Lögrétta - 29.03.1924, Síða 1

Staersta
íslenska lands-
blaCiC.
LOGRJETTA
!£rg. kostar
10 kr. innanlands
erL kr. 12.50
Skrifst. og afgr. Austurstr. 5.
Bæjarblað Mor gunblaðið
Ritstjóri: Þorst. Gíslason.
XIX. Arg. 26. tbl.
Reykjawik, laugardaginn 29. mars 1924.
ísafoldarprentsmiSja h.f.
Alþingi.
Síðari hluti fjárlaganna.
Framh. ahnarar nmr. um fjár-
lögin fór fram í Nd. 25. og 26.
mars, og stóð til kl. 8 um kvöídið
fvrri daginn og til kl. 3 um nótt-
ira síðari daginn. Ræður voru
raargar haldnar, eins og að lík-
indum lætur: en annars fóru umr.
fremur friðsamlega fram. j?ótt
nokkrar smáhnippingar ættu sjer
stað. pegar á leið kvöldið fóru
pingmenn þó að ókyrrast, og var
þá oft fátt þingmanna í sætum.
Tvisvar undir umræðum kom það
fyrir, að enginn var í sæti sínu,
nema sá sem talaði og einn ráð-
her'ra eða framsögumaður neíid-
arinnar. Voru hinir ýmist á víð
<>g dreif um salinn, eða á Kringlu
að fá sjer kaffisopa eða blundandi
í hliðarherbergjunum. Voru það*
einkum þeir Jörundur og Jak. M.,
sem lentu með ræður sínar í þess-
ari auðn, og átaldi hipn síðari all-
snarplega þetta ráp og þessar
f jarverur.
Hefstu atriðin, sem rætt var
um var styrkurinn til Búnaðar-
fjelagsins, til Fiskifjelagsins, til
skóla í Reykjavík, til markaðs-
leitar, til veðuratkugana o. fl.
-Annars talaði hver flnm. með sín-
um breytingum, eins og geugur
og gerist og svo gerðar vmsar al-
mennar athugasemdir um fjárhag
inn yfirieitt. Bngin tök eru á því
að rekja allar þær umr., enda ekki
mikið á þeim sumum að græða fyr-
ir allan almenning, sem ókunnur
er þeim sjerstöku ástæðum, sem
ráða hverju einstöku atriði.
Orfárra atriða, sem snerta menn
meira yfirleitt skal þó stuttlega
getið.
Bæði fyrv. fjármálaráðherra Kl.
J. ög núverandi fjármálaráðh. Jón
porláksson, voru á þeirri skoðun,
að lækka mætti nokkuð' fjárfram-
lag:ð til Búnaðarfjel. Fvrv. stjórn
áætiaði styrkinn 130 þús. Fjár-
veitinganefnd vildi láta hækka
hanr upp í 140 þús. kr.
Fjármálaráðh. J. porl. taldi, að
það góða álit, sem bændur hefðu
áður haft á Búnaðarfjel og það
traust, sem þeir liefðu borið fil
þess og starfs þess áður. t. d.
íueðan herra pórhallur stjórnaði
því, hefði allmjög þorrið á síðari
árum. Fjelagið hafi líka á ýmsau
hátt tarið að starfa öðruvísi en
áður, og allur rekstur þess orðið
dýrari, og ýmsar ráðstafanir þess
til ræktunar og jarðabóta verið
miög hæpnar og af ra.sanda ráði
eða alveg öfugar, enda í beinni
andstöðu við það, sem t. d, pór-
hallur biskup hefði hrýnt fyrir
mönnum og gefist hefði vel. Hins
yegar væri ekki verið að amast
vlð nauðsynlegum fjárveitingum
til jarðabóta, sem rjett væru
framkvæmdar eða annara land-
búnaðarstarfa. T. d. kvaðst
ráðherrann ekki vilja leggja
á móti fjárveitingu til framkv.
járSræktarlögunum. ef sjeð væri,
a.ð sæmilegt fje yrði fyrir hendi, Kvennaskólans í Rvík og athugas.
því þetta mundi verða fjárfrekt; v'ð það um framlög úr bæjarsjóði
en hinsvegar nauðsynlegt að geta Rvíkur (3 þús.); sömul. var felt
byrjað öfluglega, þegar farið væri að fella niður styrk til pórb. pórð-
af stað á aunað borð, og betra að arsonar til orðasöfnunar, og til
bíða þess um stuttán tíma heldnr Guðm. G. Bárðarsonar til náttúru-
en byrja í óvissu og á veikum fræðarannsókna. Einnig var feld
grundvelli, sem spilt gæti áfram- till. nm 10 þús. kr. til markaðs-
haldinu. leitar erlendis, en samþ. hærri till.
í svipaða átt um Búnaðarfjel. 15 þús. kr. frá J. A. J. og H. Kr.
töiuðu ýínsir fleiri, svo sem Jón Aðrar till. nefndarinnar voru
Auðunn og Ilákon í Haga. Sögðu, samþ., flestar lækkanir eða niður-
að þó þessi búnaðarmál væru að ftllingar. svo sem á skrifstofu-
sjálfsögðu ínjög nauðsynleg, þá fje, aukakennaralaunum við Há-
væri liæpið gagn af sumum fjár- skólann, gerlarannsóknar, til lðn-
veitingunum, og margir bændur aðarm.fjel. í Rvík (3 þús. fyrir 6
sjálfir engu ófærari um sum störf- þús.), Iðnaðarm.fjel. á Ak. og
in, en ráðunutarnir, sem borg- ísaf. (500 f. 1 þús.), til Versl.-
uo væri ríflega. T. d. gat Ií. Kr. skólans og Samv.skólans (3 þiis f.
um víðisrækt í Mosfellssveit, sem 6 þús. til hvors). Alveg var feldur
varið hefði verið til 18 þús. kr. niður styrkur til tveggja leikfim-
Sami þingm. taldi einnig stjórnar- iskennara, til spjaldskrár Imnds-
kostnað Búnaðarfjel. íslands ó- (bókasafnsins. til viðgerðar ping-
þarflega háan, nm 60-70 þús. kr. völlum, til Fornleifafjel., til út-
Einnig urðu nokkrar umr. um gáfu Alþingisbóka. Landsyfir-
Fiskifjelagið, sem ætlað er 55þús. dóma, Lagasafns, Jarðahókar
kr. Fjármálaráðh. Jón porl. átaldi Arna Magnússonar. Lækkaður var
það, að altof mikill hluti þess einnig styrkurinn til Fornbrjefa-
fjár, eða rúmur helmingur, gengi1 safnsins (1000 f. 1600). Feldur
í stjórnarkostnað ýmislegan, en var niður styrkur til Dansk-ísl.
-ekki nema tæpur helmingur ‘til fjel. og Norræna fjel., til Stú-
þeir * væru óána-gðii- með ýmsar
þar einstiiku breytingar, sem
komnar væru inn í það, þó þeir
fylgdu öðrum þeirra og mnndn
hafa fylgt frv. í heild, ef þær
einar breytingar hefðu verið gerð-
ar
beinua framkvæmda.
Hins vegar töluðu þeir Tr. pór-
dentafræðslunnar og til dr. Helga
Jónssonar, til dr. Alex. Jóli. —
hallsson, Magnús G-uðmundsson Lækkaður var styrkur til sjera
atvinnumálaráðh. og Jón á lteyni- Jóh. Lvnge (orðahókin) (4000 f.
stað á móti ýmsum ummælum
þessara manna.
En þær till., sem snertu menta-
málin var minna talað um tiltölul.
7000), til skálda- ok . listamanna
(8 þús. f. 12 þús.), til veðurath.
(20 þús. f. 30 þús.), til íþrótta-
síiinb. fsl. og UngmJjel. Til Bún,-
Forsætisráðherra J. M. mælti meðifjel. var sarnþ. 140 þús. kr., til
því, að halda noklirum liðuru, sem framkvæmdar jarðræktarlaganna
ncfndin hafði viljað ýmist fella
niður eða lælcka. Jak. Möller var
35 þús., til Fiskifjel. 55 þús., til
hjörgunarskipsins pór 30 þús. og
jilSKliF f
aftur til slíkrar sýningar, fórgöng-
una hefir þar Jón bóndi porbergs-
son á Bessastöðum, fleiri munu
gera hið sama. pað sem mestu
varðar í þessu efni er það, að
sem flestir fari nú sem fyrst að
búa sig undir að geta sýnt eitt-
hvað.
E. H
þó all-liarðorður um ýmsar slíkariloks 40 þús. kr. lánsheimild handa
tiii., sem kallaðar hefðu stundum Mjólkurfjel. Mjöll í Borgarfirði.
verið afmentunartillögur. pess má
þó geta í sambandi við þetta alt,
Nokkrar hækkanir voru samþ.,
einkum til viðhalds, ljóss og hita
að nú vantaði í þingið einn ræðu- jvið nokkra slcóla o. fl.
ruann, sem mikið hefir venjulegaj Ymsar breytingartill kváðu
látið sig skifta þessi mál, sem sje koma við fjárl. í viðbót við 3
Bjarna frá Vogi; hann liggur rúm- umr.
fastur. I
Annars tölnðu hjer um bil allir Stjornarskrarbreytingamar feldar
ræðum. um nauðsyn sparnaðar, þó
í Ed. var 27. marts 3. umr. um
einstöku þingm. mintist líka á stjórnarskrárbreytingarnar, sem
„nábleikan sparnaðinn'L sem íæri fyr er frá sagt. Umr. urðu all-
nm þingið (Ásg. Asg.), eða töl- miklar, en ekki sjerlega hvassar
uðu um það. að þjóðinni væri og þó nokkurt karp, einknm. millié
engin hjörg í slíkum sparnaði, J. M. forsætisráðh. og J. J. Sagði
sem færi í þá átt. að murka lífið
úr allri mentun og menningu í
landinu (Jak. M.). Einnig kom
það fyrir, að þingm. töluðu og
greiddu atkv. hvað á móti öðru,
þannig. að t. d. einn þingm. mælti
með styrk. til dr. Alex. Jóh., en
greiddi atkv. á móti honum (Jón
Kjart.). — Nokkrar smáskærur
nrðu milli framsögum. uefndar-
innar, pór. á Hjaltabakka, og
nokkurra þingm., þar á meðal
fjarmálaráðh. J. p. og sömulaiðis
milli Tr. p. og forsætisráðh. .T.
M. og Tr. p. og B. Líndal.
Atkvæðagreiðslan í aðalliðum
fór þannig: Flestar till. nefndar-
innar voru samþ. Feldar voru:
tiH. hennar um hækkun framlags
til ljóss og hita í Hólaskóla, nm
16 þús kr. rekstrarstyrk til
J. J. að J. M. hefði mjög margt
af sjer lært á þingi og hefði haft
gott af því að hann væri þar, því
það væri almannamál. að ráðherr-
ann hefði verið mikln hvassari og
einbeittari eftir en áður. Ráðherr-
ann sagði hins vegar, að þetta
mætti máske til sanns vegar fær-
ast á þá leið, að það hefði verið
gctt fyrir sig að J. J. væri í deild-
inni, til þess, að hann gæti sýnt
yfirburði sína í meðferðinni á
lionum. ,
Eftir nokkrar umr. fór svo, að
eftir að ýmsar brtt. höfðu verið
samþ., var frv. í heild sinni felt!
með jöfnum atkv. (7 :7). Með.
frv. greiddu atkv Framsóknarfl,-
menn 5 og 2 íhaldsmenn (J. M. j
og H. St.), en móti því, 2 Sjálf-,
stæðism. og 5 íhaldsm.- þar sem
Hið íslenska garðyrkjufjeiag
hefir ákveðið að gangast fyrirþví,
að haldin verði lijer í Reykjavík
í sumar sýning á ýmiskonar garð-
juitum, er þessa getið svo snemma
að allir sem vilja, geti þessvegna
tekið þátt í sýningunni. Æskileg-
ast að þátttakendur yrðu sem
fíestir. En' þeir sama hafa í huga
að sýna eitthvað, þurfa auðvitað
að fara að búa sig undir það sem
allra fyrst, t. d. með því að sá í
taka tíð, bæði matjurtum og blóm
jurtum.
Að líkindum verður sýningin
haldin í lok ágústmánaðar, það
má varla seinna vera, því úr því
fer að koma afturför í ýmsar teg-
uiidir gróðursins. Tíminn verður
nánar auglýstur síðar.
pað skal þegar tekið fram, að
fjárhagur garðyrkjufjelagsins er
ekki svo rúmur, að hægt verði að
veita verðlaun, encla gerir fjelags-
stjórnin ráð fyrir að fæstir hugsi
svo mjög m það að ná þannig
í nokkrar krónur, meti hitt miklu
meira. að styðja gott málefni og
taka þátt í þeirri viðleitni að
hjálpa sólinni til að magna svo
moldina að upp úr honni geti
vaxið sem fjölbreyttastur. feg-
urstur og þróttmestur gróður. —
pott verðlaunin verði engin, verða
gefin viðurkenningarskírteini fvr-
ir það sem verulega skarar fram
úr. Forstöðumaður garðyrkju-
deildar gróðrarstöðvarinnar í R,-
vík, Ragnar Ásgeirsson. hefir lof-
að þátttöku sinni og aðstoð og
garðyrkjufjelagið hefir fvlstu von
um að sem flestir jurtavinir styðji
að því að sýningin verði vottur
um það, að margt er það sem
vr.xið getur í görðum okkar, ef
nð því er lilúð nógu vel.
Á vsýningunni mun verða allfjöl-
breytt úrval stofublóma • og enn-
fremur hin algengustu og nauð-
svnlegustu garðyrkjuáhöld.
Búist er við að sýningin standi
yfir í þrjá daga.
Nánari upplýsingar gefur Eioar
Helgason garðyrkjustjóri.
Pað hefir komið til orða, að
líkar garðvrkjusýningar og hjer
er gert ráð fvrir, verði haldnar
víðar í sumar eða að hausti. peim
ætti að rnega koma á í þjetthýl-
um sveitum, sjávarþorpum og
kauptúnum. Aðstoð og leiðbein-
ingar í þeim efnum gef jeg, eftir
því sem tök eru á, hverjum sem
þess óskar. Næsta haust eru þrjú
flndleg pílagrímsför.
iii.
NiSurl.
1 grein þeirri, sem fyr var í
vitnað eftir sjera Matthías (sjá
Eimreiðina), segir ennfremur að
Campbell sje „nálega óþarflega
óvæginn í garð hinna rjett-trúuðu
ríklunduðu enáku trúarflokka“.
Og dýpra var tekið J árinni þann
tíma og áður í Englandi og víðar.
Voru Campbell valin öll hin verstu
nöfn, og honum borin á brýn
hverskonar villa. Átti eigi að síð-
ur örugga fylgismenn og naut
hinnar mestu virðingar. Aftur-
hvarf hans er því alls eigi af því
sprottið, að hann hafi orðið að
láta undan síga, sakir mótstöðu-
nianna sinna, að hænn hafi hvikað
frá sannfæringu sinni til þess að
komast til meiri vegs og valda —
álitið vernd biskupakirkjturaar
„einnar messu virði“. Nei, þáværi
það lítilsvert; þá væri afsakan-
legt að fylgjendur hans hjer á
landi frá fyrri árum hafa þagað
um það. pá væri það blettur á
’kirkjusögunni og manninnm sjálf-
um.
Nii horfir alt öðruvísi við.
Maður. sem enginn hefir ætlað
þá dul, að eigi sje fús að fyigja
saunfæringu sinni fram, hvað sem
á gengur, maður, sem staðið hefir
í fylkingarhroddi frjálslyndra
guðfræðinga og gagnrýnismanna,
raaður. er skipaði æðsta sess ut-
anþjóðkirkjumanna á Englandi,
gengur í lið með þeim, er hann
áður barðist gegn. einvörðungu
sakir þess, að hann telnr þá hafa
rjettari málstað.
Sá er slíkt gerir sýnir meiri
Kristlund en alment er; hann sýn-
ir sannleiksást í verki. Flestir
kynoka sjer við að láta uppi að
þeir hafi slkift um skoðun, óttast
að vegið verði að sjer með þeirra
eigin vopnum. Géfur því hin fyrri
afstaða Campbells hina ágætustu
sönnun fyrir drenglyndi hans, fyr-
ir því, að honum sje málstaðurinn
meira virði en lýðhvllin. Er öll-
um svo farið?
En merkast er þetta:
Hjer hefir hin svo nefnda ný-
guðfræði, sem hæst hefir látið
liðna áratugi, og enn er nvest
hamrað á hjer á landi, fengið
skýra vantrausts-yfirlýsingu frá
þeim manninum, sem henni var
kunnugastur, og fúsaatur til að
fylgja henni, ef hún hefíi gigur-
afl sannleikans í sjer fólgið. Hjer
ár síðan Búnaðarfjelag Garða- og
Bessastaðahrepps hjelt gariðvrkju-: hefir enn einusinni eitt mesta mik
sýningu og nú efhir það f jelag I ilmennið í audans heimi og trú-