Lögrétta - 28.03.1924, Qupperneq 3

LÖGRJETTA
r“- >-1
s
1
Campbell játar þó aS mikið af
verki þeirra ramii standa; emi
aegir kann:
Staðreymlir Nýjatestamentisins
eru ekki lítiS áreiðanlegri, heldur
en mikill hiuti hinna svo köllnðu
vísindalegu gagnrýni á þeim hofir
idljað játa. (116)*)
Ræðst hann og á próf. Cheyne,
sjerstaklega Encyelopædia Biblica
(biblíuskýring) hans, því: — hon-
um var viðurstygð að' nokkuð væri
skilið blátt áfram, hann þarf altaf
j&ð reyna að uasa uppi goðsögti þá,
er liggi til grundvallar. (117). —
jHætti honum því meir en hófi
gegndi að afneita sögulegum við-
burðum, frásögum og mönnum
ritningarinnar.
Sehmiedel er Campbell eigi
heldur um, einkiuu skoðanir hans
á Jóhannesarritunum. Yill draga
úr mismuni Jóhannesarguðspjalls
cg samstofna guðspjallanna sam-
kvæmt sínum eigin rannsóktíum.
Eins telur hann alt of mikla
áherslu lagða á líkingartal guð>-
spja 11 a m annsiíi,s. Um Das Wesen
des Christentums, Harnacks.
(Hvað er kristindómur I. þýdd.
Asm. Guðmundss. skólastj., Eið.).
segir liann að það: skildi lítið
•eftir af kristipd. eins og kaþólsk-
ur eða jafnvel alvarlegur mótrnæl-
endatrúarmaður skilur það orð.
„Pagnaðarboðskapur' ‘ „fr jáls
lyndra“ mótmælenda þýskra er,
að koma öllu heim við skynsem-
ina. Jafnvel þar sem hann segir
það ekki skýrt og skorinort, stað-
hæfir hann með þögninni algert
(allembracing) manneðli frels-
ara vors —- þ. e. hann skipar
homim á bekk með öðrum trúar-
snillingum. Hann leyfir hinu
leyndardómsfulla hvergi að kom-
ast að, hinu yfirnáttúrlega hvergi,
því undursamlega lítið eða ekkert
á nokkru sviði. (Bls. 1205).
Skoðun Weisz ætlar hann nú
næstum aldauða: Um eitt atriði
•er jeg orðinn endanlega og alger-
lega sannfærður eftir nákvæmar
raxmsóknir: það er ekki hægt að
gera kristindóminn að Jkynsernis-
trú. (Christianity cannot be rati-
•onalised). pað sem dýrmætast er
í þeirri opinberun sem hann flyt-
ur og þeim gæðum sem hann veit-
5r er yfirskynvitlegt. (Bls. 121).
Og þó er það þýska guðfræðin
sem kend er við háskólann.
1 kaflanum um fyrstu ár sín
í Lundúnum, ræðir hann mikið um
'verkamannamáliri, sem liggja
honum þungt á hjarta.
Hann minnist þar og á kirkju-
rækni og telur hnignun hennar
stafa af því, að manneðlið hafir
á umliðnum öldum hneigst meira
og meira að því ytra. Er nú kom-
ið svo að gildin eru fremur metin
eftir vog og mælir en miðuð við
heill sálarinnar, að starblínt er
fre'kar á tímanlegu en eilífu
velferðina.
í eftirfarandi tveim köflum
lýsir hann mest prjedikunarstarf-
semi sinni. Segist meira hafa lagt
sig eftir að veita almennan fróð-
leik og hollar lífsreglur, en gnð-
fræði eða lofgerðir. Varar hann
við öllum þurrum lærdómi í prje-
áikunum, segir að aldrei megi
*) Síðar í sambandi við kenningar
Drews. Strax og staðreyndir Nýja-
testamentisins hættn að koma heim
við gagnrýniskenningar vorar er þeim
rutt í burt án þess að ástasður sjeu
færðar fyrir.
=
fara út fyrir skj-nsemissvið áheyr-
enda; sje maður aldrei, of ein-
faldnr. Hlusti fólk miklu batur
eftir því barnslega en lærða.
Trúmáladeilnr, nefnist þá kafli.
Tekur hann mi fyrir alvöru að
tala um fyrri bók sína (Nerv
Theology) og afturkalla hana. —
Segir jafnvel að húu hafi komið
í bág við söguna, og er það ætíð
helmerki. (Bls. 192).
pessar telur hann helstu vfir-
sjóniruar:
Fyrst það, að leggja svo ríka
áherslu á einhyggjugnindvöllinn
við nýja framsetning kenningaiina
að hætt var við áð öllnm per-
sónuleik yrði misboðið og ruglast
á mannlegu og guðlegu. Afleiðíng
þessa varð sú, að minsta kosti
í kenningunni, að tilfinningin fyr-
ir siðferðislegri ábyrgð veiklaðist.
PJún (þ. e. New Theology) leitað-
ist of mikið við að skýra hina
roiklu leyndardóma trúainnaf frá
sjónarmiði skynseminnar.
Ennfremur var kirkjan og náð-
aimeðulin lirakin á óæðri bekk
og þann, er algerlega var ósam-
kvæmur sögulegri afstöðu þeirra.
Leiddi það beint af mistökunum
á að skipa holdtekjunni og fiið'-
þægingunni í sannan sess smn.
(Bls. 191).
Hann neitar að vísu, að hann
hafi talið guð og álheiminn eitt
Og hið sama; játar hins vegar, að
of lítill þungi hafi verið llagður
á hátign guðs, of mikið gert úr
einhyggjnnni. Svo hafi og verið
í prjedikunum sínum um það
leyti. Hafi Dr. Oorc, sem reft á
móti lionum, fullkomlega á rjettu
að standa, er hann segi:
pað var með hehresku hug-
myndinni um guð sem rjettlátan,
fiillkominn, alsælan og algeran,
hafinn yfir sína eigin sköpun, að
siðferðileg lyfting hófst með
mönnunum, er nær hámarki í
verkum og persónu Jesú Krists.
(Bls. 195).
Eins viðurkennir hann að hafa
aregið úr sektarmeðvitund synd-
ugra manna, með því að telja
syndiua beina afleiðing af dýrs-
eðlinu.
Campbell heldur því frarn, að
kirkjan sje æðsta úrskurðarvald-
ið í trúmálum.
Skýrskotun til lifandi kirkju
er alt annað en skýrskotim til
óskeiknllar bókar, og í þessu tru
kaþólskir sterkastir, en mótmæl-
endur veikastir fyrir. Ritningin
eins og hún er skýrð af kirkj-
unni er rnerki (standard) trúar-
imrar, ekki vice versa (öfugt).
(Bls. 202).
Hann kveður og kaþólsku kirk-
juna halda rjettilega meir fram
holdtekjunni en friðþægingnnni
(,bls. 203), og segir hann: Ka-
þólskan er ekki hrædd við hið
yfirnáttúrlega: mótmælendur eru
það (bls. 251.)
Hann bendir á að nýrri gagn-
rýni,- sjerstaklega þýsk, hafi Jýst
Jesú aðallega sem „hinum góða
manni.“ Sje það ekki rjett. Kirk-
jukemiingarnar fari miklu nær
um hann.
Sje ekki hægt að segja það
sama um Krist og mennina hiut-
fallslega, höfum vjer aðeins margt
að erfðum fengið frá honum —
(bls. 198).
Sje Kristur hvorki ósöguleg þ.
e aöeins eilíf persóna eða aðeins
„fyx-s.t alinn meðal margra bræðra,
heldur sje maðurinn Jesús hínn
holdiklæddi Logos (orðið) (bls.
205). Hafi liann jafnvel sem barn
haft hugmynd um fortilveru sína
sem Logos í faðmi Guðs (bls. 260.)
«Hjer fara á eftir nokkur fleiri
ummæli um Krist:
Hann trúði á alt það, er samtím-
inn trúöi á að því er snertir
1- onungdóm opinberunarritanna,
Guðsríkið, sem koma átti skyndi-
lega, við ógurlega árás að ofan.
Hanu trúði á sjálfau sig, ekki
sem venjulega mannlega veru,
heldur sem manuinn frá himmim,
gaðssoninn, hið langþráða, löjigu
fyrirheitna ofurmenni, sem lroma
skyldi mannkyninu í rjett sam-
band við Guð. Hann trúði því
að hann ætti slíka meðvitund um
Guð að enginn annar ætti þvílíka,
og að hann gæti með hjálp þeirr-
ar meðvitundar miðlað heiminum
Guð, meir en nokkrum öðrum
væri fært. Hann trúði á sína eigin
fortilveru sem nauðsynlega krýn-
ing til þessarar stöðu; hann lýsti
því yfir að hann hefði þegar notið
sæmdar og dýrðar hjá fpðurnum
á himnum, sem hann hefði vikið
frá, til þess að komast til jarðar.
Hann trúði því að hann hefði
komið til þess að deyja dauða
sem hefði leyndardómsfull áhif
og að hann en ekki kenning hans
liefði megingildi mannkyninu til
velfarnaðar. Ennfremur, hann
trúði því, að við hinn nýja sátt-
mála sem færi í hönd við dauða
hans, yrði hann dómari mann-
kynsins (bls. 248).
Sjerstaklega eru þó ummælin
eftirtektarverð sem nú koma: —
Campbell segist hafa sjeð það
betur og betur að:
Aunaðhvort var Jesús það, sem
kaþólska kirkjan sagði að hann
væri eða hann var ekki til; ann-
aðhvort var hann maðurinn frá
himnnm, beint hrot á náttúrulög-
málunum, fulltrúi yfirheimslegrar
(trancendental) reglu, yfirnáttúr-
legur, yfirskynvitlegur, yfir öllu,
eða hann var ekki neitt (bls. 250).
Sumir halda því fram, að Krist-
uv hafi eigi ætlað sjer að stofna
neinn sjerstakan söfnuð eða. gert
neina ráðstöfun fyrir framtíð læri-
• • * .
svema smna. Campbell segir:
Það að frelsari vor ætlaði að
stofna sýnilegan fjelagsskap, hygg
jeg, að sje augljóst óhlutdrægum
lesara orða hans sem varðveitt
eru, og af þeim skilningi sem
altaf var í þau lagður og þeim
framfylgt eftir af fylgjendum
lians á postulatímanum og þar á
eftir. Maður þarf eigi annað en
skýrskota til þeirrar staðreyndar
að Nýjafcestamentið ber stöðugt
vitni um sýnileik og eining kirk-
junnar, og leggur ríka áherslu á
nauðsyn þess að sameinast kirk-
junni, fyrir alla sem bindast vilja
Kristi. Kirkjan var líkaminn, sem
hann var höfuðið á og allir kristn-
ir einstaklingar voru limir hans
(hls. 299).
Hann kveður Krist að vísu ekki
hafa gefið neinar nákvæmar regl-
ur um ytra fyrirkomulag kirk-
junnar, heldur hafi hann heitið
því að andinn skyldi sjá um það
og hafi það heldur eigi bugðist
(bls 304).
Bendir hann mjög á eining
forkirkjunnar, kveður að jafnvel
sundrungarmenn hafi orðið að
sanna að þeir hjeldu postularöð-
inni ef þeir áttu að fá nokkra
áheyrn (bls. 301).
í síðasta kafla hókarinnar hvet-
ur hanu öfluglega ensku kirkju-
deildirnar til þess að taka hönd-
um saman og síðan að sameinast!
móðurkirkjxxnni rómv.-kaþólsku.
Telur náðarmeðulin þar, sjersíak-
lega pránd í götu einkum altaris-
sakramentið. Vitnar í því sam-
handi til Hookers, sem ráðleggur
mönnum að hugsa fremur um það
raéo sjálfum sjer, hve mikla bless-
un sakramentið veitir þeim, held-
ur en deila sífelt um hvernig það
tigi sjer stað (bls. 318).
Campbell segir og sjálfur: Þeir
kristnir menn eru fleiri, sem
tengja lotningarfnlla merking við
þessa ímynduðu töfra, en hinir,
sem ekkert vilja hafa af þeim af
segja (bls. 316). Og fyr: Eigi
skyldi því engin eftirtekt veitt að
það að jeg fann eða endurfann
Krist, og um leið fullkomna vakn-
ing míns andlega eðlis, var frá
fyrstu nábundið við náðarmeðulin
hjá Anglo-caþólskum, og hefi jeg
gldrei í rauninni losnað við þau
áhrif sem þannig urðu á hngsun
r inni um hann (bls. 69).
Yfirleitt má segja það um bók-
ina að hún sje skrifuð í íhalds-
sömnm -— já, gamalguðfæðinga —
næstum kaþólskum anda.
Várkaldur.
------o------
£77. simfregnir
Khöfn, 26. mars. FB.
Gengismál Svía.
Símað er frá Stokkhólmi, að
bankamálanefnd sú, sem skipuð
var í Svíþjóð til þess að gera
tillögur um gengismál Svía, hafi
nú skilað áliti sínu. Leggur nefnd-
iu til, að lög þau, sem leysa seðla-
útgáfubankann undan skyldu til
þess, að innleysa seðla sína með
gulli, sjeu úr gildi numin, og að
sænskir bankaseðlar verði gerðir
innleysanlegir með gulli frá því
í aprílmánuði næstkomandi.
Konungsætt Grikkja landræk.
Símað er frá Aþenuborg, að
þjóðþingiS gríska hafi vikið
Glúcksborgar konungsættinni frá
völdum formlega og gert það af
.konun’gsættinm, sem nú er á iífi,
landrækt. Ennfremur hefir þiugið
gert upptækar allar einkaeignir
konungsættarinnar í Grikklandi.
prándheimsbær gjaldþrota.
Símað er frá Kristjaníu, að
prándheimsbær sje í mjög mikl-
um fjárhags-örðii'gleikum. Hefir
borgarstjórninni ekki tekist að fá
lán til hinna brýnnstu þarfa sinna
og getur því ekki greitt dagleg
útgjöld, svo sem laun starfsmanna
eða þvíumlíkt. Búist er við, að
borgin verði sett nndir opinbera
umsjón ríkisins.
„Berliner Tageblatt“.
Skjalabirtingar þær, sem „Ber-
liner Tagablatt" flutti fyrir
nokkru og áttu að sanna, að
Frakkar hefðu gert leynisamuing
við Tjekkóslóvaka, jafnframt hin-
um opinberu milliríkjasamning-
um, hafa reynst uppspuninn hel-
her. Iíafa ýms gögn verið birt,
bæði frá frönskum, þýskum og
tjekkóslóvakiskum heimildum, er
sanna, að blaðið hefir farið með
fleipur.
Hiill, 26. mars. FB.
Enska verkfallsmálið.
Svo látandi skeyti um verkfalls-
'horfurnar í Englandi hefir firma
eit.t hjer í bænum fengið frá við-
skiftavinum sínum í Hiill og leyft
FB. hirtingu á:
„Samningatilraunir sem reynd-
ar voru á ný- milli námuverka-
jnanna og kolanámueigenda fóru
út um þiifur í nótt, eins og í
fyrra skiftið. Eru horfurnar þar
aí leiðandi aftur ískyggilegar. •
------o------
DAGBÓK.
25. mars.
Afli togaxanna. fyrir helgina kom
Maí af veiðum með 123 tn., en á
(Sunnudaginn komn: Gulltoppur með
102 og Ari með rúmar 80; í gær kom
Apríl með 70 tunnur. þilskipið Bjórg-
vin er nýkomið með Jljl/ó þús. fiskj
ar eftir 10 daga.
Tjaldur kom frá litlöndum í gær-
morgun með póst og farþega.
,,Nýbýlafjelag“ er hjer nýstofnað,
er „Landnám“ heitir. Var það stofn-
ao á sunnudaginn, og er þegar orð-
ið all-mannmargt. Forgöngnmenn
þessarar fjelagsstofnunar eru Sig.
Sigurðsson búnaðarmálastjóri, Pjet-
nr Halldórsson og Jón H. porbergs-
son, og skipa þeir bráðabirgðarstjórn.
Vestmann aeyj um í fyrradag. FB.
Landhelgisbrot. Björgunarskipið pór
fór til Víkux á laugardaginn, til þess
að sækja skipshöfnina a'f færeyska
þilskipinu Delfinen, og tók í anstur-
lei? þýskan botnvörpúng í landhelgi
og ljet stýrimann sinn flytja harm
ti! Eyja; en í vesturleið tók hann
enskan botnvörpnng, og hafði hann
með sjer til Evja. Óvíst er talið að
skipin fái annað en „hlerasekt“.
26. niars.
Skálda- og listamannastyrknum hef-
ir nú nýlega verið úthlutað, og hafa
þessir fengið styrk: Júlíaua Sveins-
dóttir 600 kr., Einar Einarsson 600
kr., Jón porleifsson 600 kr., Jakob
Thorarensen 700 kr., S. Kaldlóns 10Ch>
kí'.. Gunnl. P. Blöndal 500 kr., Rík.
liarður Jónsson 500 kr., Asm. Sveins-
son 700 kr., Guðm. Tkorsteinsson 500
br.; Nína Sæmundsson 500 kr., Sig.
Sbagfeldt 500 kr., Guðm. Hagalín.
700 kr., Guðm. Friðjónsson 1200 kr.,
Kristín Sigfúsdóttir 600 kr., pórður
Kristleifsson 500 kr., Guðm. Einars-
son 500 kr., Brynjólfur pórðarson.
500 kr., Eyjólfur Eyfells 300 kr.,
Guðm. Kristjánsson 500 kr., Stefán
frá Hvítadal 400 kr. og J. S. Berg-
mcnn 200 kr.
Gestir í bænum eru m. a. Magnús
Sigurðsson kaupm. á Grund og Magn-
ús Friðriksson á Staðarfelli.
Bjami Jónsson frá Vogi hefir um
all-langa hríð verið frá þingstörfum
sakir vanheilsu og liggur enn, en ekki
þuugt haldinn.
Sigurður Sigurðsson ráðunautur er
nýkominn heim úr rúmt. 6 vikna
fí-rðalagi um Vesturland. Búnaðar-
fjelagið sendi hann til að vera á
búnaðarnámsskeiðum og búnaðarfund
un. þar vestra. Hann var á 5 búnað-
arnámsskeiðuin: Vatnsfirði 15.— 17.
febr. Arngerðareyri 18.—21. s. m.
Króksfjarðarnesi 29. febr. til 2. mars.
Reybhólum 4.—6 s. m. og Hjarðax-
holti í Dölum 11.—15. s. m. Auk
þessa var hann einnig á 5 búnaðar-
fundum í ferðinni: Skutulsfirði 9.
til 10. febr. Hnífsdal 10. s. m. fsa-
firði 11. s. m. Hólmavík 26. s. m. og
Storaskógi í Dölum 17. mars. Með
honum var á námsskeiðuuum og sum-
urr> fundunum af hálfu Búnaðarsam-
bands Vestfjarða og Búnaðarsamb.
Dala og Snæfellsness Hannes Jóns-
son, dýralæknir í Stykkishólmi.
Á þessum námsskeiðum og fundum
fiutti Sigurður ráðunautur 32 erindi,
og áheyrendurnir voru á öllum þess-
um mótum nálægt 700 alls.
Vestmannaeyjum, 25. mars. FB.
Togararnir, sem pór tók, voru sekt-
aðir í dag. Enski togarinn fjekk 2000
kr. sekt, en sá þýski 5000 kr. Afli
og veiðarfæri var ekki gert upptækt.
Nálega aflalaust hjer í dag, enda
slæmt veðnr.