Lögrétta - 14.04.1920, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3
tor bnnarsson
P. O. Box 187 — Reykjavik.
ÚTVEGAR:
Gummistimpla>
Dyraspjöld,
Merkiplötur,
Signet,
Brennimörk og
Nafnspjöld.
AV. Sendir pantanir hvert á land sem
er, gegn eftirkröfu.
Ær til sölu.
Hjá mjer undirskrifuSum fást til
kaups á næsta vori 40—50 ær.
Butru í FljótshlíS 18. febrúar 1920.
Valdimar Böðvdrsson.
Hálf jörð
í sveit fæst til ábúðar í vor. Nánari
upplýsingar á Suðurgötu 11.
Úti um heim.
Síðustu frjettir.
Símfregn frá y. þ. m. segir, aö al-
varleg deila sje risin upp milli Þjóð-
verja og Frakka út af yfirráSum i
Ruhrhjeráðinu. í óróaöldunni síðustu
sem fór yfir Þýskaland, urSu þarna
livltingaruppþot, ekki samt í þá átt.
að styðja hreyfingu þá, sem þeir
Kapp og Liittwitz höfSu vakið, held-
ur þvert á móti, til þess að bylta öllu
um og fá rússneskt stjórnarfyrir-
komuíag. Þýska stjórnin sendi herlið
vestur þangað, til þess að koma reglu
á, og fregnirnar segja, að hún hafi
gert það eftir áskorun allra stjórn
málaflokka landsins. Frakkar mót-
raæltu og sögðu ÞjóSverja ekki hafa
rjett til þess samkvæmt friðarsamn-
ingunum, að hafa slíkan liðssamdrátt
og herbúnaS í landinu, en stjórnir
annara stórvelda bandamanna vildu
ieyfa þeim þetta og gera undanþágu
frá ákvæðum friöarsamninganna eftir
þeirri reglu, aö nauðsyn bryti lög.
Frakkar tóku þá til sinna ráöa, sendu
her frá sjer inn í hjeraðiö og settust
þar í ýmsar borgir. Þýska stjórnin
mótmælti þeirri innrás, og stjórnir
l’reta og ftala lýstu yfir, aS hún væri
gerð án samþykkis frá þeirra hálfu
og móti þeirra vilja. Fregn frá '9.
þ. m. sagði, aS Frakkar væru stöðugt
’að auka herlið sitt í RuhrhjeraSinu
Og færu þar fram með harðri hendi.
Éúist sje viö, aS ÞjóSverjar skjóti
máli sínu undir dóm þjóðabandalags-
ins. Það er sagt, aö ParisarblöSin
haldi franr rjetti Frakka, til þess að
hertaka Ruhrhjeraöið, og láti vel yfir
gerðum stjórnarinnar. En í fregn frá
II. þ. m., er þaS haft eftir enskum
h’öðum, að bandamenn ætli að
þröngva Frökkum til að láta undan
og muni neita, að ræða frekar um
framkvæmd friðarskilmálanna, ef
þeir beygi sig ekki í þessu máli. ítal-
ir taka Fiumemálið til samanburðar
og segjast nú geta farið eins að aust
an Adríahafsins og Frakkar þarna
b. e. tekið til sinna ráða þar, áp þess
að skeyta um samþykki annara
bandamanna.
Ruhrhjeraðið er helsta kolanáma-
hjerað Þýskalands. Þar er fult aí
verksmiðjum, og iðnaður rekinn þar
of miklu kappi. Um hjeraðið renna
smáárnar Ruhr og Wupper, svartar
af kolum og sóti.
Áður en deilan reis út af þessum
.-íðustu óeirðum þar, voru Frakkar
rnjög óánægðir út af því, að þeit
fengu ekki nærri því öll þau kol frá
f>ýskalandi, sem þeim voru ákveðin
í friðarsamningunum. Þýskaland átti
að gjalda b^ndamönnum mánaðar-
lega 1.660 þús. tonn kola fyrstu 3
árin og næstu 5 árin minni upphæð
og áttu þessi kol að mestu leyti að
lenda hjá Frökkum, til uppbóta fyrir
eyðilegging á kolanámum þeirra í
Norður-Frakklandi á ófriðarárunum.
En Þjóðverjar hafa enn ekki nándar
nærri fullnægt þessu.og stjórnFrakka
tilkynti þýsku stjórninni það i febrú-
ar í vetur, að hart yrði gengið eftir
fullnægingu. þessa atriðis samning-
anna. Reis þa deila út af þessu. Þjóð-
verjar sögðust ekki niega missa frá
eigin notkun allar þessar kolabirgðir,
en Frakkar sögðu, að þeir gætu látið
þær og yrðu að láta þær.
Fregn frá 11. þ. m. segir, að Lloyd
tieorge sje á leið til Sam Remó í
ítalíu. Þar eigi að halda áfram friðar-
íáðstefunni og byrji fundahöld 19.
þ. m. >
Þing Bandaríkjanna hefur sam-
þykt sjerfrið við Þýskaland.
Tíðin. Norðangarður var alla sið-
astl. viku, en lygndi um helgina, og
hefur siðan verið gott veður, en þó
kalt.
Hafís er sagður landfastur við
Horn, og hrafl á reki úti. fyrir Norð-
urlandi, bæði út af Húnaflóa og
Siglufirði. Norskt hvalveiðaskip, sem
nýkomið er inn til Siglufjaröar,
komst ekki vestur um hjá Horni. Eftir
því er haft, að þar fyrir vestan sje
samföst ísbreiða alt norður að Jan
Mayen.
Forsætisráðherra ög'frú hans fara
áleiðis til Khafnar með „íslandi“ á
morgun.
Nýr botnvörpungur. Alliance-fje-
lagið hefur nú fengið nýjan botn
vörpung, sem heitir „Skúli fógeti“.
Inn að Veiðivötnum.
Eftir Ólaf ísleifsson.
Niðurl.
Við erum þá komnir inn að þráðu
markmiði — kornnir inn að Veiði-
vötnum, komnir að Tjarnarkoti við
'ijaldvatn, þar sem Vatnamenn hafa
aðsetur sitt. Híbýli sín hjer hafa
Yatnamenn nefnt Tjarnarkot, sem eru
tveir kofar áfastir; er annar þeirra
með tveim fletum, annað fletið fyrir
ó menn, hitt fyrir fjóra. Inn úr kof-
anurn er dálítill hraunhellir, sem not-
aður er fyrir farangur. Hinn er eld-
hús. Vanalega eru það 10 menn, sem
íara þarna inn eftir til veiða á haust-
in. Menn stunda veiða.rnar í 6—7
daga, en vanalega fer hálfur rnánuð-
ur í „túrinn“. Maðurinn veiðir að
tneðaltali eitt klif á dag, eða 65 kg.
Silungurinn er að þyngd 1—2 kg„ þó
hafa fengist þar silungar alt að 10
kg. Allri veiðinni er skift jafnt milli
þeirra er hana stunda, enda þótt allir
hafi ekki jafn góðan útbúnað á veið-
arfærum sínum. Mörg; vötn (alt að
9). eru það sem þeir veiða í. Veiði-
vatnasilungur þykir allra silunga
bestur.
Veiðivötnin, segir Thoroddsen, að
sjeu gamlir eldgígir. Ofurlítil gras-
fit er kring um flest þau vötn, sem
nokkur veiði er í. Líklega hafa menn
stundað veiðar við vötnin í nokkrar
aJdir. Um eitt skeið veiddu þar Skaft-
fellingar. Einu sinni ljet sýslumaður-
inn-í Rangárvallasýslu, sem þá bjó i
Fljótshlíð, menn sína stunda þar
veiðar. ITann Ijet tvo menn fara
þangað á haustnóttum og stunda þar
veiði fram að jólaföstu. Höfðu þeir
neð sjer húðarhross, sem þeir slógu
pf þegar þeir komu þangað jnn eftir,
en ]>ei r gengu til bygða, þegar ár
voru lagðar. Veiðiaflan grófu þeir
niður í snjó og var hann sóttur að
vorinu, þegar upp tók að leysa. Þótt-
iat sýslumaður fá betri afla eftir
þessa menn, en þá vinnumenn sina,
sem hann ljet róa suður í Höfnum.
Y oru þó Hafnirnar í þá tíð álitnar
einhver besta vciðistöðin hjer sunn-
cnlands. Veiöivatnamenn segja þó, að
ekki sje mikil fiskimergð í vötnun-
um, segja að betur veiðist, ef ekki
'J-n stundaðar veiðar þar nema ann-
að hvert ár. Þeir segja lika, að tölu-
vert af ungviði nutni eyðileggjast
þar á liverju hausti, það haldi sig þá
á grunninu og frjósi þar í hel þegar
vötnin leggja.
Við urðum að nota vel tímann, því
jeg hafði ekki ætlað mjer að eyða
rneir en 5—6 dögum í ferðina. En
skemtilegt væri að mega njóta þarna
heilnæma loftsins í hásumarsdýrð-
'nni svo sem eina viku eða hálfan
mánuð. Jeg held að. allir þeir hefðu
gott af því, sem löngun hafa að $koða
náttúruna — skoða landið sitt. iÞegar
íossafjelagið „Titan“ er komið á
iaggirnar og þegar það er búið að
leggja þangað járnbraut, rnunu sjást
]>ar margir glaðlegir og ánægjulegir
samargestir, því enginn mundi fara
að flytja með sjer þunglyndis og
r.ndstreymis áhyggjur lengst inn í ör-
æfi. Alt þe&s háttar mundu þeir skilja
eftir fram j bygð. Þarna mundi þykja
lientugur sumarbústaður. Þá mun
„túr“ inn að Veiðivötnum verða álit-
inn eins heilsusamlegur fyrir veik-
bygða, eins og suður í lönd.
Fyrsta verkið okkar, eftir að viö
höfðum búið um okkur og fengið
okkur matarbita, var að koma veið-
arfærunum ' í vatnið, sem. var net-
stubbur og fáeinir önglar. Jeg hafði
verið svo heppinn að^fá leyfi hjá
hlutaðeigendum til að veiða, því eng-
mn má veiða þar x vötnunum án leyí-
is. Við lögðum þessi veiðarfæri i vík
í Skálavatni. Þetta vatn er einstak-
lega fallegt, með víkur og hólma.
Nokkrir gamlir eldgígir eru að norð-
í nverðuvið vatnið, sem eru að nokkru
leyti grasi grónir. Ein af þessum
gígjaborgum heitir Arnarsetur. Þar
verpti örn fyrir 30 árum, en nú sjest
hún þar aldrei. Leiðinlegt er til þess
að hugsa, að sjálfur fuglakonungur-
inn skuli vera hjer nær aldauða —
leiðinlegt ef það væri di'ápgirni
manna að kenna. Kunnugur maður
befur sagt mjer, að ekki mundu fleiri
en ,5—6 ernir vera nú til hjer á landi.
Seinni part dagsins reið nafni minn
út með mjer til að sýna mjer vatna-
hverfið. Við fórum fyrst inn fyrir
Fossvötnin. Þau eru ljómandi falleg,
með hólrna og grastanga og i þeim
veiðist vel. Tveggja tima ferð vestur
af Fossvötnum er Þórisvatn; það er
talið þriðja stærsta vatnið hjer á
iandi. Það vatn sá jeg ekki. Það vatn
fi ekki talið með Veiðivötnunum, og
sagt er að lítill eða enginn silungnr
muni vera í þvi. Spölkorn ínn af
Fossvötnum er Stórisjór, er sumir
nefna Litlasjó; stórt vatn, langt og
breitt, en ófagurt til að sjá. Ekki hef-
ur orðið vart við silung í því vatni.
Inst við botninn á Stórasjó áttu
útilegumenn að hafa búið hjer áður
fyr. Þeir sem fyrstir urðu til þess
að fara inn með Stórasjó þóttust hafa
orðið þeirra varir; þóttust hafa horft
á menn með berum augurn, sem báru
silungsbyrðar á bakinu neðan frá
vatninu upp í grjótbyrgi, þar sem
þeir þurkuðu silunginn. Þegar þeir
sáu þetta leitst þeirn ekki á blikuna
og sneru aftur og vöruðu aðra við
því, að hætta sjer inn á þessar slóðir.
En svo er landslagi háttað þar inn
íiá, að við innri endann á Stórasjó
Dyrjar Hágönguhraun. Það er með
hraundröngum og hraunbyrgjum sem
gátu sýnst í fjarlægð sem rnenn með
byrði, og ekki síst ef hillingar hafa
verið.
Gamall vatnamaður, sem nú er um
sjötugt, en byrjaði að fara til vatna
þegar hann var 14 ára, hefur sagt
mjer, að fyrstu árin, sem hann fór
þangað inn eftir, hafi útilegumanna-
trúfn hjá þéim eldri verið mjög sterk.
Á kvöldin, áður en þeir fóru að sofa,
gengu þeir rammlega frá kofadyrun-
um, báru grjót að hurðinni, svo að
ckki yrði greiður inngangur, ef úti-
iegumenn bæri þar að dyrum urn
nóttina. Oft höfðu þeir lagt nasirnar
í vinds.töðuna og hnusað og þefað eft-
ir reykjarlykt. Og þeir þóttust finna
þessa ilmandi viðarreykjarlykt, sem
vitanlega gat ekki komið frá öðrum
en útilegumonnum. Einnig sáu þeir
oft hesta^ör eftir útileg’umenn, en'
bestaför má viða sjá þarna greinilega
íiá fyrra ári og jafnvel tveggja ára
gömul för.
Ekki þótti mjer öll vötnin þarna
inn frá jafn falleg til að sjá. Surn
þótti mjer írámunaléga óyndisleg
Sjerstaklega man jeg eftir einu vatni,
„Ónýtavatni“, sem mjer þótti éinstak-
iega óyndislegt. Það er neðanundir
Skálafelli, sem mjer þótti Ijótasta
fellið, sem jeg sá á leið minni. Fellið
er tröllslegt með eyðilega og illúðga
asjónu. Það mænirylgdumbrúnumog
stórkallalegri ásjónu yfir vatnið dauða
og sviplausu öræfasandöldurnar. Jeg
var að smá líta við, til að horfa á þetta
cmurlega fell, og þó varð jeg þv:
iYginn, þegar það var kornið í hvarf.
Wtð er undarlegt hvað hið ömurlega
og óyndislega getur stundum dregið
athygli manns til sín, enda þótt manni
sje það þvert um geð, að veita því
eftirtekt.
Nokkur vötn eru þarna, sem engin
veiöi er í, þar á meðal er Ónýta vatn.
Fngin grasfit er í kringum þau, eng-
inn fugl tyllir sjer niður á þau, því
enginn gróður er í botni þeirra. Það
mætti því kalla þau „vötnin dauðu.“
. Ekki sá jeg aðra fugla þarna við
vötnin, en himbrima, álftir og kjóa
Sjaklan eða aldrei er nema ein álfta -
ijölskylda á sama vatninu. Álftin er
mjög grimm á meðan hún liggur á
eggjum og á rneðan hún er að koma
ungum sínum frarn, þá líður hún engri
a!ft að vera í nábýli við sig eða setj-
ast á vatnið sitt. Þetta vita líka allar
alftir. Þegar álftahópur kemur að
vatni, þar sem álftafjölskylda er fyr-
ii, hverfa þær samstundis frá, þegar
Sameinaða gafaskipaQel.
frá Kaupmannahöfn verða aö öltu forfallalausu þessar:
Gs. Botnía um 15. apríl til Færeyja og Reykjavíkur
— Nidarós - 24. — — Seyðisfjaröar og Akureyrar,
— Island - 25. — — Leith og Reykjavíkur.
— Botnía — 8. maí — Færeyja og Reykjavíkur.
— Nidarós — 16. — — Leith og Reykjavíkur,
— Botnía — 1. júní — Færeyja og Reykjavíkur.
t — Island — 6. — — Leith óg Reykjavíkur og
indum frá Reykjavik til ísafjarðar, Ak-
— ureyrar og Seyðisfjarðar og þaðan út.
— Botnía — 29. — — Færeyja og Reykjavíkur.
— Island —; 16. júlí — Leith og Reykjavíkur.
C. Ziis&sext.
þær sjá að ein álft tekur sig upp og
flýgur á móti þeim. Þær langar ekk
ert til að lenda í bardaga við þessa
einu, því þær vita, að á slíku vatni
eiga þær ekki frían sjó. Af þessu
leiðir að allar flökku- og geld-álftir
hafa valið sjer setu á einu vatni. Á
því vatni er oft fjöldi af álftum.
Við komumst fram undir Snjóöldu-
\atn. Það er fremsta vatnið og er
veiði í því. Frá Snjóölduvatni og inn
íyrir Stórasjó var mjer sagt að væri
um 8 kl.tima ferð. Þegar við komurn
heim úr þessum leiðangri, var það
íyrsta verkið okkar að vitja um veið-
arfærin, Og fengum við 8 silunga. Nú
var farið að gera að og brytja í pott-
inn. Nafni minn sótti vatn í pottinn
í kristaltæra uppsprettu sem er skamt
í'rá kotinu. Nafni minn rjeði því hvað
rnikið var tekið til í soðið; það var
ekki nema einn silungur, og satt að
segja hjelt jeg að það væri langt of
lítið handa okkur glnrsoltnum öræfa-
förum. En nafni minn var nærfarinn,
því þegar til kom, hefðum við ekki
getað torgað rneiru.
Við sváfum sætan svefn á búlkin-
um um nóttina, og vöknuðum við un-
aðslegan himbrimasöng rjett hjá
okkur á vatninu fyrir utan kofadyrn-
a'r. Veðrið var unaðslegt og fagurt
eins og síðastliðna daga. Við vitjuð-
um um og tókum upp veiðarfærin og
fengum 6 silunga. Þegar vLð höfðurn
soðið og borðað morgunmatinn fór-
um við að hugsa til ferða og nafni
minn fór að sækja hestana. En þeir
voru kornnir langt úr leið og þegar
við lögðum upp, var klukkan orðin
3. Við fórum yfir Tungná á Bjalla-
vaðinu og fórum svo beina stefnu
frá vaðinu austur í Laugar og komum
á fjallabaksveginn hjá Frostastaða-
vatni. Þessi leið er sjaldan farin, en
við fengum allgóðan veg, og ein-
kennilegt landslag er á þessari leið.
Frostastaðavatn er fremur fallegt
vatn, og þegar við komum nær því,
rauf himbriminn óbygðaþögnina með
'gjallandi söng. Munnmælasaga er til
um það, að þarna hafi einu sinni ver-
ið bær, sem Frostastaðir hjet. Einu
sinni áttu að hafa búið þar þrjár
manneskjur, 2 piltar og 1 stúlka.
Stúlkan var trúlofuð öðrurn piltinum.
Einu sinni veiddu þau í vatninu
tvo silunga og eina loðnu. Stúlk-
an tók veiðina og matbjó. Hún
tók loðnuna, sem' hún vissi að
var baneitruð, en ekki gott að
þekkja hana frá silung, og lætur hana
á disk þess piltsins, sem hún var ekki
trúlofuð. En svo óhappalega tókst til,
að unnusti hennar kom fyr heim, og
áður en hún tók eftir, hafði hann etið
loðnuna og deyr samstundis. Stúlk-
uuni varð svo mikið urn þetta, að
skömmu síðar dó hún af sorg og
harmi. Litlu síðar yfirgaf pilturinn.
>em eftir lifði, Frostastaði, og hefur
enginn rnaður búið þar síðan.
Klukkan 9 um kvöldið komum við
yustur í Laugar. Mjer þótti ekki mik-
ds um vert, þegar jeg kom þarna
fvrst, en kunni því betur við mig,
eftir því sem jeg var þar lengur.
Þcssar svokölluðu Laugar eru fremur
lítil grasfit norðan undir Lauga-
hrauni. Grasfitin er mestöll blaut-
lendi. að eins þurrir bakkar meðfram
lauginni, sem er við vesturenda gras-
íitarinnar. Þarna var kafa-gras, og
klárunum okkar þótti það lystugt, þvi
þeir hreyfðu sig varla úr sporunum
þá 19 kl.tíma, sem við stóðum þar
við. Þeir hámuðu i sig grængresið dá-
lltla stund og fleygðu sjer svo niður
lil að láta sjatna i sjer, og svona gekk
það hjá þeim koll af kolli, allan tím-
ann. Þegar við höfðum matast, fór-
um vLð að líta eftir náttstað. Tveir
kofar voru þarna skarnt ’nver frá öðr-
nm. Annar kofinn var nýlega bygður
en hann var hálfur undir snjó, og
máttarviðirnir í honum brotnir undan
snjóþunganum. Hin kofinn var hring-
myndaður og topphlaðinn, en ekki
þótti mjer fremur gistilegt í honum
og stakk jeg því upp á því, að við
kegjum undir beru lofti á ofurlitilli
grasflöt milli tveggja steina á vestri
laugabakkanums Það er svo gaman
aö liggja úti undir beru lofti, inni á
fjöllum, um bjarta blíðviðris sumar-
nótt. Einu sinni þeggar jeg rumskaði
um nóttina, þóttist jeg verða var við
einh-verja hreyfingu í laugapollinum
tyrir neðan fætur mjer. Um moi'gun-
inn fór jeg að athuga þetta betur, og
íann þá undir einum bakkanum of-
boð litla 4 andar-unga. Það voru þeir,
sem gert höfðu hreyfingu á slýjið í
pollinum um nóttina. Allan tímann,
sem við vorum þarna, sáum við öðru
hvoru sólskríkju-hjón koma til skiftis
oían úr hrauninu og stinga sjer niður
i loðnustu blettina, tína þar eitthvað
upP 1 sig. og fljúga svo með eitthvert
góðgæti í nefinu til unganna sinna
uppi í hrauninu.
Um morguninn tókum við okkur 3
kl.tima göngutúr upp um hraunið og
upp í Brennisteinsöldu. Alt umhverf-
ið hjer er afar hrikalegt, gnæfandi
tindar, djúpar hvilftir og skorningar.
Mikið er af kalk- og brennisteins-
Llöndun í þessum fjöllum, og mynda
þau því einkennileg tilbrigði. Lauga-
hraun þótti mjer það fallegasta Og
ívipmesta hraun sem jeg hef sjeð.
íiafði þó heyrt menn segja, að það
■væri afarljótt. Þetta er hrafntinnu-
hraun. Víðsvegar um það eru stór-
lenglegir hrafntinnukastalar, sem
gljáir i sólskininu. í öllum dældum
er byrjaður smáger gróður. En ó-
greitt er það yfirferðar. Einu sinni
hafði hestur ranglað upp í hraunið
hjá fjallleitarmönnum, og var hans
strax mikið leitað, en fanst ekki;
nokkrum árum seinna fanst beina-
grindin af honum, þar sem hann hafði
orðið til í ógöngum. Útlendingur einn,
sem heyrði talað um hraun þetta,
hefur sagt, að ]iað væri miljóna virði,
ef það lægi nærri hentugum sam-
göngum. Skyldi íslendingum nokk-
urntíma koma til hugar, að setja
þarna upp glergerðar-verkstöð ?
í brennisteinsö'ldu, sem er upp al
hrauninu, er hver, sem hrúðrað et
yfir. S.töðugÍr suðu-dynkir heyrast
niðri í honum og grjótið i kring um
hann er eldheitt. Brennisteinshrúðrið
yfir honum er með ljómandi fallegum
iitbrigðum, svo að maður fær ágirnd
á að ná í einn mola til að hafa heim