellu ganga hver á öðrum, og það er hin sífelda endurtekning á þeim höggum, ýrnist fjær eða nær, sem skapar áhrifin. — Tvö heimsveldi berjast þarna. En það eru almennir, vesælir menn, sem á vopnunum halda hvoru megin. Frammi í skotlínunni sjást þeir ekki ofan jarðar. Þeir hreyfa sig eins og ormar niðri í jörðunni. Menn hljóta að undrast það,að önnur eins voðavjel og hjer virðist vera á hreyfingu skuli ekki samstundis eyðileggja þessa orma, sem iða fram og aftur um skot- grafirnar á móti. Og svo verður manni að fara að hugsa um, hvernig æfi mennirnir eigi frammi í skotgröf- unum. í brekku ekki all-langt frá er eins °& VPP skjóti röð af svörtum trjám. Hún hverfur en önnur kemur í staðinn og fer svo hvað eftir annað. Við nán- ari athugun sjest að þetta eru reykjar- súlur, frá granötum, sem springa þarna. Þar eru skotgrafir Þjóðverja. Bendingin um, að skotunum skuli bent á þessa linu, kemur ofan úr loftinu. Líti menn upp, er þar að sjá aflangt loftskip, sem stendur í sambandi við næstu stórskotadeild Breta. Úr loft- skipinu er aðgætt hvar skotin komi niður hvert um sig, og þaðan berast svo fregnir um það í talsíma til skot- vjelanna, hverrar um sig. Við sjáum 4 loftskip í röð yfir herlínunni. En við vitum, að á allri leiðinni norðan frá hafi og suður að Sviss er röð af loft- skipum og að frá þeim eru athugað- ar allar hreyfingar, sem þar gerast. Vegna þess þarf altaf að vera að færa stórskotavjelarnar úr stað. Því þeg- ar óvinirnir hafa frá loftskipum sín- um fundið, hvar nærgöngul stórskota- vjel sje dulin á vígstöðvum mótstöðu- mannanna, þá gefa þeir bendingu um, að senda þangað granat, og listin er, að hafa þá komið henni undan, svo að granatinn hitti autt rúm, þar sem hún áður var. — Þjóðverja megin er einnig röð af lofskipum svífandi yfir herlinunni, en við sjáum þau ekki fyr- ir þoku. Það eru ósköpin öll, sem Bretar hafa dregið að þessum vigstöðvum af skotgögnum, og fallbyssur þeirra þarna eru nú sagðar heimsins bestu fallbyssur. Frakkar hafa ljeð þeim fyrirmyndir til að gera eftir, og Bret- ar hafa bætt þær. 42 cm. stórskota- vjelarnar, sem Þjóðverjar höfðu í byrjun stríðsins til þess að mola sund- ur kastalamúrana í Belgíu, eru smá- ræði hjá ýmsum þeim stórskotavjel- um, sem Bretar hafa nú þarna á víg- stöðvunum, í fyrstu veittu Frakkar þeim tilsögn í meðferð stórskotavjel- anna. Við eina eða tvær vjelar í hverri deild voru settir franskir vjelamenn og foringjar, og þeir kendu Bretum list sína á vígvellinum, mitt í skot- hríðinni frá óvinunum. Undravert er það, hve aðflutningur á skotfærum til vjelanna gengur fljótt og reglulega, enda er sagt, að það hafi aldrei komið fyrir, að skotvjel hafi orðið að hætta hjá Bretum fyrir það, að skotfæri hafi ekki verið við hendina. Fricourt er þar sem gamla skot- grafalínan beygði af þvert til norðurs, áður en Somme-árásin hófst. Þar á horninu var því einn af þeim stöðum, sem ramlegast var víggirtur á allri skotgrafalínu Þjóðverja i Frakklandi. Þegar við hjeldum til baka, frá hæð- inni, sem áður er um talað, og niður að Fricourt, fórum við yfir það svæði, sem skotgrafir Þjóðverja höfðu verið í. Það sást varla móta fyrir þeim, þvi alt landið var þarna eins og úfinn sjór, tætt í sundur af granötunum. Gaddavírsgirðingarnar, sem varið höfðu skotgrafir Þjóðverja, höfðu verið muldar sundur af stórskot- unum, eða þær höfðu bráðn- að af hitanum frá granötunum, er þeir sprungu. Þær voru alveg horfnar. Þegar fótgöngulið Breta gerði áhlaup á skotgrafirnar þarna eftir stórskotahríðina, mætti það í fyrstu litlu eða engu viðnámi og sóp- aði burt öllu, sem á vegi þess varð. En Þjóðveiýar höfðu gert sjer þarna jarðhús til og frá handa mönnum sín- um til þess að hlifa sjer, og þau voru grafin svo djúpt niður, að enginn granat hafði náð til þeirra. Hvert af þeim rúmaði um 80 manns. Þegar lið Breta var komið fram hjá þessum jarðhúsum, komu Þjóðverjar fram úr þeim og skutu með vjelbyssum á eftir Bretum. Þetta kom Bretum á óvart i byrjun, en þegar þeir höfðu sjeð hvernig fyrirkomulagið var, vöruð- ust þeir úr því að fara yfir skotgraf- ir Þjóðvei-ja, þótt þær væru mann- lausar, fyr en þeir höfðu fullvissað sig um, að jarðhúsin væru líka tæmd. í jarðhúsunum voru þvi Þjóðverjar oft teknir til fanga. Jeg kom til Fricourt, segir höf., mörgum vikum eftir að bardaginn hafði staðið þar, en þó var jörðin enn þakin brotnum handbyssum og fall- byssum, hermannatöskum og hjálm- um. Limir af mönnum lágu einnig til og frá, svo sem fætur með stígvjelum á, fótleggir og höfuðkúpur. Við fór- um gegnum lítið skógarbelti, sem orð- ið hafði fyrir stórskotahríðinni. Það var alveg dautt, hvergi grænt blað, öll trjen sviðin og limlest. Og það var ekki hættulaust að fara um þennan vígvöll, þótt ekki væri gert ráð fyrir að Þjóðverjar beindu þangað skotum nú. Um alt lágu óspi-ungnir hand- granatar, og foringinn, sem fylgdi okkur, bað okkur að fara mjög var- lega. Þeir, sem fá það hlutverk að rækta jörðina hjer síðar meir, reka sig á marga erfiðleika, sagði hann. Þegar vinna skal skotgröf, er fyrst látið rigna yfir hana stórskotum, til þess að drepa og særa sem flesta af þeim, sem þar eru til varnar. Þegar svo að því er komið, að fótgöngulið- ið á að halda á stað og taka skotgröf- ina til fullnustu, þá er stórskotahríð- inni beint yfir svæði nokkru fyrir aftan hana, svo að skotjelið fellur niður milli fyrstu og annarar skot- grafalínu óvinanna og ver því, að menn úr annari línu komi hinum til hjálpar, sem í fyrstu línu eru, eða í þeirri skotgrafalínu, sem verið er að vinna. Gegnum þau skotjel fer eng- inn maður, og fótgönguhðið, sem á- hlaupið gerir, á þá að eins við þá, sem lifandi eru í skotgröfinni eftir stórskotahríðina, sem á henni hefur dunið, og eru þeir menn oft illa til reika. Þó er það ekkei't leikspil að gera þannig áhlaup á skotgröf, því undir eins og áhlaupsmenn klifra yf- ir barma skotgrafanna, geta þeir bú- ist við kúlnajelunum frá vjelbyssum þeirra, sem dulist hafa niðri í lxinum djúpu jarðhúsum meðan stórskota- hríðin á skotgrafirnar stóð yfir. í á- hlaupum haga Þjóðverjar sje nokkuð á annan hátt en Biætar og Frakkar. Þjóðverjar eru ætíð í þjettum hópum, er þeir gera áhlaup, en Bretar og Frakkar dreifa sjer meira, enda er þeim það nauðsynlegt í viðureigninni við jarðhúsalið Þjóðverja. Greinarhöf. kveðst hafa sjeð hjá Bretum uppdrátt af skotgröfum Þjóð- verja á löngu svæði, gerðan eftir upp- lýsingum þeim, sem loftbátaliðið gaf. Þótti honum uppdrátturinn harla ná- kvæmur. Fremsta skotgrafalínan var sannkallað völundarhús, segir hann, en þó tóku Bretar hana á stuttum tíma. Hann segir að bretsku her- mennirnir hafi verið í góðu skapi og látið vel yfir því, að nú væri sóknin þeirra megin. Sem dæmi um þetta segir hann frá gráhærðum foringja, er hann hitti og gaf sig á tal við. Sagðist hann vera sjálfboðaliði og aldrei hafa við hermensku fengist fyr en nú í stríðinu. Þegar það byrjaði, kvaðst hann hafa verið almennur borgari, vel efnaður og hafa ferðast víða. Hann sagði greinai’höf. frá mil- jónamanni einum, sem væri þar við herinn. Hafði sá gefið sig fram sem sjálfboðaliði meðan mest var sótst eftir þeim. En þegar til kom, hafði reynst ógerningur fyrir hann að læra að ganga á hermannahátt og temja sjer þær líkamsæfingar, sem heimt- aðar eru af hermönnum, og ekki hafði hann heldur getað lært að fara rjett meðbyssu.Honum sárnaði þetta mjög en við því var ekki hægt að gera, og svo var hann settur i matarliðið og befur verið þar síðan. Nú gengur hann um með súpu og ket milli her- mannanna og öfundar þá af því, að fá að vera frammi í skotgröfunum, en huggar sig þó við það, að með vinnu sinni geri hann landi sínu gagn. Óhamingja hans er alkunn við her- inn, en allir meta hann mikils af því að hann hefur ekki viljað hverfa frá, en tekið sjer það verk, sem hann var fær um að vinna. í næsta blaði veröur skýrt frá heim- sókn K. L. prófessors á þýsku víg- stöðvunum hjá Somme.

x

Lögrétta

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lögrétta
https://timarit.is/publication/196

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.